Từ người đưa tin trở thành người kiến tạo trải nghiệm

Đúng - Trúng - Trọn

Không còn chờ đợi Thời sự buổi tối hay số báo in mỗi sáng, người dùng hiện nay cập nhật tin tức từng phút qua điện thoại, trên Facebook, TikTok, Instagram. Họ đón nhận thông tin không phải qua bài viết dài, mà qua những video 60 giây, tiêu đề ngắn gọn, hình ảnh bắt mắt và tốc độ tải nhanh.

Báo chí buộc phải thích nghi. Nhưng không chỉ là chuyển nội dung lên mạng xã hội, điều quan trọng hơn là chuyển đổi cách kể chuyện và thay đổi cách tương tác với công chúng. Đây không còn là cuộc đua về tốc độ đưa tin, mà là hành trình tái định nghĩa lại cách người ta tiêu thụ thông tin.

Theo báo cáo WeAreSocial, người Việt Nam trung bình dành 2 giờ 39 phút mỗi ngày trên mạng xã hội. Nếu báo chí không có mặt ở đó – thì không còn nơi nào khác để giữ lấy độc giả của mình.

Trong làn sóng số hóa báo chí, Đài truyền hình TP.HCM (HTV) là một trong những cơ quan tiên phong với tư duy tổ chức sản xuất hoàn toàn mới: Mỗi lần tác nghiệp, tạo ra ba dòng nội dung - cho truyền hình truyền thống (HTV7, HTV9), báo điện tử và mạng xã hội.

Mô hình “Đi 1 về 3” của dự án HTV NewZ là ví dụ điển hình. Một phóng sự có thể xuất hiện dưới dạng bản tin đầy đủ trên sóng HTV, được chuyển hóa thành bài viết cho trang web, đồng thời được dựng thành video dọc 60 giây cho TikTok hoặc Facebook Reels. Với sự hỗ trợ của AI gợi ý nội dung, infographic, podcast và livestream – báo chí không chỉ đưa tin mà còn đồng hành cùng nhịp sống số.

Nhà báo Cao Anh Minh, Tổng Giám đốc HTV cho biết, HTV hướng tới nền báo chí Đa phương tiện - Đa nền tảng - Đa tương tác. Đó không chỉ là chiến lược công nghệ, mà còn là chiến lược phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Không chỉ là nơi phát hành nội dung, mạng xã hội còn là kênh lắng nghe ý kiến công chúng để báo chí phản ứng nhanh nhạy hơn. Ông Cao Anh Minh đưa ví dụ về chương trình Cầu truyền hình đa phương tiện của HTV, tổ chức đúng dịp TP.HCM thực hiện chính quyền đô thị 2 cấp.

"Thay vì tự lựa chọn điểm cầu theo 'ý chí biên tập', HTV đã thăm dò khán giả ngay trên mạng xã hội, người dân được chọn phường, địa điểm mà họ muốn khám phá. Điều đó giúp báo chí không chỉ 'cung cấp thông tin' mà còn phục vụ nhu cầu đúng - trúng - trọn", ông Minh chia sẻ.

Cũng trên mạng xã hội, báo chí đang phát huy vai trò kết nối cộng đồng thông qua các chiến dịch nhân văn. Từ lời kêu gọi hỗ trợ học sinh khó khăn trong chương trình "Vững bước đến trường" của báo Người Lao Động, đến chiến dịch cứu trợ người dân trong bão Yagi năm 2024 - tất cả đều cho thấy khả năng lan tỏa của báo chí chính thống khi biết tận dụng nền tảng số một cách đúng đắn.

Không chỉ là sự hiện diện

Thế giới mạng hiện nay là một không gian đông đúc, hỗn loạn và khó kiểm soát. Tin giả, nội dung giật gân cùng các video câu like dễ dàng chiếm lĩnh, làm lu mờ những thông tin chính thống nếu không có sự góp mặt của báo chí - lực lượng mang trên mình đạo đức nghề nghiệp, khả năng kiểm chứng chặt chẽ và tinh thần trách nhiệm cao.

Vì thế, sự hiện diện của báo chí trong không gian số là chưa đủ, mà còn phải giữ được bản sắc riêng. Nhà báo Ngô Trần Thịnh, Trưởng phòng Đa Truyền thông - Trung tâm Tin tức, Đài truyền hình TP.HCM, nhấn mạnh rằng từ việc chọn lọc chủ đề, sử dụng ngôn ngữ phù hợp đến chất lượng sản xuất, mỗi bài viết dù ngắn gọn cũng cần đảm bảo tính đúng - trúng - chuẩn mực. Đây chính là điểm khác biệt giúp báo chí giữ được sự tin cậy trong môi trường thông tin hỗn loạn.

Ông cũng cảnh báo về sự cám dỗ dễ dàng "chạy theo xu hướng" nhằm tăng lượng tương tác. Mặc dù điều này có thể mang lại lượt xem nhanh chóng, nhưng nếu báo chí đánh đổi chất lượng để thu hút người đọc, uy tín và niềm tin sẽ bị tổn thương nghiêm trọng. Báo chí cần giữ sự tỉnh táo, không để mình bị hòa tan trong cuộc đua giải trí rẻ tiền đang lan rộng trên mạng xã hội.

"Mạng xã hội thực sự là 'vùng đất hứa' với nhiều tiềm năng phát triển, nhưng nếu không có bản lĩnh, báo chí rất dễ đánh mất vai trò dẫn dắt thông tin, trở thành phiên bản nhạt nhòa, chỉ phục vụ nhu cầu giải trí đơn thuần mà thiếu đi chiều sâu và trách nhiệm xã hội", ông Thịnh nhấn mạnh.

Theo nhà báo Ngô Trần Thịnh, chuyển đổi số không chỉ là việc áp dụng công nghệ hay tăng tốc sản xuất nội dung mà còn là một cuộc cách mạng về tư duy vận hành. Việc đào tạo phóng viên biết dựng video ngắn, thành thạo các công cụ số và hiểu cách thuật toán phân phối nội dung trên các nền tảng như TikTok, Facebook, YouTube… đã trở thành kỹ năng bắt buộc trong các tòa soạn hiện đại.

"Dù AI có thể hỗ trợ tạo ra nội dung nhanh hơn và thông minh hơn, nhưng sự nhạy bén với thời cuộc, góc nhìn nghề nghiệp và trách nhiệm trong thông tin vẫn là điều không thể thay thế bằng máy móc. Chính những yếu tố này quyết định giá trị và sức mạnh của báo chí trong thời đại số", ông Thịnh nhìn nhận.