Xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình theo tiêu chuẩn 5 sao

Chiều 6/11, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Tờ trình của Chính phủ trình Quốc hội về việc chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình.

Đề cập về sự cần thiết của việc đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Gia Bình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, đây là bước đi chiến lược, mang tính đột phá, góp phần tái cấu trúc mạng lưới hàng không Vùng Thủ đô theo mô hình “trung tâm kép” đã được nhiều đô thị lớn trên thế giới áp dụng thành công như London (Vương quốc Anh), Tokyo (Nhật Bản).

Cảng HKQT Gia Bình sẽ giữ vai trò bổ trợ chiến lược cho Nội Bài, phát huy lợi thế về không gian, kết nối và hạ tầng, đồng thời tạo đà phát triển cho các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ. Dự án đồng thời có ý nghĩa đặc biệt trong bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ các sự kiện đối ngoại quan trọng, đặc biệt là Hội nghị cấp cao APEC năm 2027 (APЕС 2027).

Việc đầu tư Dự án phù hợp với Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch Cảng HKQT Gia Bình thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nêu rõ, việc đầu tư xây dựng Cảng HKQT Gia Bình theo các chuẩn mực quốc tế, trở thành cảng hàng không thông minh, xanh, bền vững, thế hệ mới đẳng cấp quốc tế, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ khai thác lưỡng dụng, đảm bảo hoạt động an ninh - quốc phòng và các sự kiện đối ngoại quan trọng, trong đó có Hội nghị Cấp cao APEC năm 2027; đạt tiêu chuẩn dịch vụ cảng hàng không quốc tế 5 sao, thuộc nhóm 10 cảng hàng không 5 sao hàng đầu thế giới theo tiêu chí của Skytrax và nằm trong nhóm sân bay có trải nghiệm hành khách xuất sắc (AQS) theo đánh giá của Hội đồng sân bay quốc tế (ACI); hướng tới là cửa ngõ hàng không của miền Bắc, là cảng hàng không trung chuyển hành khách, hàng hóa và cơ sở bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu máy bay (MRO) của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Quy mô đầu tư Cảng HKQT Gia Bình được đầu tư với quy mô cấp 4F theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO); đáp ứng nhu cầu khai thác khoảng 30 triệu hành khách/năm và 1,6 triệu tấn hàng hóa/năm giai đoạn đến năm 2030; khoảng 50 triệu hành khách/năm và 2,5 triệu tấn hàng hóa/năm tầm nhìn đến năm 2050. Dự án được đầu tư bằng nguồn vốn của nhà đầu tư, bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn huy động hợp pháp.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết đầu tư dự án với những lý do đã nêu tại Tờ trình số 1004/TTr-CP.

Dự án đáp ứng các tiêu chí thuộc thẩm quyền của Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư. Thành phần hồ sơ Dự án cơ bản đáp ứng theo yêu cầu nhưng thời gian trình Hồ sơ chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định của Luật Đầu tư. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ rà soát bổ sung các tài liệu về tư cách pháp lý của nhà đầu tư, tài liệu chứng minh năng lực tài chính của nhà đầu tư theo quy định.

Về mục tiêu, quy mô, địa điểm, thời gian, tiến độ thực hiện dự án đầu tư, nhu cầu sử dụng đất, phương án giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư, phương án lựa chọn công nghệ chính, giải pháp bảo vệ môi trường: Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với các nội dung theo hồ sơ trình của Chính phủ. Tuy nhiên, đề nghị lượng hóa rõ các mục tiêu của Dự án, như tiêu chuẩn 5 sao Skytrax, top 10 thế giới, Net Zero…, xác định lộ trình và tính khả thi; bổ sung đánh giá về địa chất, thủy văn, thoát nước và tác động đến sông Ngụ, đồng thời làm rõ phương án giao thông kết nối đa phương thức và tính toán xử lý nền đất yếu phù hợp với tiến độ triển khai Dự án. Đối với tiến độ thực hiện, Thường trực Ủy ban đề nghị đánh giá tính khả thi tiến độ phục vụ APEC 2027, đặc biệt trong bối cảnh còn nhiều vướng mắc về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, di dời hạ tầng kỹ thuật và điều kiện địa chất.

Ngoài ra, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị có phương án đào tạo, chuyển đổi nghề, tạo việc làm cho người dân bị ảnh hưởng, đồng thời bổ sung phương án bảo đảm an ninh lương thực khi thu hồi diện tích lớn đất lúa 02 vụ. Về công nghệ, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ danh mục, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình kiểm định - vận hành - đào tạo nhân sự và thiết lập cơ chế thẩm định liên ngành bảo đảm an toàn, bảo mật, ổn định vận hành. Về môi trường, cần bổ sung báo cáo đánh giá tác động chi tiết, nhất là yếu tố thủy văn, ngập úng, biến đổi dòng chảy; xây dựng kế hoạch quản lý môi trường, giám sát khí thải, tiếng ồn, nước thải đạt chuẩn ICAO/ACI, đánh giá tác động tiếng ồn và sinh thái khu vực dân cư, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát cộng đồng tại các khu vực bị ảnh hưởng.

Về thời gian hoạt động: Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị phân tích, bổ sung đánh giá về thời hạn 70 năm, xác định trên cơ sở thời gian thu hồi vốn thực tế nhưng không vượt quá quy định của pháp luật. Cần quy định cơ chế giám sát định kỳ 5 năm/lần, cập nhật doanh thu, chi phí, lợi nhuận và thời gian hoàn vốn để điều chỉnh linh hoạt thời hạn hoạt động, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ làm rõ hơn cơ sở tính suất đầu tư Dự án, so sánh suất đầu tư với các dự án sân bay tương đương trong khu vực, điều chỉnh theo giá địa phương để lựa chọn mức chi phí phù hợp, tối ưu.

Về cơ chế, chính sách đặc biệt, ưu đãi, hỗ trợ đầu tư và điều kiện áp dụng: Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định cụ thể về việc di dời và xử lý hậu di dời đối với 25 di tích lịch sử - văn hóa trong phạm vi Dự án, đặc biệt làm rõ trình tự công nhận lại di tích sau khi di dời, bảo đảm giữ nguyên yếu tố gốc, giá trị văn hóa - lịch sử và tuân thủ quy định của Luật Di sản văn hóa, Luật Đất đai, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cần xây dựng phương án bảo tồn chi tiết, đánh giá tác động và cơ chế giám sát việc di dời, xác định rõ vai trò thẩm định và quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đồng thời áp dụng các giải pháp khoa học, công nghệ hiện đại để bảo đảm bảo tồn giá trị gốc, tránh biến dạng di tích.

Ngoài ra, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, cần quy định rõ trách nhiệm, thời hạn, cơ chế báo cáo và hậu kiểm đối với UBND tỉnh Bắc Ninh trong quá trình thực hiện các thủ tục đất đai, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, di dời di tích, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát của Quốc hội, các Bộ, ngành, cơ quan trung ương, bảo đảm tính minh bạch trong thực hiện cơ chế đặc thù. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ sớm báo cáo Quốc hội về việc ban hành và triển khai thực hiện Nghị quyết số 03/2025/NQ-CP ngày 14/8/2025 về cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng Cảng HKQT Gia Bình tại Kỳ họp thứ 10 theo quy định.