Điều đó không chỉ vì khả năng triển khai tương đối dễ dàng, không giống như vắc xin của Pfizer / BioNTech và Moderna, nó không yêu cầu làm mát quá mức mà còn vì chi phí thấp. Tuy nhiên, các sự kiện xuất hiện trong những ngày gần đây đã đặt ra nghi ngờ về khả năng của AstraZeneca trong việc thực hiện những gì đã hứa.

Gần đây nhất, AstraZeneca đã khiến các nhà lãnh đạo châu Âu phẫn nộ khi hôm thứ Sáu (22/1) vừa qua đã nói rằng một trục trặc trong sản xuất sẽ khiến họ sẽ cung cấp ít hơn một nửa liều lượng mà họ đã hứa trong quý đầu tiên của năm.

Trước đó, có thông tin cho rằng Nam Phi sẽ trả 5,25 đô la mỗi liều cho vắc xin AstraZeneca do nhà sản xuất vắc xin lớn nhất thế giới, Viện Huyết thanh của Ấn Độ sản xuất. Con số này cao hơn gấp đôi so với số tiền mà các quốc gia châu Âu giàu có hơn đang phải trả, và cao hơn đáng kể so với mức giới hạn 3 đô la mà AstraZeneca đã hứa vào tháng 11.

Thiếu hụt liều lượng cho châu Âu

Hôm thứ Sáu tuần trước, AstraZeneca bất ngờ làm tăng thêm những lo ngại hiện có về nguồn cung vắc xin ít ỏi cho châu Âu, xảy ra ngay sau khi Pfizer và BioNtech cũng cảnh báo sản lượng giảm.

Tuy nhiên, AstraZeneca tỏ ra không rõ ràng về các vấn đề của mình, mà chỉ nói rằng 'khối lượng ban đầu sẽ thấp hơn so với dự đoán ban đầu do sản lượng giảm tại một địa điểm sản xuất trong chuỗi cung ứng châu Âu của chúng tôi'.

Công ty từ chối chỉ rõ khâu nào nào đang có vấn đề và vấn đề đang diễn ra như thế nào.

Liên minh châu Âu vẫn chưa cho phép sử dụng vắc xin Oxford / AstraZeneca. Cơ quan quản lý dược phẩm của họ dự kiến ​​sẽ đưa ra ý kiến ​​quan trọng về vấn đề đó trong tuần này, nhưng họ đã ký hợp đồng với AstraZeneca để cung cấp tới 400 triệu liều.

Khoảng 80 triệu trong số đó được cho là sẽ đến tay khách hàng trong quý đầu tiên của năm nay. Tuy nhiên, AstraZeneca nói với các quan chức hôm thứ Sáu rằng khối lượng thực tế sẽ thấp hơn 60%, nghĩa là chỉ 31 triệu liều.

Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông Áo, chỉ có 600.000 trong số 2 triệu liều AstraZeneca được hứa hẹn sẽ được đưa về nước trong quý này. Tại Ý, 8 triệu liều được hứa hẹn trong quý này, nhưng sẽ chỉ có 3,4 triệu liều được cung cấp.

Thủ tướng Ý Giuseppe Conte đã đe dọa sẽ kiện cả AstraZeneca và Pfizer / BioNTech về điều mà ông gọi là 'vi phạm hợp đồng nghiêm trọng, gây thiệt hại to lớn cho Ý và các nước châu Âu khác'.

Vào hôm thứ Hai (24/1), Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã có một cuộc điện thoại với Giám đốc điều hành của AstraZeneca, Pascal Soriot và người phát ngôn của bà sau đó cho biết "bà von der Leyen nói rõ rằng bà ấy mong AstraZeneca thực hiện các thỏa thuận hợp đồng được dự đoán trước trong thỏa thuận mua bán nâng cao".

Người phát ngôn Eric Mamer cho biết: "Bà ấy nhắc nhở ông Soriot rằng EU đã đầu tư số tiền đáng kể vào công ty để đảm bảo sản xuất được đẩy mạnh ngay cả trước khi cơ quan dược phẩm châu Âu (EMA) cấp phép thị trường có hiệu lực". 

'Tất nhiên, các vấn đề sản xuất có thể xuất hiện với một loại vắc xin phức tạp, nhưng chúng tôi hy vọng công ty sẽ tìm ra giải pháp và khai thác tất cả các khả năng linh hoạt có thể để cung cấp nhanh chóng'.

Charles Michel, chủ tịch Hội đồng Châu Âu - cơ quan bao gồm các nhà lãnh đạo của các nước EU và Ủy ban - cho biết hôm thứ Hai rằng: "Chúng tôi có thể sử dụng tất cả các biện pháp pháp lý của chúng tôi cho việc này".

