Cải cách điều kiện lao động

Nhân quyền người lao động tại Qatar đang được xem xét kỹ lưỡng khi World Cup diễn ra tại Doha. Người ta đã viết rất nhiều về cách đối xử với những người lao động nhập cư, những người xây dựng các sân vận động và khách sạn, nhưng viết về những người nước ngoài làm giúp việc cho các tầng lớp thống trị của Qatar thì ít hơn nhiều. Trên giấy tờ, các quyền của họ đã được tăng cường trong những năm gần đây - nhưng các quy tắc mới không phải lúc nào cũng được tuân thủ.

Phóng viên tờ BBC đã liên lạc với Gladys (không phải tên thật) vào đêm khuya, sau khi những người chủ của cô thuộc giới thượng lưu Qatar đã đi ngủ.

Trong một cuộc trò chuyện trực tuyến ngắn, cô nói rằng cô làm việc từ 8 giờ sáng đến 11 giờ tối mỗi ngày. Cô dọn dẹp, giúp chuẩn bị thức ăn và chăm sóc bọn trẻ.

Gladys ăn những đồ ăn còn lại sau bữa ăn của gia đình chủ và nói rằng cô đã không được nghỉ một ngày nào kể từ khi bắt đầu công việc vào 18 tháng trước. “Bà chủ thật điên rồ. Bà ấy hét vào mặt tôi mỗi ngày”, Gladys, một phụ nữ Philippines ở độ tuổi 40, nói về chủ nhân của mình.

Trước khi Qatar giành quyền đăng cai World Cup 2022, người lao động nước ngoài không thể chuyển việc hoặc rời khỏi đất nước mà không có sự cho phép của người sử dụng lao động. Tình trạng này vẫn tiếp diễn ở hầu hết các quốc gia Vùng Vịnh.

Dưới sự giám sát chặt chẽ, Qatar đã bắt đầu đưa ra các cải cách, nhưng Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết những cải cách này không thể chấm dứt tình trạng ngược đãi mà những người giúp việc gia đình phải trải qua.

Ví dụ, chủ nhân của Gladys đã giữ hộ chiếu của cô, ngăn cô rời đi mà không có sự đồng ý của anh ta.

Nhưng Gladys vẫn cảm thấy may mắn. Cô nói ít nhất cô vẫn được phép giữ điện thoại của mình, không giống như một số người giúp việc người nước ngoài khác. Ngoài ra, cô không bị lạm dụng thể xác. Ở Qatar, điều này xảy ra quá thường xuyên, Gladys nói.

Có một lý do khác khiến cô muốn tiếp tục công việc hiện tại bởi cô nghĩ rằng ở độ tuổi của mình, cô khó có thể kiếm được một công việc tốt hơn. Cô kiếm được 1.500 rial mỗi tháng (gần 9,8 triệu đồng) và có thể gửi tất cả về nhà để hỗ trợ gia đình.

Quyền của người giúp việc gia đình

Ước tính có khoảng 160.000 lao động người nước ngoài làm nghề giúp việc tại Qatar, theo dữ liệu năm 2021 từ Cơ quan Kế hoạch và Thống kê Qatar.

Năm 2017, Qatar đưa ra Luật Lao động giúp việc gia đình, giới hạn số giờ làm việc là 10 giờ một ngày và yêu cầu có thời gian nghỉ ngơi hàng ngày, ngày nghỉ hàng tuần và các ngày nghỉ có lương.

Vào năm 2020, quốc gia này cũng đưa ra mức lương tối thiểu và trao cho người lao động quyền trên giấy tờ để thay đổi công việc hoặc rời khỏi đất nước mà không cần xin phép.

Tuy nhiên, Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết những luật này đã không được thực hiện hoặc thi hành đúng cách và tình trạng người giúp việc nước ngoài làm việc quá sức, thiếu thời gian nghỉ ngơi, bị ngược đãi và đối xử tồi tệ vẫn tiếp diễn.

Bà Joanna Concepcion đại diện Migrante International, một tổ chức cơ sở hỗ trợ người lao động Philippines ở nước ngoài, nói rằng nhiều người lao động giữ im lặng về điều kiện làm việc tồi tệ bởi vì kiếm tiền cho gia đình là ưu tiên hàng đầu của họ.

Nhưng theo bà Concepcion, khi những người lao động ở các quốc gia Vùng Vịnh cảm thấy đủ tự tin để nói chuyện thoải mái với báo chí, họ thường đề cập đến sự lạm dụng nghiêm trọng.

Ngược lại, một người giúp việc làm việc cho gia đình hoàng gia Al Thani, nói rằng cô được đối xử tốt nhưng cô không có ngày nghỉ, vì tất cả người lao động bây giờ phải tuân theo các quy tắc mới.

Một người nước ngoài làm giúp việc tên Althea (không phải tên thật) gọi cho BBC từ tầng hầm của một dinh thự hoàng gia, giải thích rằng chủ của cô đã cho cô một chiếc iPhone, quần áo, đồ trang sức và giày thuộc loại mà cô không thể mua được ở quê nhà Philippines.

