Trưởng bản thời đại mới và chuyện “biết nói để dân làm theo”

Dũng cảm, quyết liệt, mưu trí, dám nghĩ, dám làm… những cán bộ vùng cao đang mang lại cái nhìn rất khác, rất mới về đội ngũ trưởng bản, người có uy tín trong thời đại mới: có tài, có trách nhiệm, dám nói và biết nói để dân tin, dân làm theo…

1. Những ngày đầu tháng 8, một việc rất ít khi có tiền lệ trước đó: Ngày 3/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo Bộ Nội vụ, UBND tỉnh Điện Biên báo cáo ngay trong ngày 4/8, trình cấp có thẩm quyền khen thưởng xứng đáng hành động dũng cảm, quyết đoán, dám làm dám chịu trách nhiệm của Trưởng bản Mùa A Thi (26 tuổi), cứu 90 người dân bản Háng Pu Xi, xã Xa Dung, tỉnh Điện Biên khỏi thảm họa lũ quét, sạt lở đất.

Thủ tướng nhấn mạnh: “Cần có chế độ, chính sách, hình thức biểu dương xứng đáng với tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì Nhân dân của Trưởng bản Mùa A Thi”.

Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành và toàn xã hội học tập tinh thần ấy – sự dũng cảm, quyết đoán trong tình huống hiểm nguy, không vì bản thân mà vì sự an toàn của cộng đồng.

Thủ tướng cũng yêu cầu các cơ quan báo chí, truyền thông tích cực lan tỏa những tấm gương như Mùa A Thi – như một lời tri ân, đồng thời là sự khích lệ những giá trị tốt đẹp trong xã hội.

Trưởng bản Mùa A Thi đã hành động như thế nào để có được sự vinh danh ấy?

Chuyện là: Rạng sáng ngày 1/8/2025, trận lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng ập về bản Háng Pu Xi, xã Xa Dung, tỉnh Điện Biên. Lũ quét kèm đất đá tràn xuống, nhấn chìm cả khu vực. Đêm ấy, Trưởng bản Mùa A Thi, 26 tuổi đã dũng cảm lao vào dòng lũ đêm, gọi dân chạy nạn, cõng người già thoát thân, cứu cả bản Háng Pu Xi khỏi thảm họa. Nhờ sự kịp thời cảnh báo và hành động quyết đoán của Trưởng bản Mùa A Thi, 90 nhân khẩu trong khu vực nguy hiểm đã thoát nạn, chỉ có 5 ngôi nhà bị hư hỏng nặng, còn lại đã bị vùi lấp.

2. Nhưng điều đáng cảm kích là những Trưởng bản gan dạ, dám làm, dám quyết để cứu dân không chỉ có Mùa A Thi. Cách đây gần một năm, một người khác cũng đưa cả bản đến nơi an toàn trong đợt mưa lũ là anh Ma Seo Chứ - Trưởng thôn Kho Vàng (xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà cũ, Lào Cai).

Thời điểm đó, tháng 9/2024, khi thấy mưa lớn nhiều ngày và chưa có dấu hiệu ngừng, Ma Seo Chứ đã huy động 7 thanh niên trong thôn thành một nhóm đi kiểm tra quanh quả đồi phía trên làng. Quá trình kiểm tra đã phát hiện một vết nứt rộng 20cm, dài khoảng 30m. Đặc biệt, địa điểm phát hiện vết nứt lại nằm ngay phía trên đồi, cách thôn Kho Vàng khoảng 100m nên nhóm của anh đã về thông báo, vận động mọi người di dời với tinh thần cứu người là trên hết. Nhờ vậy, 115 người đã an toàn vượt qua đợt mưa lũ.

Cũng thời điểm tháng 9/2024, ông Hoàng Văn Diệp – Trưởng thôn Làng Nủ (xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai), nơi xảy trận lũ quét khiến 37 ngôi nhà bị xóa sổ, gần 100 người chết và mất tích, đã gây xúc động đặc biệt bởi câu nói: “Chừng nào chưa tìm được hết bà con, tôi ngủ không yên”, nén nỗi đau mất một lúc cả bố, em trai, em dâu và đứa cháu để đôn đáo khắp nơi để là một trong những nhân tố quan trọng trong việc phối hợp với lực lượng chức năng, trong nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn, nhận diện danh tính các nạn nhân, tái vẽ sơ đồ Làng Nủ và rà soát danh sách các gia đình bị ảnh hưởng.

Điểm chung dễ nhận thấy nhất từ cả Mùa A Thi, Ma Seo Chứ lẫn Hoàng Văn Diệp là tinh thần trách nhiệm, gần gũi, gắn bó với người dân trong bản làng mình không khác gì với người ruột thịt. Khi nhận được thư khen của Thủ tướng, điều trưởng bản Mùa A Thi muốn nói đến nhất là niềm vui khi cứu được dân của mình. “Em chỉ nghĩ, không có dân thì không có mình. Dân tin thì mình phải đặt dân lên hàng đầu, phải cứu dân, giúp dân. Giúp được dân là trách nhiệm lớn nhất”, trưởng bản Mùa A Thi chia sẻ đồng thời vẫn không thôi day dứt vì không kịp cứu hai em nhỏ là M.A.D. (14 tuổi) và M.A.G. (12 tuổi) bị đất đá vùi lấp.

