Vô lăng bị khóa khi đỗ xe: nguyên nhân do đâu?
(CLO) Vô lăng tự khóa khi tắt máy giúp giảm mạnh trộm cắp ô tô, lần đầu xuất hiện từ năm 1969 qua hợp tác GM-Saginaw.
Hệ thống khóa vô lăng khi đỗ xe là một giải pháp chống trộm đơn giản, được áp dụng phổ biến trên ô tô hiện nay.
Khi tắt máy, vô lăng sẽ tự động khóa cố định, khiến xe không thể di chuyển nếu không có sự điều khiển từ tay lái. Đây là một tính năng an toàn giúp bảo vệ phương tiện trước nguy cơ bị đánh cắp.
Cơ chế hoạt động của hệ thống này khá dễ hiểu. Khi người lái rút chìa khóa ra khỏi ổ hoặc nhấn nút khởi động/dừng (start/stop), một chốt cơ học sẽ bật ra và cố định vào cột tay lái, ngăn không cho vô lăng xoay.
Nhờ đó, kẻ trộm khó có thể điều khiển hướng xe dù có tìm cách khởi động động cơ. Quy trình khóa diễn ra hoàn toàn tự động, chỉ cần người lái lấy chìa khóa, fob điều khiển từ xa, hoặc thậm chí là điện thoại thông minh (với công nghệ hiện đại) ra khỏi xe.
Sau khi rời đi, người dùng có thể yên tâm rằng vị trí vô lăng sẽ được giữ nguyên cho đến khi họ quay lại.
Tính năng này cũng khiến phương pháp đấu nối dây điện (hotwiring) để trộm xe trở nên lỗi thời. Trong nhiều thập kỷ qua, việc tháo vỏ vô lăng, nối các dây điện để khởi động động cơ và phóng xe đi đã không còn khả thi.
Ngay cả khi động cơ được kích hoạt bằng cách nào đó, hướng di chuyển của xe vẫn bị giới hạn bởi vị trí cố định của vô lăng.
Lịch sử ra đời của khóa cột tay lái
Sự xuất hiện của khóa cột tay lái hiện đại gắn liền với những thay đổi lớn trong ngành công nghiệp ô tô. Cuốn sách Unsafe at Any Speed của Ralph Nader từng gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến General Motors (GM), thúc đẩy hãng này tập trung phát triển các tính năng an toàn.
GM thậm chí đã giới thiệu xe ý tưởng ESV để các công nghệ tiên tiến như túi khí và thanh chắn cửa chịu lực, tăng khả năng bảo vệ khi xảy ra va chạm bên hông.
Đến năm 1969, GM chính thức ra mắt hệ thống khóa cột tay lái hiện đại, hợp tác phát triển cùng Saginaw Steering Gear Division. Hệ thống này không chỉ khóa vô lăng mà còn khóa cả hộp số khi chìa khóa được rút ra.
Kết quả cho thấy hiệu quả rõ rệt: số vụ trộm xe tại Mỹ giảm đáng kể trong suốt một thập kỷ sau khi công nghệ này được áp dụng.
Tuy nhiên, không phải mọi mẫu xe đều có thể tích hợp khóa cột tay lái từ đầu. Với những chiếc xe cổ sản xuất trước Thế chiến II, công tắc đánh lửa thường được đặt dưới sàn xe.
Thiết kế này dễ bị đạp nhầm khi đang lái và không hỗ trợ tích hợp khóa vô lăng một cách đơn giản như các hệ thống gắn trên cột tay lái sau này.
Sự phát triển của công nghệ khóa vô lăng
Thời gian trôi qua, công nghệ ô tô không ngừng tiến hóa. Với thế hệ trẻ ngày nay, khái niệm sử dụng chìa khóa truyền thống để khởi động xe có thể trở nên xa lạ, tương tự như cách dùng điện thoại quay số cổ điển.
Trong tương lai, khi xe tự hành không cần vô lăng trở nên phổ biến, hệ thống khóa tay lái có thể không còn cần thiết. Tuy nhiên, với các mẫu xe hiện đại sử dụng nút khởi động, nguyên lý khóa vẫn được duy trì.
Một chốt cơ học tiếp tục ngăn vô lăng xoay ngoài ý muốn, nhưng thao tác giờ đây được điều khiển bởi hệ thống máy tính của xe. Khi nhấn nút khởi động, máy tính sẽ ra lệnh mở khóa vô lăng, và một solenoid nhỏ sẽ kéo chốt ra để người lái sử dụng.
Khóa cột tay lái có đang lỗi thời?
Nhiều người đặt câu hỏi liệu khóa cột tay lái còn cần thiết trong thời đại ngày nay. Với các xe sử dụng nút khởi động, hệ thống chỉ mở khóa khi phát hiện fob điện tử trong khoang lái.
Nếu không có fob, việc khởi động động cơ là gần như bất khả thi. Tuy nhiên, một số mẫu xe dùng công nghệ mở khóa không chìa (keyless entry) lại dễ bị khai thác lỗ hổng, khiến kẻ trộm có thể vượt qua lớp bảo vệ này.
Theo Tiêu chuẩn An toàn Phương tiện Giao thông Liên bang 114 của Mỹ, xe phải được trang bị hệ thống ngăn điều khiển hoặc di chuyển tiến khi chìa khóa không còn trong xe.
Công nghệ khóa cột tay lái đã chứng minh hiệu quả, nên không có lý do gì để loại bỏ nó. Hơn nữa, một số quốc gia như Úc vẫn yêu cầu khóa vô lăng theo tiêu chuẩn riêng, khiến các hãng xe không muốn thiết kế hệ thống quá khác biệt cho từng thị trường.
Dẫu vậy, khóa vô lăng có thể dần biến mất trong tương lai. General Motors từng tạm ngừng sử dụng tính năng này trên các dòng SUV cỡ lớn do thiếu hụt chip.
Khi công nghệ lái bằng dây (steer-by-wire) được áp dụng, như trên mẫu Tesla Cybertruck, việc khóa bánh xe chỉ còn là vấn đề lập trình phần mềm.
Với những xe hiện đại hoặc cổ điển không có chốt khóa cột, người dùng vẫn có thể chọn giải pháp gắn khóa vô lăng bổ sung từ thị trường phụ kiện để đảm bảo an toàn.