Trọng tâm của hội nghị

Thỏa thuận này được xem như nền tảng mang tính xây dựng cho Hội nghị Thượng đỉnh COP27 tại thị trấn nghỉ mát ven biển Sharm el-Sheikh, nơi các Chính phủ hy vọng duy trì mục tiêu ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của sự nóng lên hành tinh.

Trong hơn một thập kỷ, các quốc gia giàu có đã từ chối các cuộc thảo luận chính thức về những gì được gọi là “tổn thất và thiệt hại”, thuật ngữ được sử dụng để yêu cầu các quốc gia giàu chi trả tiền để giúp các nước nghèo đối phó với hậu quả của sự nóng lên toàn cầu mà họ ít phải chịu trách nhiệm trong việc gây ra.

Tại COP26 năm ngoái ở Glasgow, các quốc gia có thu nhập cao, bao gồm Mỹ và Liên minh châu Âu đã chặn đề xuất về một cơ quan tài trợ tổn thất và thiệt hại, thay vào đó ủng hộ một cuộc đối thoại kéo dài 3 năm để thảo luận về tài trợ.

Tuy nhiên, áp lực giải quyết vấn đề ngày càng lớn hơn khi thiên tai ngày càng gia tăng, bao gồm lũ lụt năm nay ở Pakistan gây thiệt hại kinh tế hơn 30 tỷ USD và khiến hàng trăm nghìn người mất nhà cửa.

"Việc đưa vào chương trình nghị sự này phản ánh tinh thần đoàn kết đối với các nạn nhân của thảm họa khí hậu", Chủ tịch COP27 Sameh Shoukry phát biểu tại phiên họp toàn thể khai mạc.

Tuy nhiên, vấn đề này có thể làm gia tăng căng thẳng ngoại giao vốn đã kéo dài bởi cuộc chiến của Nga với Ukraine, giá năng lượng tăng cao và nguy cơ suy thoái kinh tế do lạm phát gây ra.

Các cuộc đàm phán vào tối thứ Bảy trước khi chương trình nghị sự được thông qua "là vô cùng thách thức", Harjeet Singh, người đứng đầu chiến lược chính trị toàn cầu tại Mạng lưới Hành động Khí hậu phi lợi nhuận Quốc tế, cho biết.

Cơ quan nghiên cứu môi trường có trụ sở tại Bangladesh, Trung tâm Quốc tế về Biến đổi Khí hậu và Phát triển, cho biết đây là "tin tốt" khi vấn đề bồi thường tổn thất và thiệt hại đã chính thức nằm trong chương trình nghị sự.

Saleemul Huq, giám đốc trung tâm, người đóng vai trò cố vấn cho nhóm Diễn đàn Dễ bị tổn thương về Khí hậu gồm 58 quốc gia, cho biết: “Giờ đây, nhiệm vụ bồi thường tài chính thực sự đã bắt đầu”.

Những đóng góp nhỏ giọt

COP27 cũng bắt đầu trong một đám mây hoài nghi rằng các Chính phủ thế giới đang làm không đủ để giải quyết tình trạng ấm lên toàn cầu.

Một báo cáo của Liên hợp quốc công bố tuần trước cho thấy lượng khí thải toàn cầu đang trên đà tăng 10,6% vào năm 2030 so với mức năm 2010. Trong khi đó, các nhà khoa học cho biết lượng khí thải đáng ra phải giảm 43% vào thời điểm đó để hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, như mục tiêu của Thỏa thuận Paris năm 2015. 

Các quốc gia giàu có cũng đã không giữ lời hứa cung cấp 100 tỷ USD mỗi năm vào năm 2020 để giúp các nước đang phát triển cắt giảm lượng khí thải CO2 và thích ứng với biến đổi khí hậu, chẳng hạn bằng cách xây dựng cơ sở hạ tầng để bảo vệ nguồn nước uống khỏi nước biển dâng.

Cho đến nay, chỉ có hai quốc gia nhỏ cung cấp bồi thường cho những "tổn thất và thiệt hại". Đan Mạch cam kết chi 100 triệu krone (hơn 1,34 triệu USD) và Scotland cam kết chi 2 triệu bảng Anh (2,28 triệu USD). Để so sánh, một số nghiên cứu cho thấy thiệt hại liên quan đến khí hậu có thể lên tới 580 tỷ USD mỗi năm vào năm 2030.

Tại COP27, các quốc đảo nhỏ sẽ thúc đẩy một đề xuất về một "quỹ ứng phó" do LHQ tổ chức và phân phối tiền mặt cho các quốc gia bị tổn thương trong các thảm họa. Và nhóm “V20” gồm 58 quốc gia dễ bị tổn thương về khí hậu và nhóm G7 cũng sẽ khởi động “Lá chắn toàn cầu” để tăng cường tài chính bảo vệ và phòng chống thiên tai.

Huy Hoàng (theo AP, Reuters)