Việt Nam vươn lên, vào nhóm quốc gia phát triển con người cao

Báo cáo đánh giá quá trình phát triển con người tại Việt Nam và nêu bật vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI) trong giai đoạn chuyển đổi số hiện nay.

Theo báo cáo, chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam năm 2023 đạt 0,766 – tăng 53,5% so với mức 0,499 năm 1990 – đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia có mức phát triển con người cao, xếp thứ 93 trên tổng số 193 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đây là bước tiến đáng ghi nhận của Việt Nam trong nỗ lực cải thiện chất lượng sống, giáo dục và thu nhập cho người dân.

Tuy nhiên, Báo cáo năm nay cũng chỉ ra xu hướng chững lại đáng lo ngại trong tiến trình phát triển con người toàn cầu sau đại dịch COVID-19. Ngoại trừ hai năm khủng hoảng 2020–2021, tốc độ tăng trưởng HDI toàn cầu giai đoạn gần đây được dự báo là mức thấp nhất kể từ năm 1990.

Đáng chú ý, UNDP nhấn mạnh vai trò nổi bật của trí tuệ nhân tạo như một động lực mới thúc đẩy phát triển, song đồng thời cảnh báo về những rủi ro nếu AI không được quản lý hiệu quả. Trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, bà Ramla Khalidi, phát biểu tại sự kiện: “Tác động của AI đối với hạnh phúc con người không phải là điều mặc định. Các chính phủ cần chủ động định hình để AI phục vụ con người, thay vì điều ngược lại.”

Đối với Việt Nam, thách thức hiện hữu là đảm bảo tiến trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ không làm gia tăng bất bình đẳng trong phát triển con người giữa các vùng miền, nhóm dân cư. Mặc dù đạt chỉ số HDI cao, Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với sự chênh lệch đáng kể so với các nước nhóm đầu trong ASEAN.

Theo bà Ramla Khalidi, trí tuệ nhân tạo có thể là công cụ hỗ trợ thu hẹp khoảng cách này, nhưng cũng có nguy cơ làm trầm trọng thêm nếu không được định hướng đúng. Do đó, Việt Nam cần hành động khẩn trương và có chiến lược rõ ràng để tận dụng hiệu quả các công nghệ mới.

UNDP đánh giá cao định hướng phát triển của Việt Nam thông qua những quyết sách quan trọng gần đây như Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; cũng như Quyết định số 127/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030.

Lời kêu gọi của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc đào tạo 100.000 kỹ sư bán dẫn và AI cũng được UNDP đánh giá là tín hiệu tích cực thể hiện quyết tâm chiến lược. Theo Thủ tướng, AI phải được phát triển theo hướng an toàn, có đạo đức và bao trùm.

UNDP khẳng định cam kết hỗ trợ Việt Nam triển khai chiến lược quốc gia về AI, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, công bằng và lấy con người làm trung tâm. Tại sự kiện, nhiều ý kiến từ giới khoa học, hoạch định chính sách, chuyên gia công nghệ và doanh nghiệp đã được chia sẻ nhằm tìm giải pháp để AI trở thành động lực thúc đẩy phát triển con người gắn với tầm nhìn chuyển đổi số quốc gia.