Như trường hợp của Gladys, việc kiếm tiền để trang trải cuộc sống hàng ngày cực kỳ khó khăn tại quê nhà đã đưa cô đến bước đường này.

Liệu có thực sự sung sướng?

Khi BBC trao đổi với nhân vật, những người giúp việc gia đình người Philippines khác, những người ở chung phòng lớn trong khu nhà ở của Althea, nói xin chào và tham gia cuộc gọi.

Họ có phòng ngủ riêng và bếp chung. Những người giúp việc mà Althea nhìn thấy trên trên các nền tảng TikTok và Facebook đang xin thức ăn và cầu xin ai đó giải cứu họ, đều không may mắn bằng những lao động này.

“Tôi luôn xem những video đó trên mạng, đó là lý do tại sao tôi cảm thấy thật may mắn. Đối với tôi, mỗi ngày đều giống như một câu chuyện cổ tích”, Althea nói.

Tuy nhiên, đó là công việc khó khăn trong những "cung điện Lọ Lem", với trần nhà cao và đèn chùm, đồ cổ dát vàng, mặt bàn khảm xà cừ và hoa tươi mới cắt.

Một ngày thường bắt đầu lúc 6h30 sáng, khi người giúp việc chuẩn bị bữa sáng cho gia đình. Althea được ăn sau khi cả gia đình ăn xong. Dọn dẹp bữa sáng xong, những người giúp việc tiếp tục dọn dẹp phòng và dọn chỗ ăn trưa.

"Đó là công việc nhẹ nhàng vì có nhiều người giúp việc như chúng tôi”, Althea nói.

Những người giúp việc nghỉ ngơi trong căn hộ của họ từ 3 giờ chiều đến 6 giờ chiều, sau đó chuẩn bị cho bữa tối. Khi bữa tối kết thúc, Althea đã hoàn thành công việc và có thể tự do rời khỏi khu nhà nếu cô muốn.

Gia đình hoàng gia không giữ hộ chiếu của cô ấy. Nhưng Althea làm việc hàng ngày, kể cả cuối tuần. Cô không có ngày nghỉ mà luật pháp Qatar đã bảo đảm. Đó là cái giá mà cô phải trả để cung cấp cho gia đình mình sự hỗ trợ tài chính quan trọng.

Mary Grace Morales, một nhà tuyển dụng ở Manila chuyên kết nối người giúp việc Philippines với các nhân vật quan trọng ở vùng Vịnh, cho biết làm việc trong cung điện là một công việc "đáng ghen tị".

“Hoàng gia rất hào phóng”, Morales nói và trong một bình luận phản ánh những khó khăn mà những người giúp việc có thể phải đối mặt, bà nói thêm: "Những nữ giúp việc trở nên béo hơn khi họ ở trong cung điện. Hoàng gia cho họ ăn uống đầy đủ”.

Nhưng hoàng gia có một số yêu cầu rất cụ thể, bà Morales tiết lộ. “Những cô gái được cử đến làm việc cho hoàng gia Qatar có độ tuổi từ 24 đến 35 và rất xinh đẹp", bà nói.

Bà Joanna Concepcion, thuộc Migrante International, cho biết bà hy vọng lời kể của Althea về việc làm hầu gái hoàng gia là sự thật, nhưng nói thêm: "Chúng tôi khó có thể biết chắc chắn điều đó khi cô ấy vẫn còn ở Qatar và làm việc cho một gia đình quyền lực như vậy”.

Giám đốc khu vực của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại các quốc gia Ả Rập, bà Ruba Jaradat cho biết: “Việc báo cáo và giải quyết các trường hợp bạo lực và quấy rối, thiếu an toàn vệ sinh lao động và thiếu chỗ ở tử tế có thể là một thách thức”.

ILO cho biết họ đang hợp tác với Qatar để thực hiện các quy tắc mới đảm bảo mức lương tối thiểu, một ngày nghỉ mỗi tuần, nghỉ ốm và trả tiền làm thêm giờ, mặc dù đây vẫn là "một thách thức".

Althea, trong cung điện hoàng gia, nói rằng cô ấy rất vui dù đã phải làm việc nhiều giờ đồng hồ.

Khi đi ngủ, cô ấy sẽ nhắn tin cho một trong những anh chị em hoặc cha mẹ của mình ở Philippines. Cô thường cảm thấy nhớ nhà, tuy nhiên, công việc tại toà lâu đài cổ tích này vẫn cho cô một nguồn thu nhập quan trọng.

"Tôi không bao giờ có thể hỗ trợ gia đình nếu không có công việc này”, Althea nói.

BBC đã yêu cầu hoàng gia Qatar và đại sứ quán Qatar ở London đưa ra bình luận nhưng không nhận được hồi âm.

Hồng Vân (Theo BBC)