Cuộc trao đổi trực diện, căng thẳng

Hai bên tập trung cho một thảo luận mới một ngày sau khi mở đầu đầy tranh cãi, trong đó giới chuyên gia nhập định cả hai đã bắt đầu một cách bất quy tắc. Phía Mỹ cáo buộc phái đoàn Trung Quốc có tư tưởng "bá quyền" và Bắc Kinh đã phản pháo lại, nói rằng có "mùi thuốc súng nồng nặc và kịch tính" hoàn toàn là lỗi của người Mỹ.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết chính quyền Biden đoàn kết với các đồng minh trong việc đẩy lùi chủ nghĩa bá quyền của Trung Quốc. Trưởng ban đối ngoại Đảng Cộng sản Trung Quốc Dương Khiết Trì cáo buộc Washington đạo đức giả về nhân quyền và các vấn đề khác.

Giọng điệu gây tranh cãi trong các bình luận công khai của họ cho thấy các cuộc thảo luận riêng sẽ thậm chí còn quyết liệt và gay cấn hơn.

Các cuộc gặp ở Anchorage, Alaska là một phép thử mới trong mối quan hệ ngày càng trở nên rắc rối giữa hai nước, vốn đang mâu thuẫn về một loạt các vấn đề từ thương mại đến nhân quyền ở Tây Tạng, Hồng Kông và khu vực phía tây Tân Cương của Trung Quốc, cũng như đối với Đài Loan, sự quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Đông và đại dịch virus Corona.

Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken cho biết chính quyền Biden đoàn kết với các đồng minh trong việc đẩy lùi sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc ở trong và ngoài nước. Sau đó, ông Dương Khiết Trì đã đưa ra danh sách các phàn nàn của Trung Quốc về Mