Phát biểu với các phóng viên trong nước và nước ngoài tại Philippines tại một diễn đàn trực tuyến, Tướng Gilbert Gapay nói rằng, việc Trung Quốc gây hấn có nguy cơ đẩy các bên tranh chấp khác vào một cuộc xung đột ở Biển Đông, mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ.

“Biển Đông rất căng thẳng. Tình hình hiện đã trở nên căng thẳng hơn do Trung Quốc đang tiến hành các cuộc tập trận đơn phương của riêng mình. Họ thậm chí còn bắn tên lửa”, Gapay nói trên diễn đàn, đề cập đến một cuộc diễn tập quân sự vào tháng Tám.

Tại Malaysia, Bộ trưởng Ngoại giao Hishammuddin Hussein đã tiếp người đồng cấp Trung Quốc, Vương Nghị, nơi họ thảo luận về mối quan tâm của riêng mình về tuyến đường thủy ở Biển Đông, cùng các vấn đề khác.

Trong một tuyên bố báo chí chung, hai ông Hishammuddin và Vương Nghị “nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định, cũng như tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông”.

Hai quan chức cũng tuyên bố rằng họ sẽ làm việc với các thành viên ASEAN, để tăng cường nỗ lực hướng tới một “Bộ Quy tắc Ứng xử (CoC) hiệu quả và thực chất”.

Trong gần hai thập kỷ, các thành viên ASEAN và Trung Quốc vẫn chưa thể thống nhất về một CoC cho các bên tranh chấp ở Biển Đông.

Tuy nhiên, hai ngoại trưởng không nói với một nhóm phóng viên được chọn, bao gồm từ các tổ chức thông tấn nhà nước ở Malaysia và Trung Quốc, liệu họ đã thảo luận về số phận của 6 tàu đánh cá Trung Quốc cùng 60 thành viên thủy thủ đoàn của họ bị Cơ quan Thực thi Hàng hải Malaysia chặn vào thứ Sáu tuần trước hay chưa.

Theo báo cáo, các con thuyền của Trung Quốc được phát hiện trong vùng lãnh hải ngoài khơi bờ biển đông nam của bang Johor, Malaysia.

Hôm thứ Hai, chính phủ Trung Quốc đã kêu gọi một "cuộc điều tra công bằng" về vụ việc.

'Rủi ro an ninh cơ bản lớn'

Ông Vương Nghị, nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc, đã nhắm vào chính phủ Hoa Kỳ vì những nỗ lực của họ trong tuyến đường thủy đang tranh chấp, nói rằng nước này đang tìm kiếm một "NATO liên Thái Bình Dương" cùng với Ấn Độ, Úc và Nhật Bản.

“Những gì họ theo đuổi là đánh bật tâm lý Chiến tranh Lạnh lỗi thời, để khơi mào cho sự đối đầu giữa các nhóm và khối khác nhau và gây ra sự cạnh tranh địa chính trị”, ông Vương trả lời câu hỏi của phóng viên.

“Chiến lược ấy trái ngược với tinh thần đôi bên cùng có lợi mà hợp tác Đông Á theo đuổi. Nó tác động đến cấu trúc hợp tác khu vực với ASEAN là trung tâm và cuối cùng sẽ làm suy yếu triển vọng hòa bình và phát triển của Đông Á”, ông Vương nói. “Theo nghĩa này, bản thân chiến lược này là một rủi ro lớn về an ninh”.

Vào tháng 9, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo nói với các thành viên ASEAN rằng, Washington kiên quyết tuân thủ pháp quyền và tôn trọng chủ quyền ở Biển Đông. “Bắc Kinh đã theo đuổi các chiến dịch cưỡng bức và tàn phá môi trường”, trưởng ngoại giao Mỹ tuyên bố vào thời điểm đó.

Vài ngày sau, David Stilwell, trợ lý ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, chỉ trích Trung Quốc buộc các quốc gia phải lựa chọn trên Biển Đông, lưu ý rằng Bắc Kinh đã xây dựng các đảo nhân tạo và quân sự hóa các đảo san hô mà nước này tuyên bố chủ quyền.

Biển Đông ‘nhiều biến động và không chắc chắn’

Tại Manila, Tướng Gapay chỉ ra cả Trung Quốc và Mỹ vì vai trò của họ trong việc tạo ra sự bất ổn trong khu vực.

Tướng Gapay nói: “Tình hình ở Biển Đông vẫn còn nhiều biến động và không chắc chắn do các hành động của một số bên trong khu vực, đặc biệt là Trung Quốc và Hoa Kỳ, bao gồm cả liên minh bốn gồm Hoa Kỳ, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ”.

“Chúng tôi đã thấy hành động gây hấn của Trung Quốc từ việc giành lại khu vực này đến việc triển khai một số tàu chiến ở đó. Lực lượng bảo vệ bờ biển của họ rất dễ thấy trong khu vực”, ông nói.

Tướng Gapay đã lên tiếng một ngày sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana đánh giá thấp những tranh cãi về Biển Đông là “có thể quản lý được” và “ổn định” trong phiên điều trần về ngân sách của Thượng viện. Người đứng đầu quốc phòng nói thêm rằng, quốc gia nên tập trung nhiều hơn vào "các mối đe dọa nội bộ".

Hôm thứ Ba, Tướng Gapay cũng nói với các nhà báo rằng, hầu như không có nguy cơ các tháp và thiết bị viễn thông do một công ty do Trung Quốc hậu thuẫn có thể được sử dụng để do thám quân đội. Công ty Philippines Dito Telecomnity Corp., được hỗ trợ bởi công ty Viễn thông Trung Quốc, đang thiết lập các tháp và hệ thống trong các trại quân sự ở Philippines.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận của BenarNews trước những tuyên bố trên.

Ở một diễn biến khác, Ngoại trưởng Trung Quốc đang thực hiện một loạt các chuyến công du con thoi tại các quốc gia Đông Nam Á. Ông Vương Nghị tới Campuchia trước cuộc gặp tại Malaysia. Hiện ông Nghị đã đến Singapore vào cuối ngày thứ Ba (13/10). Ngoại trưởng Trung Quốc dự kiến ​​sẽ đến thăm Thái Lan vào thứ Tư trước khi đến Lào.