Vì sao nhiều dự án thành phần đường Hồ Chí Minh chậm tiến độ?

Theo Nghị quyết 66/2013/QH13 của Quốc hội, tuyến đường Hồ Chí Minh sẽ được nối thông từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) với tổng chiều dài khoảng 2.744km.

Đến nay dự án có 2.499km đã hoàn thành (đạt 91%) và khoảng 258km tuyến nhánh, có 245km thuộc 4 dự án thành phần đang được triển khai.

Các dự án gồm đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn, Chơn Thành - Đức Hoà, Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận đang triển khai. Đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến (dài 87,5km) đang nghiên cứu tiền khả thi để trình cấp có thẩm quyền xem xét.

Báo cáo của Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh (Bộ Xây dựng), sau hơn một năm khởi công dự án đường Hồ Chí Minh đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn đạt sản lượng khoảng 28%.

Nguyên nhân tiến độ chưa đáp ứng yêu cầu do công tác giải phóng mặt bằng còn gặp nhiều vướng mắc. Đến cuối tháng 8/2025, tỷ lệ bàn giao mặt bằng mới đạt 94%. Tỉnh Thái Nguyên cơ bản hoàn thành được 12,24km giải phóng mặt bằng.

Tỉnh Tuyên Quang còn hơn 1km trên tổng chiều dài gần 17km dự án đi qua chưa bàn giao và hơn 2km đã bàn giao nhưng phải điều chỉnh thiết kế do ảnh hưởng của cơn bão Yagi dẫn đến phải thu hồi bổ sung đất và chuyển mục đích sử dụng rừng.

Bên cạnh đó khu vực dự án đang cao điểm mùa mưa với nhiều diễn biến bất thường, mưa nhiều (tháng 6 - 7/2025 thời gian mưa tới 20 ngày) đã ảnh hưởng đến tiến độ thi công.

Khởi công vào tháng 3/2024 với kinh phí 4.145 tỷ đồng; đường Hồ Chí Minh đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận (55km) hiện sản lượng thi công đến nay đạt khoảng 44%.

Thời điểm khởi công, dự án mới được bàn giao hơn 8km mặt bằng bên phải tuyến đi trùng với đường hiện hữu nhưng vướng mặt bằng kỹ thuật nên chưa thể thi công ngay.

Đến tháng 9/2024, các địa phương mới bàn giao thêm mặt bằng và hiện tỷ lệ giải phóng mặt bằng mới đạt trên 95% (tương ứng gần 43km). Dự án còn gần 2,5km và một vị trí cầu chưa bàn giao mặt bằng, một số công trình hạ tầng kỹ thuật cũng chưa được di dời.

Cùng với đó khi lập dự án và tổng mức đầu tư, toàn bộ chi phí giải phóng mặt bằng được lấy theo bảng giá đất do địa phương ban hành.

Khi địa phương thực hiện đo đạc, kiểm đếm và phê duyệt phương án đền bù, kinh phí giải phóng mặt bằng lấy theo đơn giá thực tế có sự chênh lệch lớn.

Tổng mức đầu tư bị vượt, phải thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư và điều chỉnh dự án nên công tác giải phóng mặt bằng chưa hoàn thành.

Riêng về vật liệu, dự án được triển khai vào thời điểm nhiều dự án trọng điểm khác trong khu vực cũng đang được đầu tư xây dựng nên các địa phương không bố trí được mỏ vật liệu cho dự án. Giá vật liệu tăng cao,...

Trước những khó khăn gặp phải, Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh cho biết sẽ tiếp tục phối hợp với địa phương triển khai các thủ tục.

Phấn đấu bàn giao mặt bằng sạch toàn bộ cho dự án đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận trong tháng 9/2025 và trong tháng 10/2025 đối với dự án đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn.

Đồng thời kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét, báo cáo cấp có thẩm quyền cho lùi thời gian hoàn thành hai dự án nêu trên sang năm 2026.