TS Nguyễn Đình Cung: “Việt Nam có hiện tượng, cấp trên chỉ đạo nhưng không có hiệu lực”

Một số điểm yếu kém của kinh tế Việt Nam

Tại Hội thảo Thúc đẩy tự do kinh doanh và nâng cao hiệu quả thị trường diễn ra vào sáng nay (6/12), TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho biết: Kinh tế toàn cầu vẫn đang suy giảm, điều này đã ảnh hưởng trực tiếp tới kinh tế Việt Nam có thể kéo dài tới hết năm 2023, thậm chí là sang năm 2024.

“Suy giảm tiêu dùng và suy giảm cầu nhập khẩu; cắt giảm đơn hàng nhập khẩu của các doanh nghiệp; doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất, cắt giảm lao động, giảm việc làm, giảm doanh thu, giảm lợi nhuận,… đã tác động khá mạnh đến các doanh nghiệp chúng ta”, ông Nguyễn Đình Cung nói.

Phân tích rõ hơn, TS Nguyễn Đình Cung nói: Kinh tế Việt Nam chịu tác động rất lớn từ các yếu tố bên ngoài. Như chiến tranh Nga - Ukraine kéo dài, chuỗi cung ứng bị đứt gãy, kinh tế thế giới suy giảm, khiến nhu cầu tiêu dùng giảm, đầu tư FDI vì thế cũng suy giảm theo,....

Bên cạnh đó, bên trong nội tại của kinh tế Việt Nam cũng đang có nhiều yếu kém, như lạm phát chi phí đẩy, lãi suất cho vay cao, khiến chi phí vốn tăng, đồng nội tệ mất giá khá mạnh so với USD, chi phí nhập khẩu tăng, giá hàng hóa, lạm phát tăng, nghĩa vụ trả nợ nước ngoài tính bằng nội tệ tăng,...

Đồng thời, trong năm 2022, có thể thấy rất rõ thị trường tài chính nhiễu động mạnh; niềm tin thị trường bị lung lay, thanh khoản thị trường suy giảm và ở mức thấp.

Cụ thể, thị trường chứng khoán suy giảm mạnh và nhanh; nhà đầu tư thua lỗ lớn và tháo chạy khỏi thị trường; có nguy cơ gây bất ổn xã hội cục bộ.

Trong khi đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bị đứt gãy, có phần hoảng loạn, tín dụng khô cạn, việc huy động vốn qua tất cả các kênh thị trường trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

“Doanh nghiệp đói vốn, tiếp cận vốn khó, thậm chí là không thể, dù chấp nhận chi phí vốn cao”, ông Cung nói.

Tương tự, thị trường bất động sản chuyển nhanh từ nóng sang lạnh và thậm chí đóng băng cục bộ; thanh khoản suy giảm; vốn đọng lại trong bất động sản lớn.

 Hàng loạt công ty, nhà đầu tư bất động sản mất thanh khoản, mất khả năng thanh toán; và giải thể, phá sản.

“Hệ thống tổ chức tín dụng vừa hồi phục sau khủng hoảng 2009-2012, thì nay đang bị lung lắc mạnh, nợ xấu gia tăng; thành quả của 10 năm hồi phục, xử lý nợ xấu có nguy cơ bị hao mòn nghiêm trọng”, TS Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh.

Ngoài ra, TS Nguyễn Đình Cung cho biết: Theo phản ánh của doanh nghiệp, quy định và thực thi pháp luật có chiều hướng giảm dần mức độ thuận lợi, tăng mức độ khó khăn, phiền hà, khó tuân thủ cho doanh nghiệp, nhất là trong tiếp cận sử dụng đất đai, thủ tục đầu tư xây dựng, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch.

Chế độ thuế phí trở nên hà khắc hơn với doanh nghiệp. Có hiện tượng hồi tố pháp luật, áp dụng quy định giai đoạn hiện nay cho 10 năm trước, gây thiệt hại cho doanh nghiệp và người đầu tư.

“Đặc biệt, trong năm qua, có hiện tượng chỉ đạo của cấp trên không có hiệu lực, đơn cử như đầu tư công”, ông Cung thẳng thắn bày tỏ quan điểm.

Một số kiến nghị

Trước thực tế này, TS Nguyễn Đình Cung đề nghị Chính phủ tiếp tục duy trì ổn định kinh tế vĩ mô bằng các giải pháp phù hợp; thúc đẩy tăng trưởng hợp lý, bảo đảm an sinh xã hội.

Trong đó, ông Cung đề nghị bỏ trần tín dụng đối với từng tổ chức tín dụng; và chuyển sang điều hành cung tín dụng linh hoạt hơn; các chỉ tiêu tín dụng là tham chiếu; không ấn định pháp lệnh như hiện nay. 

 Tiếp tục cho phép các tổ chức tín dụng cơ cấu lại nợ đối với doanh nghiệp như thời kỳ đại dịch COVID-19. Đồng thời, xem xét, chỉ đạo mở rộng và cung ứng tín dụng có mục tiêu chỉ định, đặc biệt là đối với trường hợp “too big to fail”. 

TS Nguyễn Đình Cung cũng đề nghị  thực hiện miễn, giảm thuế, phí với quy mô lớn hơn so với Nghị quyết 43 cho đến hết năm 2025; Giảm và ổn định tiền thuê đất, áp dụng mức tiền thuê đất đã giảm đến năm 2025; miễn tiền thuê đất đối với doanh nghiệp nhỏ 2022-2025.

Ngoài ra, ông Cung mong muốn Chính phủ phân bố lại nguồn lực các chương trình quốc gia và chương trình an sinh trong gói phục hồi để hỗ trợ nhiều hơn, kịp thời hơn cho người lao động mất việc làm.

TS Nguyễn Đình Cung cũng đề nghị khôi phục lại niềm tin thị trường, niềm tin của nhà đầu tư: ngoài giải pháp hỗ trợ thanh khoản như kiến nghị trên đây, thì tuyên bố và thực hiện nhất quán không hình sự hoá quan hệ kinh tế-dân sự theo hướng tách biệt rõ ràng về pháp lý cổ đông.

Người quản lý bị truy cứu hình sự với doanh nghiệp liên quan, đảm bảo các doanh nghiệp có cổ đông, người quản lý tiếp tục hoạt động bình thường, không gây hại đến lợi ích của các bên có liên quan.

“Quản lý, điều tiết thị trường bằng các giải pháp thị trường, không bằng mệnh lệnh hành chính, thay đổi luật pháp theo lối “giật cục”, khó đoán định, làm đứt gãy hoạt động bình thường của thị trường”, ông Cung nói.