Bén duyên với nghề thêu cờ Tổ quốc từ năm 30 tuổi

Làng nghề Từ Vân, xã Lê Lợi, huyện Thường Tín (Hà Nội) cách thủ đô Hà Nội khoảng 30 km. Đây được biết đến là địa chỉ chuyên thêu cờ Tổ quốc. Ở làng Từ Vân, bà Nguyễn Thị Thiết nằm trong số ít người gắn bó hơn nửa cuộc với nghề. Đi theo chỉ dẫn của người dân địa phương, tìm đến cơ sở sản xuất Hưởng Nhung chuyên thêu cờ Tổ quốc, chúng tôi gặp bà Thiết - người phụ nữ "gần nửa đời người" gắn bó với nghề thêu cờ Tổ quốc đang tỉ mỉ, miệt mài trong những đường kim, mũi chỉ, thêu tận tâm những lá cờ đỏ Sao vàng. 

Bà Thiết là người dân làng nghề Từ Vân, bà làm việc ở cơ sở sản xuất thêu cờ Tổ quốc Hưởng Nhung từ khá lâu, yêu nghề, tận tâm với nghề nên được rất nhiều người trong làng quý mến. Tâm sự với chúng tôi, bà Thiết cho biết: "Tôi bắt đầu làm nghề thêu cờ Tổ quốc từ năm 30 tuổi, gắn bó từ đó tới nay là 71 tuổi. Thời điểm hiện tại là hơn 40 năm gắn bó với nghề truyền thống này".

X

Chia sẻ về khó khăn lúc mới bén duyên với nghề, bà Thiết cho biết, lúc mới bắt đầu thêu cờ Tổ quốc cũng có nhiều khó khăn trở ngại, thứ nhất từ khâu tạo hình ngôi sao vàng làm sao để chính giữa miếng vải, thứ hai là đường kim, mũi chỉ sao cho chuẩn và khi khâu những cánh trên ngôi sao phải phân rõ nhánh. Đặc biệt, kỳ công nhất là khâu chọn vải, thêu, in, pha màu… Làm sao để cờ may xong không chỉ chính xác về tiêu chuẩn mà phải sắc nét, bền đẹp.

"Để hoàn thiện một lá cờ Tổ quốc đạt tiêu chuẩn của thị trường, bắt buộc phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau. Trong đó, mỗi công đoạn đòi hỏi người thợ thêu thủ công phải có bàn tay tỉ mỉ, chịu khó, sự nhẫn lại, vì chỉ cần một đường thêu sai, cắt lệch, thì lá cờ Tổ quốc đó sẽ không được sử dụng", bà Thiết nói. 

Nghe bà Thiết chia sẻ, chúng tôi phần nào hiểu hơn về công đoạn để sản xuất ra một lá cờ đỏ Sao Vàng - biểu tượng cho đất nước Việt Nam. Những sản phẩm cờ Tổ quốc do bà Thiết và nhân công tại cơ sở sản xuất cờ Hưởng Nhung tạo ra được phân phối trên khắp các thị trường trong nước. Có lẽ nơi phân phối nhiều nhất là khu phố cổ, trong đó có hàng Mã, hàng Lược... và trên toàn địa bàn Thủ đô Hà Nội. 

Chia sẻ về kỉ niệm khó quên nhất trong nghề, bà Thiết kể lại: "Vào năm ngoái ở thời điểm bầu cử hay dịp Đội tuyển bóng đá Việt Nam thi đấu trên sân nhà, gia đình cô Nhung chú Hưởng cùng với tôi phải thức từ 1 đến 2 giờ sáng để hoàn thành hơn 2 vạn lá cờ Tổ quốc và băng rôn, khẩu hiệu. Đây là thời điểm bận rộn nhất, tuy nhiên tôi cũng cảm thấy phấn khởi vì đóng góp một phần cho xã hội, đất nước". 

Không những vậy, bà Thiết còn cho biết: "Mỗi khi cận dịp ngày Quốc Khánh 2/9 như thời điểm này, tôi và gia đình cô Nhung chú Hưởng lại tất bật huy động đủ nguồn nhân lực gồm các con, các cháu trong gia đình để thêu cờ và đóng gói cờ. Sau đó là lễ khai giảng năm học mới, chúng tôi lại bắt tay vào làm hàng vạn chiếc băng rôn, khẩu hiệu, cờ đỏ sao vàng để phục vụ cho các trường học trên địa bàn Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung". 

Khi phóng viên Báo Nhà báo Công luận hỏi về việc truyền dạy nghề thêu cờ Tổ quốc, bà Thiết cho biết: "Ở thời điểm hiện tại tôi vẫn truyền dạy nghề cho các cháu. Như đợt Hè vừa qua, tôi có hướng dẫn vài cháu cách thêu cờ, có những cháu nhỏ tuổi hăng say, lắng nghe tôi dạy nghề. Thậm chí, có nhiều cháu vừa thi xong đại học cũng tìm tới tôi xin học lại nghề thêu truyền thống. Tôi vừa chỉ dạy vừa động viên và mong các cháu cố học lấy nghề này để giữ gìn truyền thống của làng nghề Từ Vân của mình".

"Tôi vẫn thường nói với các cháu, tuy nghề này không nuôi sống được gia đình nhưng nó rất có ý nghĩa. Tôi thường nói đùa với các cháu rằng, mất nghề, mất cờ là mất Tổ quốc. Vì vậy, các cháu phải học nghề, yêu nghề vì lá cờ này không đơn giản, bao nhiêu thế hệ cha anh nằm xuống để gìn giữ lá cờ Tổ quốc Việt Nam", bà Thiết bộc bạch. 

Lắng nghe những lời tâm sự của bà Thiết, chúng tôi và cô Nhung (chủ cơ sở thêu cờ Tổ quốc) làm việc cạnh đó cảm thấy xúc động, nghẹn ngào. Song, cô Nhung cũng nghẹn lòng nói: "Gia đình chúng tôi hàng ngày sản xuất hàng vạn lá cờ Tổ quốc, phân phối nhiều tỉnh thành trong nước. Hiện ở khu phố cổ Hà Nội chúng tôi có mấy cửa hàng nhập cờ do gia đình chúng tôi sản xuất ra. Tôi rất tự hào với nghề thêu cờ truyền thống này, đồng thời tôi cũng cám ơn bà Thiết rất nhiều vì sự đóng góp lớn lao của bà. Đặc biệt trong số các sản phẩm xuất xưởng phần lớn là dưới bàn tay tài hoa của bà Thiết tạo ra".  

Thêu cờ Tổ quốc vì mang đậm tình yêu đất nước

Tâm sự với chúng tôi tự hỏi, bà Thiết nghẹn ngào tâm sự: "Nói chung gia đình cô Nhung chú Hưởng nói chung và bản thân tôi nói riêng, lúc nào cũng tâm niệm tự tay tạo ra những lá cờ biểu tượng cho đất nước. Tôi và cô Nhung chú Hưởng rất tự hào khi những lá cờ do chính mình tạo ra được treo ở các nơi hội họp quan trọng, chẳng hạn như ở lăng Bác, Hội Nghị... Đó là niềm vui và cũng là sự động viên lớn với chúng tôi. 

Tuy nhiên, trong niềm tự hào đó mà trong lòng chúng tôi đôi lúc cảm thấy rưng rưng gần như có thể khóc được. Bởi mỗi khi nhìn thấy lá cờ Tổ quốc lại nhớ tới Bác Hồ và hàng ngàn chiến sĩ đã ngã xuống hi sinh để bảo vệ đất nước".

Theo dân làng nghề Từ Vân truyền tai, vào thời điểm Cách mạng tháng 8 năm 1945, để chuẩn bị cho ngày Tổng khởi nghĩa, Uỷ Ban kháng chiến thời đó đã mời các nghệ nhân của làng nghề Từ Vân thêu cờ đỏ sao vàng. Chính sự tận tâm với công việc và đạt hiệu quả nhất định cùng chất lượng tốt nên sau đó nhiều nghệ nhân của làng Từ Vân đã được xét tuyển thẳng vào Hợp tác xã Cờ đỏ trên phố Hàng Bông. Bà Thiết nhớ lại lời kể của cha ông, bà cho cho biết đây cũng chính là thời khắc đánh dấu sự ra đời của nghề thêu cờ Tổ quốc thủ công của làng nghề Từ Vân. 

Và đến thời điểm Quốc Khánh mùng 2/9/1945, trong dòng người náo nức với với rừng cờ phấp phới trên quảng trường Ba Đình có hàng vạn lá cờ được thêu dệt nên từ bàn tay tài hoa của những người thợ làng Từ Vân. Cô Thiết nhớ lại lời các cụ kể, bà tâm sự: "Sau lời kêu gọi Toàn quốc khánh chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào ngày (19/12/1946), khi đó cả làng Từ Vân vẫn tiếp tục may cờ Tổ quốc để đưa lên chiến khu cách mạng. Âm thầm thêu những lá cờ đỏ sao vàng bằng tất cả tấm lòng của mình và niêm tin chiến thắng".

Càng nói chuyện với bà Thiết, chúng tôi một phần thấy được sự yêu nghề, say nghề của người phụ nữ ngoài 70 tuổi. Chính sự tận tâm, tận hiến của bà trên những đường kim, mũi chỉ tạo nên những lá cờ Tổ quốc - biểu tượng của đất nước Việt Nam. Đó là niềm tự hào của bà Thiết nói riêng và cũng chính là niềm tin nghề thêu cờ Tổ quốc của làng Từ Vân nói chung sẽ tồn tại mãi mãi với thời gian.