‏Vì sao ô tô Trung Quốc lại rẻ đến khó tin?‏

‏Nếu có một đặc điểm nổi bật của ngành công nghiệp Trung Quốc được nhiều người biết đến ngày nay, đó chính là khả năng sản xuất mọi thứ với chi phí thấp đến mức khó tin so với các khu vực khác trên thế giới.

Lĩnh vực ô tô cũng không nằm ngoài xu hướng này. Tuy nhiên, trái với một số định kiến phổ biến, nguyên nhân không chỉ đơn thuần bắt nguồn từ các chính sách của chính phủ hay lực lượng lao động giá rẻ, cũng không phải do Trung Quốc sao chép thiết kế từ phương Tây.

Dù vấn đề sao chép từng là chủ đề gây tranh cãi trong ngành ô tô suốt nhiều thập kỷ, các mẫu xe nội địa của Trung Quốc lại cho thấy sự độc lập trong thiết kế.

Thậm chí, một số mẫu còn được xếp vào hàng những chiếc xe nhanh nhất năm 2025 mà thị trường Mỹ không có cơ hội tiếp cận. Vậy, điều gì thực sự đứng sau mức giá “rẻ khó tin” của ô tô Trung Quốc?‏

‏Một phần câu trả lời nằm ở văn hóa làm việc khắc nghiệt vốn đã trở thành “thương hiệu” trong các ngành công nghiệp của quốc gia này.

Ngành ô tô, đặc biệt, không tránh khỏi những ảnh hưởng từ các vấn đề như quyền con người hạn chế hay lao động cưỡng bức. Tuy nhiên, đây không phải toàn bộ câu chuyện.

Ngay cả khi đặt yếu tố chính trị sang một bên và giả định điều kiện làm việc được cải thiện, Trung Quốc vẫn có khả năng sản xuất ô tô mới với giá thành phải chăng hơn so với nhiều nước khác. Bí quyết nằm ở mối quan hệ giữa cung và cầu, được tối ưu hóa một cách vượt trội.‏

‏Hãy lấy ví dụ về silicon - một nguyên liệu quan trọng trong sản xuất linh kiện điện tử tiên tiến. Trung Quốc hiện nắm giữ phần lớn sản lượng silicon toàn cầu, giúp loại bỏ hoàn toàn chi phí vận chuyển và nhập khẩu.

Không chỉ vậy, quốc gia này còn sở hữu quy trình sản xuất hiện đại, cho phép tối ưu hóa chi phí và tăng tính hiệu quả. Quan trọng hơn, chính phủ Trung Quốc áp dụng nhiều chính sách ưu đãi mạnh mẽ nhằm thúc đẩy phát triển xe điện (EV), tạo động lực cho các nhà sản xuất vượt xa những gì phương Tây đang làm.

Tại Mỹ, nơi cơ sở hạ tầng sạc điện vẫn còn khá mới mẻ, Trung Quốc đã sớm khẳng định vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực này.‏

‏Cơ sở hạ tầng mạnh mẽ và nguồn tài nguyên dồi dào‏

‏Dù chi phí sản xuất có được cắt giảm đến đâu, việc đảm bảo nguồn nguyên liệu thô để chế tạo ô tô vẫn là yếu tố cốt lõi. Trung Quốc đã tạo ra lợi thế lớn khi kiểm soát chặt chẽ nhiều tài nguyên quan trọng, khiến các nhà sản xuất trên toàn cầu phụ thuộc vào nguồn cung từ quốc gia này để duy trì hoạt động.

Ngoài silicon, Trung Quốc còn thống trị sản lượng magiê - chiếm tới 90% tổng sản lượng thế giới - một nguyên tố thiết yếu trong việc tạo ra các hợp kim nhẹ chuyên dụng cho ô tô.

Các tài nguyên khác như kim loại, sản phẩm từ dầu mỏ hay linh kiện điện tử cũng nằm trong tầm kiểm soát của họ.

