Điều gì đang xảy ra?

Sau hai thập kỷ ít bị theo dõi, các công ty như Google và Facebook đang bị chính phủ giám sát chặt chẽ hơn.

Ở Úc, các cơ quan quản lý đang tập trung đến sự thống trị của quảng cáo trực tuyến của các công ty và tác động của điều này đối với các phương tiện truyền thông truyền thống vốn đang gặp khó khăn.

Theo cơ quan giám sát cạnh tranh của Úc, cứ 100 đô la chi tiêu cho quảng cáo trực tuyến, Google thu được 53 đô la, Facebook thu 28 đô la và phần còn lại được chia cho những người khác.

Để bình đẳng hoá thị trường, Úc muốn Google và Facebook phải trả tiền để sử dụng các tin tức giá trị trên công cụ tìm kiếm và trên bảng tin Facebook.

Sau nhiều lần điều chỉnh, một cuộc điều tra của Thượng viện đã chính thức khép lại vào cuối tuần trước, đồng thời đưa ra khuyến cáo những dự thảo này được đưa vào thực tiễn.

Vì sao cả thế giới đang theo dõi Úc?

Mặc dù các quy tắc sẽ chỉ được áp dụng ở Úc, nhưng các cơ quan quản lý ở các nước khác đang xem xét kỹ lưỡng liệu dự thảo này có hoạt động và có thể được áp dụng tại nước mình hay không.

Microsoft  đã ủng hộ các đề xuất và lên tiếng kêu gọi các quốc gia khác noi theo tấm gương của Úc. Công ty này cho rằng các ông lớn công nghệ cần phải có những hành động thực tiễn nhằm hồi sinh nền báo chí độc lập, "trọng tâm của nền tự do dân chủ".

Chính phủ Mỹ hiện phản đối các đề xuất này, đồng thời cảnh báo về "những hậu quả tiêu cực lâu dài" đối với các công ty Mỹ, nhưng ý kiến ​​đó đã được đưa ra vài ngày trước khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức. Hiện chính phủ mới của ông Biden chưa bày tỏ động thái nào liên quan tới vấn đề này.

Các nhà lập pháp châu Âu cũng đã lên tiếng khen ngợi đồng thời trích dẫn đạo luật của Úc nhằm soạn thảo nên một văn kiện riêng dành cho thị trường số của mình.

Tại sao Google và Facebook phản đối?

Công bằng mà nói, cả hai công ty đều nói rằng họ không có vấn đề  với việc trả tiền cho tin tức. Trên thực tế, cả hai đều đã trả tiền cho một số tổ chức tin tức  để cung cấp nội dung. Mới đây, Google cũng đã đồng ý chi trả 76 triệu đô cho các hãng tin ở Pháp.

Điều mà hai ông lớn đang phản đối là họ bị áp đặt phải trả bao nhiêu tiền.

Theo các quy tắc của Úc, một trọng tài độc lập có thể quyết định xem các giao dịch đạt được có công bằng hay không, để đảm bảo các công ty công nghệ không sử dụng việc quảng cáo trực tuyến để áp đặt các điều khoản một cách bắt buộc.

Một số nhà phân tích thì cho rằng các quy tắc mới của chính phủ Úc tương tự như một món quà từ chính phủ bảo thủ dành cho Newscorp của tỷ phú Rupert Murdoch, tập đoàn truyền thông lớn nhất của đất nước, để hỗ trợ các tờ báo đang gặp khó khăn của hãng.

Điều này có ý nghĩa thế nào với người dùng?

Nhà phát minh ra World Wide Web, Tim Berners-Lee, đã cảnh báo việc đưa ra tiền lệ tính phí cho đường link có thể phá vỡ hệ sinh thái ảo.

Ông nói với tổ điều tra của Thượng viện Úc rằng: “Các đường link liên kết là cơ bản của web. Nếu tiền lệ này được áp dụng ở các nơi khác, web có thể dừng hoạt động trên khắp thế giới".

Cả Facebook và Google đều lập luận rằng các đề xuất sẽ đặt dấu chấm hết cho những sản phẩm nổi tiếng nhất của họ.

Giám đốc điều hành Google Australia, bà Mel Silva, nói với tổ điều tra của quốc hội rằng nếu các dự thảo này được thông qua, họ "sẽ không có lựa chọn thực sự nào khác ngoài việc ngừng cung cấp Google Tìm kiếm ở Úc". Hiện dịch vụ này đang chiếm tới 90% thị phần tại Úc.

Facebook thậm chí còn mạnh tay hơn khi đã tuyên bố cấm các người dùng và các nhà xuất bản tại Úc xem cũng như chia sẻ các nội dung tin tức trong nước và quốc tế trên nền tảng này. Các nhà xuất bản thậm chí còn tạm thời bị hạn chế và không thể đăng bất kỳ bài viết nào lên trang của họ.

Mặc dù những động thái như vậy ở Úc sẽ không có mấy ảnh hưởng tới lợi nhuận của hai ông lớn, nhưng nếu điều này được nhân rộng tại nhiều quốc gia khác, đó sẽ không phải là một biện pháp giải quyết triệt để. Thậm chí, khó có thể nghĩ rằng các công ty này sẽ dừng dịch vụ của họ tại một nước khác ngoài Úc.