'Xã hội hóa' đầu năm học: Phụ huynh thở dài vì gánh nặng tiền trường

Mỗi thùng sơn cộng nhân công khoảng 1,1 – 1,2 triệu đồng, dự kiến triển khai vào ngày 22/8 tới. Thông tin này ngay lập tức gây “sóng” trên diễn đàn phụ huynh. Người ủng hộ, người băn khoăn, nhưng điểm chung là… thở dài.

“Muốn rẻ thì phụ huynh tự mua sơn, rồi cùng nhau sơn lớp cho tiết kiệm. Năm ngoái, lớp con tôi cũng làm thế, vừa vui vừa sạch đẹp, con cái lại háo hức hơn khi học trong phòng mới”, chị Nguyễn Thu Phương chia sẻ.

Ngược lại, anh Hoàng Nam cho rằng: “Con học trường công đã được hỗ trợ rất nhiều chi phí. Những khoản nhỏ để xã hội hóa môi trường học tốt hơn thì cũng nên chung tay. Các thầy cô chẳng hưởng lợi gì, người hưởng trực tiếp vẫn là học sinh”.

Song không ít phụ huynh bức xúc vì những khoản thu “khó lý giải”. “Phòng học còn mới, không hỏng hóc gì cũng bắt sơn lại. Nhà trường đưa ra hai loại sơn nhưng cuối cùng lại chốt loại đắt tiền. Con học tiểu học mà quỹ lớp hơn 3 triệu một năm”, một phụ huynh phản ánh.

Một người khác kể: “Năm ngoái lớp con mua máy chiếu. Năm nay lên lớp khác, nhà trường yêu cầu mua mới với lý do không cho mang đi. Nói là xã hội hóa nhưng thực chất phụ huynh phải đóng, không dám ý kiến vì sợ ảnh hưởng đến con”.

5 nguyên nhân khiến lạm thu đầu năm học vẫn tái diễn

Theo PGS.TS Lê Khánh Tuấn (Trường ĐH Sài Gòn, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính – Bộ GD&ĐT), tình trạng lạm thu, thu sai quy định trong các trường học xuất phát từ 5 nguyên nhân chính.

Thứ nhất, thiếu công khai minh bạch. Thông tư 09/2024/TT-BGDĐT yêu cầu các khoản thu – chi phải niêm yết, công khai rõ ràng, song nhiều trường vẫn làm qua loa, khiến phụ huynh và các bên liên quan không nắm được chi tiết để giám sát.

Thứ hai, cố tình lạm thu hoặc thu sai. Một số lãnh đạo trường lợi dụng quyền hạn để “bày” thêm khoản thu nhằm trục lợi, hoặc lấy lý do “thiếu kinh phí” để đặt ra các khoản ngoài quy định. Dù vì động cơ nào, đây đều là hành vi không thể chấp nhận.

Thứ ba, quản lý tài chính yếu kém. Không ít hiệu trưởng chưa nắm vững nguyên tắc tài chính, trong khi đội ngũ kế toán hạn chế về chuyên môn. Từ khâu lập dự toán, tổ chức thu chi đến quyết toán đều có thiếu sót, hồ sơ chứng từ không đầy đủ, khiến việc kiểm soát qua Kho bạc Nhà nước gặp khó khăn.

Thứ tư, thiếu giám sát kịp thời. Công tác thanh tra, kiểm tra của cơ quan quản lý chưa thường xuyên; kiểm tra nội bộ trường học còn hình thức. Những phát sinh mới lại thiếu hướng dẫn cụ thể, dẫn đến việc áp dụng sai, làm phát sinh bức xúc.

Thứ năm, truyền thông chưa hiệu quả. Quy chế chi tiêu nội bộ chưa được phổ biến kỹ lưỡng đến cán bộ, giáo viên, phụ huynh. Việc thiếu thông tin khiến nhiều người hiểu sai, dẫn đến bức xúc, thiếu đồng thuận ngay từ đầu năm học.

Ông Tuấn nhấn mạnh: Chỉ khi các trường thực hiện nghiêm công khai minh bạch, cơ quan quản lý tăng cường giám sát, và phụ huynh tham gia giám sát thực chất, thì vòng luẩn quẩn “thu sai – bức xúc – im lặng” mới được chấm dứt.

Mỗi mùa khai giảng, câu chuyện “tiền trường” lại trở thành nỗi lo lắng nhiều hơn là niềm vui. Rõ ràng, xã hội hóa giáo dục là chủ trương đúng, nhưng nếu bị lạm dụng, thiếu minh bạch, nó sẽ biến thành gánh nặng, làm mất đi sự đồng thuận.

Điều phụ huynh cần không phải là né tránh hay phàn nàn trong im lặng, mà là sự minh bạch từ phía nhà trường và sự mạnh dạn lên tiếng để bảo vệ quyền lợi chính đáng. Chỉ khi đó, mùa thu – mùa tựu trường mới thực sự là mùa của niềm vui, chứ không phải mùa của những “hóa đơn xã hội hóa”.