Xe bị nổ pô có nghĩa gì và bạn nên làm gì khi gặp tình huống đó?
(CLO) Hiện tượng nổ pô với tiếng “đùng” kèm lửa phun từ ống xả cảnh báo sự cố đánh lửa, hỗn hợp nhiên liệu lệch chuẩn, đe dọa hỏng động cơ.
Từ khi ô tô trở thành phương tiện thiết yếu thay thế cho ngựa, chúng đã chuyển từ một món xa xỉ thành nhu cầu không thể thiếu trong cuộc sống.
Tuy nhiên, khi xe gặp trục trặc, người lái có thể cảm thấy bối rối và lo lắng. Một trong những vấn đề gây khó chịu nhất là hiện tượng nổ pô, thường đi kèm với tiếng nổ lớn hoặc tiếng “đùng” phát ra từ hệ thống xả.
Hiện tượng nổ pô không chỉ tạo ra âm thanh khó chịu mà đôi khi còn kèm theo lửa bắn ra từ ống pô, khiến người lái, đặc biệt là những người gặp tình trạng này lần đầu, không khỏi giật mình. Nếu không được xử lý kịp thời, vấn đề này có thể dẫn đến những hư hỏng nghiêm trọng, gây tốn kém chi phí sửa chữa.
Nổ pô là dấu hiệu cho thấy động cơ cần được bảo dưỡng hoặc sửa chữa. Đây thường là biểu hiện của quá trình đốt cháy không đồng bộ trong động cơ, và nguyên nhân có thể xuất phát từ nhiều bộ phận hoặc lỗi kỹ thuật.
Vậy hiện tượng nổ pô là gì, nguyên nhân do đâu, và người lái nên làm gì khi gặp phải tình trạng này?
Trong một động cơ hoạt động bình thường, quá trình đốt cháy diễn ra hoàn toàn bên trong các xi-lanh.
Hỗn hợp không khí và nhiên liệu được đưa vào buồng đốt, nơi bugi đánh lửa đúng thời điểm để tạo ra vụ nổ có kiểm soát, cung cấp năng lượng đẩy piston và vận hành động cơ.
Sau đó, khí thải được đẩy ra ngoài qua hệ thống xả. Tuy nhiên, khi xe nổ pô, quá trình này không diễn ra suôn sẻ.
Nổ pô xảy ra khi hỗn hợp không khí và nhiên liệu bốc cháy ngoài buồng đốt, thường ở ống nạp hoặc hệ thống xả. Phản ứng bất thường này có thể làm gián đoạn nhịp hoạt động của động cơ, gây áp lực lên các bộ phận không được thiết kế để chịu tải như vậy.
Nếu hiện tượng này kéo dài, xe có thể gặp khó khăn trong vận hành, đồng thời gây hư hại cho các bộ phận như ống nạp, ống xả, van nạp, van xả hoặc bộ xúc tác khí thải.
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của nổ pô là hỗn hợp không khí và nhiên liệu không cân đối. Khi hỗn hợp quá nghèo, tức là có quá nhiều không khí và thiếu nhiên liệu, quá trình cháy diễn ra chậm hơn.
Ngược lại, khi hỗn hợp quá giàu, tức là có quá nhiều nhiên liệu, một phần nhiên liệu chưa cháy hết thoát ra hệ thống xả và bốc cháy tại đó.
Tình trạng này thường xuất phát từ lỗi ở cảm biến oxy hoặc cảm biến lưu lượng không khí. Van tuần hoàn khí thải (EGR) bị lỗi cũng có thể làm mất cân bằng tỷ lệ không khí và nhiên liệu.
Ngoài ra, nổ pô còn là dấu hiệu cho thấy thời điểm đánh lửa hoặc tỷ lệ không khí-nhiên liệu của động cơ bị lệch. Nếu bugi đánh lửa quá sớm hoặc quá muộn so với chu kỳ nén của piston, hỗn hợp nhiên liệu có thể cháy không đúng thời điểm.
