Ứng phó với ô nhiễm không khí tại Hà Nội: Hạn chế phương tiện cá nhân vẫn là giải pháp quan trọng

Ngày càng ô nhiễm, ngột ngạt

Mùa hanh khô, không khí tại Thủ đô luôn trong tình trạng ngột ngạt. Giờ cao điểm giao thông đã qua nhưng Hà Nội vẫn chìm trong sương mù. Không khí đặc quánh, mù mịt là điều mà người dân có thể dễ dàng quan sát được trong những ngày qua.

Sinh sống nhiều năm tại Hà Nội, ông Toán (67 tuổi) cho biết: “Những năm gần đây, cứ vào thời điểm giao mùa là không khí lại ngày càng ngột ngạt. Khói bụi mịt mù từ khí thải phương tiện, hoạt động xây dựng,... cùng với thời tiết khô hanh ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người già và trẻ nhỏ.

Đã có tuổi, cũng muốn thường xuyên đi bộ dạo phố, đánh cờ ngoài công viên với bạn già để rèn luyện sức khỏe, thoải mái đầu óc nhưng với tình trạng không khí như vậy cách tốt nhất là ở trong nhà đóng kín cửa”, ông Toán nói.

Còn với bà Mây (trú tại quận Cầu Giấy), sau khi nghỉ hưu bà cũng vui vầy bên con cháu, ở nhà trông cháu nội được 3 tuổi. Tuy nhiên, ban ngày bà chỉ dám cho cháu dạo quanh khu công viên khoảng 10 - 15 phút mà không dám ở ngoài trời quá lâu.

“Mùa này không khí Hà Nội cực kỳ khó chịu, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, nhất là đường hô hấp. Máy lọc không khí nhà tôi chỉ vài ngày là lại bám đầy bụi mới thấy được không khí xấu ở mức nào”, bà Mây chia sẻ.

Chị Dịu (một nhân viên văn phòng làm việc tại quận Thanh Xuân) ngao ngán khi mỗi ngày phải di chuyển từ nhà đến công ty, dù quãng đường không dài lắm nhưng giao thông lúc nào cũng ùn tắc rồi khói bụi ngột ngạt.

Một ngày mình chỉ đi từ nhà đến công ty và quay trở lại nhưng đến tối tắm rửa, mặt luôn đen bẩn, gỉ mắt, mũi cũng nhiều. Các cơ quan có thẩm quyền cần đưa ra những giải pháp trước mắt cũng như lâu dài để cải thiện vấn đề này.

Sáng 11/11, theo Cổng thông tin quan trắc chất lượng không khí của Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường, các điểm quan trắc tại đường Nguyễn Văn Cừ (quận Long Biên) và đường Giải Phóng (quận Hoàng Mai) lúc 9h sáng chất lượng không khí đều rất kém - ở ngưỡng cảnh báo tím.

Số liệu thống kê của Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội cho thấy, hiện thành phố có tới hơn 8 triệu phương tiện giao thông với khoảng 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy. Cùng với đó có trên 1 triệu phương tiện từ các địa phương khác thường xuyên lưu thông trên địa bàn Thủ đô. Đây được đánh giá là một trong những nguồn phác thải lớn gây ô nhiễm môi trường.

Luật Thủ đô 2024 được Quốc hội thông qua tháng vào 6/2024, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 nêu khái niệm vùng phát thải thấp (LEZ) là khu vực được xác định để hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường nhằm cải thiện chất lượng không khí.

Hạn chế phương tiện cá nhân là giải pháp quan trọng

Theo Phó Giám đốc Sở GTVT Hà Nội Trần Hữu Bảo, việc đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông trong thời gian vừa qua cũng đã được Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố quan tâm, tập trung đầu tư nhiều nguồn lực nhưng vẫn chưa thể theo kịp với tốc độ gia tăng phương tiện giao thông cá nhân.

Tuy nhiên hệ thống giao thông công cộng phát triển chưa tương xứng quy mô đô thị, chủ yếu vẫn là xe buýt, mới chỉ tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường. Một trong số đó đến từ việc kết cấu hạ tầng giao thông bị quá tải. Nhiều tuyến đường hiện nay, mật độ người và phương tiện tham gia giao thông vượt quá rất nhiều lần so với lưu lượng thiết kế ban đầu.

Để có thể giảm thiểu ô nhiễm môi trường cũng như giảm ùn tắc giao thông, UBND TP. Hà Nội đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì xây dựng dự thảo Nghị quyết quy định tiêu chí, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp.

Sở GTVT Hà Nội sẽ tham gia đóng góp ý kiến về các tiêu chí liên quan đến lĩnh vực giao thông. Các tiêu chí sẽ bao gồm số lượng phương tiện sử dụng năng lượng sạch hoạt động trong vùng, nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

TS. Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam đánh giá, Hà Nội thường xuyên đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, đặc biệt trong giai đoạn từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau.

Nhấn mạnh tác động tiêu cực của phương tiện giao thông đến chất lượng không khí, TS. Hoàng Dương Tùng cho rằng; nước ta có số lượng xe máy rất lớn, điển hình như Hà Nội có tới 6 - 7 triệu xe máy.

Trong thời gian dài, các phương tiện này hoạt động mà không bị kiểm soát về chất lượng khí thải, gây ô nhiễm cho môi trường không khí, nhất là tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Mặc dù mỗi xe máy có phân khối nhỏ nhưng với số lượng lớn, chúng tạo thành nguồn phát thải đáng kể.

Các chuyên gia đã nhận định, khí thải từ phương tiện giao thông hiện chiếm 70% nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí.

Đáng chú ý hiện các phương tiện giao thông chủ yếu sử dụng nhiên liệu hóa thạch như xăng, dầu. Quá trình phương tiện sử dụng loại nhiên liệu này hoạt động đã tạo nên nguồn phát thải chính gây ô nhiễm môi trường. Vì vậy cần được kiểm soát có hiệu quả.

Tuy nhiên đây là một vấn đề rất lớn, ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt của người dân nên cần phải nghiên cứu hết sức kỹ lưỡng, cẩn trọng. Làm sao vừa bảo đảm đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân, phục vụ phát triển kinh tế xã hội nhưng đồng thời cũng phải giảm thiểu ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Hà Nội dự kiến giai đoạn 2025 - 2030 sẽ lựa chọn một khu vực trên địa bàn quận Hoàn Kiếm để thực hiện thí điểm vùng phát thải thấp; đánh giá hiệu quả và đề xuất nhân rộng mô hình ở các địa phương.

Trong đó sẽ cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel trong vùng phát thải thấp; ưu tiên ô tô đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4, xe máy đáp ứng tiêu chuẩn mức 2; 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh; tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng cho vùng phát thải thấp đạt 45 - 50%.

Các cá nhân, tổ chức sinh sống và làm việc tại vùng LEZ sẽ được ưu tiên lộ trình 12 tháng để chuyển đổi phương tiện đạt tiêu chuẩn khí thải cho phép lưu thông ở vùng này.

Thế Anh