Alaska: Vùng đất từng thuộc Nga và những dấu ấn còn lại
(CLO) Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump sẽ gặp nhau vào ngày 15/8 tại Alaska – vùng lãnh thổ mà Mỹ mua lại từ Nga cách đây hơn 150 năm.
Dù đã đổi chủ từ lâu, dấu ấn của Nga vẫn hiện hữu ở bang nằm tận cùng phía tây bắc lục địa Bắc Mỹ, nơi có những điểm chỉ cách lãnh thổ Nga vài km qua eo biển Bering.
Lịch sử của Alaska với người Nga bắt đầu từ năm 1728, khi nhà thám hiểm người Đan Mạch Vitus Bering, trong một chuyến đi cho Sa hoàng Nga, đã khám phá ra eo biển ngăn cách châu Á và châu Mỹ.
.png)
Phát hiện này đã mở ra con đường cho người Nga đến Alaska, bắt đầu một thế kỷ khai thác lông thú. Năm 1799, Sa hoàng Paul I thành lập Công ty Nga-Mỹ để độc quyền ngành buôn bán béo bở này. Tuy nhiên, việc khai thác quá mức đã làm suy giảm nghiêm trọng quần thể hải cẩu và rái cá biển, dẫn đến sự sụp đổ của nền kinh tế thuộc địa.
Năm 1867, Đế quốc Nga đã bán toàn bộ lãnh thổ này cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD. Thương vụ này từng bị chỉ trích gay gắt ở Mỹ, thậm chí được gán biệt danh "Sự điên rồ của Seward", theo tên Ngoại trưởng Mỹ lúc bấy giờ là William Seward - người đứng sau thương vụ lịch sử đó.
Sau khi Công ty Nga-Mỹ được thành lập, Giáo hội Chính thống giáo Nga cũng đặt nền móng tại Alaska. Ngày nay, đây vẫn là một trong những di sản văn hóa quan trọng nhất của Nga tại bang này, với hơn 35 nhà thờ mang kiến trúc đặc trưng, rải rác dọc bờ biển. Thậm chí, Giáo phận Chính thống giáo Alaska còn duy trì một chủng viện lâu đời trên đảo Kodiak.
Ngoài ra, một phương ngữ địa phương pha trộn giữa tiếng Nga và các ngôn ngữ bản địa đã từng tồn tại trong nhiều thập kỷ, đặc biệt là gần thành phố Anchorage. Dù hiện nay đã gần như biến mất, tiếng Nga vẫn được giảng dạy tại một số nơi, như một ngôi trường nhỏ ở bán đảo Kenai, nơi khoảng 100 học sinh của cộng đồng "Những người theo đạo cũ" đang theo học.
Cựu Thống đốc Alaska, Sarah Palin, từng nổi tiếng với câu nói: "Bạn thực sự có thể nhìn thấy nước Nga từ đất liền Alaska". Mặc dù điều này không hoàn toàn đúng, nhưng hai hòn đảo Diomede nằm đối diện nhau ở eo biển Bering chỉ cách nhau 4 km. Hòn đảo Diomede Lớn thuộc Nga, còn hòn đảo Diomede Nhỏ thuộc Mỹ, nơi sinh sống của vài chục người.
Sự gần gũi về địa lý này đôi khi cũng dẫn đến những căng thẳng. Năm 2022, hai người Nga đã tìm cách xin tị nạn tại đảo St Lawrence của Mỹ, sau khi có lệnh huy động quân cho chiến dịch Ukraine.
Tổng thống Putin từng nói vào năm 2014 rằng Nga không có ý định đòi lại Alaska, vì vùng đất này "quá lạnh".