Matshidiso Moeti, Giám đốc khu vực châu Phi của Tổ chức Y tế Thế giới, cho biết: “Nhiều quốc gia vẫn đang có nguy cơ cao điểm và làn sóng thứ ba chưa từng có ở châu Phi tăng nhanh và cao hơn bao giờ hết”.

Các ca nhiễm được xác nhận tích lũy đã đạt 6 triệu vào giữa tháng 7, tăng từ 5 triệu trong một tháng. Trước đó, khu vực này trải qua 3 tháng để tăng lên con số 5 triệu trường hợp từ 4 triệu. WHO nhận thấy mức tăng đột biến ở các quốc gia như Algeria, Senegal và Rwanda.

Trong khi việc nới lỏng lệnh cấm vận ở các thành phố và các biện pháp y tế công cộng không đầy đủ là nguyên nhân một phần, yếu tố lớn nhất là sự chậm trễ trong việc tiêm chủng. Nhiều quốc gia châu Phi thiếu kinh phí để mua vắc xin mà họ cần và chủ yếu dựa vào chương trình chia sẻ vắc xin toàn cầu COVAX. Tuy nhiên, nguồn cung cấp vắc xin AstraZeneca do một công ty Ấn Độ sản xuất thông qua chương trình đã bị trì hoãn.

Trung Quốc và Nga đang tăng cường mở rộng nguồn cung cấp của các vắc xin của mình. Ai Cập đã bắt đầu sản xuất vắc xin do Sinovac Biotech phát triển. Maroc cũng có kế hoạch sản xuất vắc xin bằng cách hợp tác với Sinopharm, trong khi Algeria dự định sản xuất vắc xin Sputnik V của Nga bắt đầu từ tháng 9.

Hoa Kỳ và Châu Âu đã bắt đầu hỗ trợ sản xuất vắc xin trong nước. Tập đoàn Tài chính Quốc tế của Ngân hàng Thế giới và các tổ chức viện trợ ở Pháp, Đức và Mỹ vào cuối tháng 6 cho biết họ sẽ hỗ trợ hợp đồng sản xuất vắc xin bằng cách cung cấp 600 triệu euro (700 triệu USD) cho nhà sản xuất thuốc Nam Phi Aspen Pharmacare.

Ủy ban châu Âu cho biết trong tháng này rằng Senegal sẽ xây dựng một nhà máy vắc xin với sự giúp đỡ của một liên minh quốc tế của các đối tác.

Theo số liệu của Our World in Data có trụ sở tại Vương quốc Anh, chỉ 1,5% người dân ở châu Phi đã hoàn thành việc tiêm phòng. Hiện có khoảng 61 triệu liều đã được sử dụng ở châu Phi, ít hơn cả Nhật Bản, quốc gia có dân số khoảng 10% dân số châu Phi. Ngay cả ở cường quốc công nghiệp trong khu vực là Nam Phi, chỉ có khoảng 8% đã được tiêm ít nhất một mũi, và những người đã được tiêm chủng đầy đủ nằm trong khoảng 3%.

Cuộc khủng hoảng cận kề

Châu Phi gần đây ghi nhận khoảng 40.000 ca mắc mới mỗi ngày - gần bằng số ca mắc trên đầu người như Nhật Bản. Nhưng với việc ít xét nghiệm PCR hơn được thực hiện ở lục địa này, việc thống kê ở châu Phi được cho là đã bỏ sót nhiều ca nhiễm. Theo đánh giá của các chuyên gia, con số thực tế có thể cao gấp nhiều lần. 

Trước thực tế cơ sở hạ tầng y tế yếu kém, các chuyên gia cho cho rằng các bệnh viện ở châu Phi có thể bị tê liệt dù số bệnh nhân chỉ tăng một chút. Điều này có thể sẽ nhanh chóng trở thành một thảm họa. 

Sự gia tăng nhanh chóng số ca nhiễm mới hiện tại theo sau đợt bùng phát đầu tiên tại châu Phi vào mùa hè năm 2020 và đợt thứ hai vào khoảng đầu năm nay. Tử vong do COVID-19 đã lên tới khoảng 160.000 người ở châu Phi, tăng 20.000 người trong một tháng.

Những hạn chế đối với việc di chuyển của người dân làm tổn hại đến các nền kinh tế và có thể dẫn đến tình trạng bất ổn. Ở Nam Phi, các cuộc biểu tình phản đối việc bỏ tù cựu Tổng thống Jacob Zuma đã dẫn đến bạo loạn bao gồm cướp bóc và đốt phá các cửa hàng. Hơn 100 trung tâm tiêm chủng và nhà máy lọc dầu đã buộc phải đóng cửa, các con đường và bến cảng chính cũng bị ảnh hưởng.

Các mũi tiêm bị bỏ và do dự tiêm vắc xin là những vấn đề dai dẳng ở châu Phi. Malawi đã phải tiêu hủy khoảng 20.000 liều thuốc hết hạn vào tháng Năm.

Tanzania mất đến tháng 6 để yêu cầu cung cấp vắc xin từ COVAX, một phần vì tổng thống trước đó của họ phủ nhận sự tồn tại của COVID-19. Và ở Uganda, hơn 800 người được phát hiện đã nhận được những mũi tiêm giả.