Người phát ngôn của AstraZeneca cho biết: “Chúng tôi sẽ cung cấp hàng chục triệu liều trong tháng 2 và tháng 3 cho Liên minh Châu Âu, khi chúng tôi tiếp tục tăng khối lượng sản xuất”.

Giá vắc xin cao khó hiểu tại Nam Phi

AstraZeneca năm ngoái cho biết rằng họ sẽ chỉ tính giá vốn cho các liều thuốc của mình cho đến khi đại dịch kết thúc.

Vào tháng 11 năm ngoái, AstraZeneca France cho biết họ sẽ chỉ tính phí 3 đô la cho mỗi liều, "để có thể cung cấp vắc xin này cho nhiều người dân nhất có thể, trong điều kiện tiếp cận công bằng nhất có thể".

Viện Huyết thanh của Ấn Độ (SII) cũng công bố mức trần giá mỗi liều tương tự đối với vắc xin AstraZeneca và Novavax mà họ sẽ sản xuất cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, theo một thỏa thuận liên quan đến Quỹ Bill & Melinda Gates và Liên minh vắc xin Gavi.

Tuy nhiên hôm thứ Tư tuần trước, có thông tin cho rằng Nam Phi sẽ trả 5,25 đô la một liều cho các mũi tiêm AstraZeneca trong đơn đặt hàng 1,5 triệu liều. Để so sánh, các nước EU chỉ trả 2,18 đô la mỗi liều.

Anban Pillay, thành viên Bộ y tế Nam Phi, cho biết: "Chúng tôi được thông báo rằng SII đã áp dụng hệ thống định giá theo từng cấp độ, và cho rằng Nam Phi là một quốc gia có thu nhập trên trung bình nên giá họ tính là 5,25 đô la/liều. Chúng tôi hỏi lý do tại sao các nước thu nhập cao khác có giá thấp hơn thì được trả lời là do những nước này đã đầu tư vào nghiên cứu và phát triển do đó được giảm giá". 

Có thể chính phủ Nam Phi đã đồng ý trả mức giá tương đối cao này vì nước này phải chịu áp lực rất lớn khi không thể đảm bảo vắc xin cho toàn dân. Các loại vắc xin đầu tiên được đưa về nước, sẽ bắt đầu đến tay khách hàng trong tháng này.

Vào tháng 3, nhiều liều thuốc do SII sản xuất sẽ có sẵn theo một thỏa thuận riêng giữa nhà sản xuất Ấn Độ và Liên minh Châu Phi, những liều này được cho là sẽ được hưởng mức trần giá 3 đô la.

Tuy nhiên, Giám đốc điều hành Viện Huyết thanh Adar Poonawalla đã báo cáo vào tuần trước rằng vắc xin AstraZeneca đang được bán với giá dưới 3 đô la mỗi liều mà 'không ở đâu trên hành tinh' có. Ông bác bỏ các báo cáo về số tiền mà các nước EU đang phải trả, cho rằng số liệu bị rò rỉ chỉ chiếm một nửa giá.

Trang tin Fortune đã nhiều lần hỏi Viện Huyết thanh tại sao lại tính phí 1,5 triệu liều AstraZeneca ở Nam Phi giá cao như thế, nhưng nhà sản xuất từ ​​chối đưa ra bình luận. 

AstraZeneca cũng từ chối giải thích ai là người đặt giá cho các liều do SII sản xuất, chỉ nói rằng "AstraZeneca đã cam kết cung cấp vắc xin cho nhiều quốc gia nhất có thể và không có lợi nhuận trong thời kỳ đại dịch". 

Nick Dearden, giám đốc của nhóm chiến dịch Global Justice Now, cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Sáu: "Chúng tôi đang kêu gọi AstraZeneca giải thích việc định giá này đã xảy ra như thế nào, vừa đề nghị họ giữ lời hứa của họ sẽ giới hạn chi phí".

“Đây là vấn đề khi bạn có các loại thuốc thiết yếu trong tay một doanh nghiệp lớn, mà hầu như không có sự minh bạch về giá cả", Dearden nói.

"Chúng tôi rất cần công nghệ và bằng sáng chế được trao cho công chúng, vì vậy chúng tôi có thể chia sẻ kiến ​​thức này và sản xuất nhiều vắc xin hơn ngay bây giờ. Khả năng của chúng tôi để đánh bại loại virus này một cách công bằng và hiệu quả phụ thuộc vào điều đó", ông Dearn nhấn mạnh.