Làng Phú Thượng hay còn gọi làng Phú Gia, tọa lạc ven sông Hồng với lượng phù sa màu mỡ, bồi đắp nên những bãi nương dâu hay những cánh đồng lúa chín vàng óng ả. Người dân nơi đây có nghề truyền thống nấu xôi đã trở thành thương hiệu.

Đến làng Phú Thượng vào buổi chiều tối, du khách sẽ thấy mùi thơm của xôi lan tỏa đến từng con ngõ nhỏ. Thời điểm này các hộ dân bắt đầu đồ xôi, chuẩn bị cho hàng bán ngày hôm sau. Hiện tại, Phú Thượng có khoảng 600 hộ nấu xôi, người dân trong làng tạo dựng thương hiệu và đưa xôi đến bán tại nhiều chợ truyền thống, các cửa hàng ở Hà Nội cũng như phục vụ cho các lễ, tiệc trên khắp các tỉnh thành.

Xôi Phú Thượng thơm ngon và nức tiếng là một đặc sản của Thủ đô. Đặc biệt xôi chè, xôi ngũ sắc, xôi xéo là những sản phẩm đạt tiêu chuẩn 4 sao OCOP của thành phố Hà Nội. Mỗi loại xôi dưới bàn tay của người dân trong làng lại có những kỹ thuật riêng về ngâm gạo, trộn nguyên liệu, điều chỉnh lửa khi nấu... từ đó tạo nên món xôi ngon dẻo thơm mà ai ăn một lần đều nhớ mãi.

Bác Nguyễn Thị Tám, người làm nghề xôi lâu năm cho biết: "Gia đình tôi theo nghề làm xôi đã 30 năm nay. Với bí quyết nấu xôi của cha mẹ để lại, xôi tôi làm ra đến đâu bán hết đến đó. Mỗi ngày gia đình tôi bán khoảng 40 kg xôi, vừa bán lẻ vừa bán cho các chợ quanh Phú Thượng. Tôi đã đi du lịch nhiều nơi, thưởng thức nhiều loại xôi khắp các tỉnh thành nhưng tôi thấy xôi quê mình vẫn là ngon nhất". 

Về cách nấu xôi bác Tám cho biết: “Nguyên liệu nấu xôi phải được chuẩn bị từ buổi chiều hôm trước các khâu như: vo gạo, ngâm đậu, rửa lá chuối gói xôi đều tinh tươm xong. Gạo nếp phải chuẩn gạo nếp cái hoa vàng, đỗ hay lạc cũng được lựa chọn kĩ lưỡng, không có hạt mốc. Sau đó đến giai đoạn chế biến cũng cần sựu chuẩn xác và kinh nghiệm của người thổi xôi. Đầu tiên phải vo thật sạch gạo, sau đó ngâm khoảng 3 tiếng, rồi mang ra đãi.

Sau khi đãi xong lại bỏ vào ngâm, phải đãi từ hai đến ba lần sao cho nước thật trong và không còn vương chút bụi nào. Khi thổi được khoảng nửa tiếng, bỏ ra rổ, lấy đũa đảo đều để thoát hơi, sau đó để yên tầm ba tiếng, vẩy qua nước, bóp đều rồi để đó tầm 3 đến 4 giờ sáng hôm sau dậy đồ lại một lần nữa sau đó phân loại đem đi bán. Thông thường để xôi ngon thì phải đồ 2 lần để xôi đạt được độ rền, dẻo. Lửa phải vừa đủ độ nóng, căn sao cho đủ thời gian thì mới có xôi ngon”.

Xôi Phú Thượng luôn có độ bóng riêng do chất gạo, được gói trong các loại lá chứ không bao giờ gói trực tiếp bằng giấy báo hay giấy bóng kính. Nếu là xôi Phú Thượng làm đúng điệu thì chỉ cần nhìn hạt xôi, ngửi mùi hương bay lên là thực khách đã có thể nhận ra.

Xôi Phú Thượng mang màu sắc rất tự nhiên, với màu vàng của đỗ xanh, đen của đỗ đen, màu đỏ của gấc hay bóng bẩy của xôi lạc. Trước đây, người dân nấu xôi bằng bếp than, củi, còn bây giờ với công nghệ hiện đại người ta nấu xôi bằng bếp điện nhưng vẫn phải bảo đảm khi đồ xôi hơi phải nhiều, sao cho khi nấu xong hạt gạo phải bóng và no tròn.

Ở Hà Nội, xôi Phú Thượng không chỉ trở thành món ăn yêu thích hằng ngày của người trong làng, ngoài phố mà xôi Phú Thượng còn là món quen thuộc trong các mâm cỗ của người dân khắp thủ đô. Xôi Phú Thượng được bán tại vỉa hè trên dọc các con đường Phú Xá và một số chợ trong quận Tây Hồ. Mỗi hàng xôi đều có đủ các loại xôi: từ xôi xéo, xôi đậu xanh, xôi lạc, xôi gấc, xôi ngô. Chỉ cần từ 5.000 đồng là thực khách đã có thể mua được một gói xôi Phú Thượng, thưởng thức cùng chút muối vừng thơm ngon, béo ngậy.

Để tôn vinh làng nghề xôi Phú Thượng, hàng năm, vào dịp đầu xuân người dân nơi đây lại tổ chức Lễ hội Xôi, như một truyền thống để người dân quy tụ về làng, trình diễn những món xôi cổ truyền và cùng nhau ôn lại truyền thống nghề nấu xôi của cha ông để lại. Tại lễ hội xôi, du khách có thể thưởng thức các loại xôi và trải nghiệm cách nấu xôi của người dân nơi đây.