Uống 'thần dược' chữa khớp, bệnh nhân 78 tuổi suýt mất mạng vì ngộ độc củ ấu tầu
(CLO) Bệnh nhân là bà N.T.S (78 tuổi, trú tại xã Mê Linh, TP Hà Nội) nhập viện trong tình trạng mệt lả, da tái lạnh, mạch loạn hoàn toàn, huyết áp tụt sâu còn 50/30 mmHg, biểu hiện sốc tim do rối loạn nhịp nặng.
Người nhà cho biết, bà S. bị đau khớp kéo dài, từng dùng củ ấu tầu cách đây 20 năm và thấy hiệu quả. Gần đây đau tái phát, bà đặt mua “củ ấu tầu” qua mạng, được quảng cáo là “đặc sản vùng cao chữa xương khớp”.
Dù được hướng dẫn chỉ nên sắc 1–2 củ/tuần, bà tự ý nấu liền 5 củ/lần. Chỉ 30 phút sau khi uống, bà bắt đầu chóng mặt, buồn nôn, nôn ói dữ dội rồi nhanh chóng rơi vào trạng thái tụt huyết áp, loạn nhịp tim nguy hiểm.
Tại Khoa Cấp cứu của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, ThS.BS Ninh Thị Ngọc cùng ê-kíp đã khẩn trương hồi sức tích cực: truyền dịch chống sốc, dùng thuốc chống rối loạn nhịp, đặt monitor theo dõi liên tục, đồng thời rửa dạ dày, cho than hoạt để hấp phụ độc chất.
Bác sĩ Ngọc cho biết: “Độc chất chính trong củ ấu tầu là aconitin – một alcaloid cực độc, chỉ cần vài miligam đã có thể gây rối loạn dẫn truyền tim, ngoại tâm thu, co giật, hôn mê và tử vong nhanh chóng".
Nhờ được đưa đến viện sớm và xử trí đúng phác đồ, sau 3 giờ điều trị tích cực, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch, huyết áp và nhịp tim trở lại bình thường. Tuy nhiên, bà vẫn đang được theo dõi sát ít nhất 2–3 ngày để phòng biến chứng muộn trên tim và thần kinh.
Theo các bác sĩ, củ ấu tầu (còn gọi là ô đầu, phụ tử) mọc nhiều ở vùng núi phía Bắc và Trung Quốc. Trong Đông y, vị thuốc này chỉ được dùng sau khi đã chế biến kỹ với liều cực nhỏ để bào chế thuốc xoa bóp hoặc điều trị có kiểm soát.
Ngược lại, củ tươi – củ sống như bà S. sử dụng chứa lượng aconitin cực cao: Chỉ 2mg có thể gây loạn nhịp tim. 5mg đủ gây tử vong – tương đương vài củ nhỏ tươi
Bác sĩ Ngọc cảnh báo: “Tuyệt đối không tự ý sắc uống hay ngâm rượu củ ấu tầu hoặc bất kỳ loại thảo dược nào chưa qua chế biến. Nhiều người tin vào các bài thuốc dân gian hoặc quảng cáo trên mạng, nhưng chỉ một lần dùng sai liều là có thể mất mạng".
Người dân được khuyến cáo, khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như chóng mặt, buồn nôn, tê môi, loạn nhịp, tụt huyết áp sau khi dùng thảo dược cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.