Khi bugi kích hoạt trước khi piston đạt đỉnh hành trình nén, áp suất dư thừa có thể thoát qua van nạp. Ngược lại, nếu đánh lửa muộn khi piston đã bắt đầu hành trình xuống, nhiên liệu chưa cháy sẽ bị đẩy ra qua van xả, gây nổ pô.
Các vấn đề cơ khí như van hỏng, dây bugi lỏng hoặc bugi hoạt động kém cũng có thể gây ra hiện tượng này. Ngoài ra, nếu bộ lọc không khí không được thay định kỳ, bụi bẩn tích tụ sẽ cản trở luồng không khí, làm rối loạn tỷ lệ không khí-nhiên liệu và dẫn đến nổ pô.
Đèn báo kiểm tra động cơ có thể cảnh báo nổ pô
Trên các dòng xe hiện đại, hệ thống chẩn đoán tích hợp có thể kích hoạt đèn “Check Engine” khi xảy ra nổ pô.
Tuy nhiên, dấu hiệu này khá chung chung vì đèn báo có thể sáng do nhiều vấn đề khác, như bugi đánh lửa sai, lỗi dây điện hoặc cảm biến oxy hoạt động kém. Khi đèn “Check Engine” bật sáng, người lái nên đưa xe đến cửa hàng phụ tùng hoặc gara để kiểm tra hệ thống chẩn đoán (OBD).
Dù có liên quan đến nổ pô hay không, các vấn đề này cũng có thể làm giảm hiệu suất nhiên liệu. Nếu xe tiêu tốn nhiên liệu nhiều hơn mà không thay đổi thói quen lái, người lái cần kiểm tra nguyên nhân ngay lập tức.
Xe bị nổ pô thường đi kèm với các dấu hiệu suy giảm hiệu suất. Người lái có thể nhận thấy xe tăng tốc chậm, mất công suất khi vận hành hoặc rung giật khi dừng ở chế độ không tải.
Những vấn đề này xuất phát từ việc động cơ không hoạt động hiệu quả, dẫn đến lãng phí năng lượng và nhiên liệu.
Khi xe gặp hiện tượng nổ pô, người lái nên kiểm tra một số bộ phận quan trọng. Trước tiên, cần kiểm tra bugi, bộ phận được gắn ở đầu mỗi xi-lanh để đánh lửa hỗn hợp không khí-nhiên liệu.
Bugi bị mòn hoặc bẩn có thể không tạo ra tia lửa đủ mạnh, gây ra nổ pô. Việc thay thế bugi hỏng hoặc bẩn thường giúp khôi phục hiệu suất đánh lửa và loại bỏ hiện tượng này.
Tiếp theo, người lái nên kiểm tra bộ lọc không khí. Như đã đề cập, bộ lọc bẩn sẽ hạn chế luồng không khí, làm rối loạn tỷ lệ không khí-nhiên liệu và dẫn đến nổ pô.
Thay bộ lọc không khí là một công việc đơn giản mà người lái có thể tự thực hiện. Nếu thay bộ lọc không giải quyết được vấn đề, nguyên nhân có thể nằm ở các cảm biến như cảm biến oxy hoặc cảm biến lưu lượng không khí.
Hệ thống nhiên liệu cũng cần được kiểm tra. Người lái nên đảm bảo bộ lọc nhiên liệu sạch và bơm nhiên liệu hoạt động bình thường.
Sử dụng chất tẩy rửa kim phun nhiên liệu hoặc thay bộ lọc nhiên liệu mới có thể giúp khôi phục dòng nhiên liệu ổn định, từ đó khắc phục hiện tượng nổ pô.
Nếu các biện pháp này vẫn không hiệu quả, dây đai hoặc xích cam có thể cần được thay thế để đảm bảo thời điểm đánh lửa chính xác.
Hiện tượng nổ pô không chỉ gây khó chịu mà còn là dấu hiệu cảnh báo cần bảo dưỡng xe ngay lập tức. Việc kiểm tra và xử lý kịp thời không chỉ giúp xe vận hành mượt mà mà còn tránh được những hư hỏng nghiêm trọng về lâu dài.