Việc không phụ thuộc vào nhập khẩu từ nước ngoài mang lại lợi thế kinh tế đáng kể, bởi Trung Quốc tránh được chi phí logistics và thuế quan, từ đó giảm giá thành sản phẩm một cách ấn tượng.‏

‏Phần lớn lợi thế chi phí này được thể hiện rõ nét trong thị trường xe điện tại Trung Quốc. Các công ty ở đây tập trung vào sản xuất số lượng lớn, tận dụng quy mô kinh tế để tối ưu hóa giá bán.

Đặc biệt, yếu tố then chốt của xe điện, chi phí pin tại Trung Quốc thấp hơn đáng kể so với Mỹ, nơi phần lớn pin lithium-ion phải nhập từ Trung Quốc.

Nhờ những tiến bộ trong kỹ thuật và sản xuất, giá pin tại đây giảm mạnh, trong khi các quốc gia khác không thể hưởng lợi tương tự do rào cản thuế quan và cạnh tranh thị trường.‏

‏Cơ sở hạ tầng hỗ trợ xe điện cũng là một điểm sáng. Trung Quốc hiện sản xuất một nửa số xe điện đang lưu hành trên thế giới và đã xây dựng hệ thống đáp ứng nhu cầu khổng lồ này.

Tính đến năm 2024, quốc gia này sở hữu 4,22 triệu cổng sạc cùng 830.000 trạm sạc công cộng – con số vượt xa 12 lần so với 61.000 trạm tại Mỹ.

Nhờ vậy, người tiêu dùng Trung Quốc có thể dễ dàng sử dụng xe điện ở hầu hết mọi nơi, biến EV thành phương tiện phổ biến thay vì xa xỉ.‏

‏Chính sách hỗ trợ và sức hút thị trường đại chúng‏

‏Khi nhắc đến xe điện, người phương Tây thường nghĩ ngay đến sự sang trọng. Những thương hiệu như Tesla, Rivian hay Porsche từng đại diện cho đỉnh cao công nghệ ô tô, với hiệu suất vượt trội và mức giá tương xứng.

Chẳng hạn, một chiếc Dodge Charger Daytona EV mới có giá khởi điểm khoảng 60.000 USD, tương đương với mẫu Scat Pack Widebody năm 2023. Trong khi đó, tại Trung Quốc, lạm phát ít tác động hơn nhiều.

Chiếc BYD Seagull - mẫu xe điện rẻ nhất Trung Quốc - chỉ có giá từ 7.800 USD, cạnh tranh trực tiếp với Fiat 500e ở phân khúc cơ bản. Sự chênh lệch này đến từ đâu?‏

‏Câu trả lời nằm ở tính cạnh tranh khốc liệt trong thị trường xe điện Trung Quốc, nơi doanh số EV đã vượt qua cả xe động cơ đốt trong.

Dự báo cho thấy hơn nửa số xe mới bán ra tại đây sẽ là xe điện, phản ánh nhu cầu mạnh mẽ đòi hỏi sản phẩm phải phù hợp với mọi túi tiền. Tại Mỹ, giá trung bình của một chiếc EV vượt quá 55.000 USD, trong khi con số này ở Trung Quốc chỉ là 34.000 USD.

Ngoài lợi thế nguồn cung, sự khác biệt còn đến từ chi phí lao động thấp hơn và các chính sách trợ cấp của chính phủ. Những ưu đãi như hợp đồng mua sắm công hay giảm thuế đã giúp nở rộ các thương hiệu xe điện giá rẻ, đáp ứng thị trường đại chúng.‏

‏Với nguồn cung pin và linh kiện chủ chốt đều nằm trong tay, Trung Quốc không chỉ duy trì lợi thế cạnh tranh mà còn hướng tới củng cố vị thế thống trị trong ngành công nghiệp ô tô điện.

Kết quả là những chiếc xe với mức giá thấp đến kinh ngạc, vừa phản ánh chiến lược kinh tế thông minh, vừa đặt ra thách thức lớn cho các đối thủ toàn cầu.‏