WHO hiện được tài trợ chủ yếu bởi các khoản đóng góp tự nguyện từ các chính phủ và các nhà tài trợ tư nhân, một hoạt động mà cơ quan Liên Hợp Quốc và các hội đồng chuyên gia độc lập cho rằng không bền vững.

Trong một nỗ lực để giảm sự phụ thuộc của cơ quan vào các khoản đóng góp có ràng buộc, một nhóm công tác của WHO đã đề xuất vào tháng 1 vừa rồi về việc tăng các khoản đóng góp bắt buộc.

Nhưng sau những lời chỉ trích từ một số nhà tài trợ, bao gồm cả Mỹ, việc tăng phí bắt buộc hiện đã được gắn liền với các cải cách nhằm làm cho cơ quan của Liên Hợp Quốc hoạt động hiệu quả và minh bạch hơn. Cơ quan của Liên Hợp Quốc này cho biết dự thảo cải cách vẫn có thể thay đổi.

Theo đề xuất ban đầu, các khoản phí bắt buộc của các quốc gia thành viên sẽ tăng dần từ năm 2024, sẽ chiếm một nửa ngân sách hành chính trị giá 2 tỷ USD của cơ quan vào năm 2028-29.

Việc tăng đóng góp sẽ cho phép WHO có được nguồn tài trợ ổn định hơn. Đổi lại, điều đó được kỳ vọng sẽ làm cho tổ chức này độc lập và hiệu quả hơn, khi giảm sự phụ thuộc vào các nhà tài trợ tự nguyện.

Mỹ, nước hiện trả phí nhiều nhất cho WHO, đã đặt câu hỏi về đề xuất nói trên của WHO. Nước này đồng thời thúc đẩy các nước G20 đầu tư vào một quỹ riêng để phòng ngừa và chuẩn bị cho đại dịch.

Mỹ chưa cho biết liệu họ có ủng hộ việc tăng 50% các khoản phí bắt buộc hay không, vốn sẽ tiêu tốn của nước này 240 triệu USD mỗi năm. Tuy nhiên, họ đã công khai kêu gọi cải tổ WHO trở nên hiệu quả hơn và cải thiện cách thức hoạt động trước khi thay đổi phương thức tài trợ.

Một đợt tăng phí đầu tiên sẽ được áp dụng cho ngân sách 2024-2025, nhưng hai đợt tăng ngân sách liên tiếp sẽ được triển khai sau khi tổ chức này đã được cải tổ để hoạt động hiệu quả hơn.

Điều này có thể có nghĩa là nếu không có cải cách quản trị nào được thông qua, thì ngân sách bắt buộc của WHO sẽ tăng ít hơn so với kế hoạch 50%. WHO đang làm việc trên một lộ trình với các mốc quan trọng, bao gồm cả việc minh bạch hơn về chi tiêu.

Hoàng Nam (Theo Reuters)