Trưởng ban 9X cũng cho biết, thời gian tới, việc trước mắt anh muốn tập trung là ổn định cuộc sống cho bà con, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các ban ngành, đoàn thể để sớm triển khai phương án làm mặt bằng, xây dựng nhà ở mới cho các hộ bị ảnh hưởng. “Trước hết phải lo cho bà con có chỗ ở ổn định đã. Mình sẽ cùng với xã, huyện và các đơn vị hỗ trợ làm sao để ai cũng có mái nhà an toàn, không ai bị bỏ lại phía sau”, trưởng bản Mùa A Thi khẳng định.

Trưởng thôn Hoàng Văn Diệp trong mắt người dân làng Nủ là vị trưởng thôn đầy trách nhiệm, cố gắng vượt qua nỗi đau cá nhân để phục vụ cộng đồng, còn trưởng bản Ma Seo Chứ luôn được người dân và chính quyền xã tin tưởng bởi tinh thần trách nhiệm, lăn xả và hết mình vì bà con làng xóm. “Anh Ma Seo Chứ là tấm gương sáng của thanh niên Lào Cai về tinh thần xung kích, sáng tạo, dấn thân vào những nơi khó khăn để hỗ trợ cho bà con Nhân dân” - một lãnh đạo tỉnh đoàn Lào Cai khẳng định.

3. Tại các địa phương, đặc biệt là tại các địa bàn vùng sâu vùng xa, từ lâu, trưởng bản, trưởng thôn… đã được nhìn nhận là những người đóng vai trò hết sức quan trọng trong hỗ trợ đời sống, sinh hoạt, định hình sự phát triển của cộng đồng. Nói tựu trung nhất, trưởng thôn, bản là những người gần dân nhất, thông qua họ, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước đến với người dân thuận lợi, nhanh chóng. Cũng chính họ, không ai khác, là người bằng uy tín, bằng sự tin cậy của mình, đủ sức cất lên tiếng nói để đồng bào tin và nghe theo, làm theo. Đây là vinh dự nhưng cũng là thách thức lớn nhất với các trưởng thôn, trưởng bản bởi với đồng bào dân tộc, có tin, có hiểu, có tận mắt thấy tai nghe, đồng bào mới chịu nghe và làm theo. Bởi thế, để được đồng bào tin và làm theo, trưởng thôn trưởng bản không chỉ mẫu mực, đáng tin ở lời nói mà còn ở từng việc làm thiết thực hàng ngày.

Điều đáng mừng là giờ đây, những trưởng thôn, trưởng bản tuổi trẻ, tài cao, có trình độ, dám nghĩ dám làm, dám quyết đã không còn là sự hiếm tại nhiều địa phương vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Trở lại câu chuyện của trưởng bản Mùa A Thi. Nếu không có sự quyết đoán, tinh thần chịu trách nhiệm và óc phán đoán linh hoạt, chắc hẳn chàng trai 26 tuổi, trong cái đêm thiên tai đầy khẩn cấp ấy, lại có thể đi đến nhận định rất nhanh tình hình rằng có thể xảy ra thiên tai nguy hiểm, lập tức nghĩ đến khu vực bên kia của bản, nơi có địa thế dốc, gần khe suối, rất nguy hiểm… và rồi ngay lập tức, dưới đêm mưa gió, Mùa A Thi đã gọi điện cho các hộ dân ở khu vực nguy hiểm nắm bắt tình hình, đồng thời yêu cầu họ phải di tản khẩn cấp…

Hay Ma Seo Chứ, trưởng thôn tuổi 28 của Kho Vàng, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà (Lào Cai). Tuổi trẻ nhưng bản lĩnh không hề non nớt. Bởi nếu không có bản lĩnh và óc phán đoán tốt, chàng trai 28 tuổi, ngày 9/9/2024 ấy, ngay sau khi nhìn thấy vết nứt đến 40m chạy dài trên đồi, đã không thể có quyết định táo bạo và thần tốc là di dời toàn bộ 17 hộ dân với 115 người trong thôn lên một quả núi cách thôn 1km trong bối cảnh không thể liên lạc, xin chỉ đạo được từ chính quyền xã, bỏ lại đồ đạc, chỉ “chạy lấy người”. Ông Nguyễn Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã Cốc Lầu (huyện Bắc Hà) về sau đã cho hay, quyết định sơ tán 17 hộ dân với 115 người lên núi của Trưởng thôn Ma Seo Chứ khiến ông bất ngờ. Bởi việc chuyển được cả 17 hộ lên núi trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt không hề đơn giản.

Đoàn kết, như lời Tổng Bí thư Tô Lâm đã, đang và sẽ mãi là sức mạnh vô địch của cách mạng Việt Nam. Và tinh thần đoàn kết, sự đồng thuận trên dưới một lòng, có được chính là nhờ từ những chiếc “cầu nối” sống động nhưng đầy giá trị như những trưởng bản Mùa A Thi, trưởng thôn Ma Seo Chứ… Đất nước đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới càng cần lắm những trưởng thôn, trưởng bản thời đại mới như thế: dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, gần dân, hiểu dân để dân tin, dân hiểu dân làm theo…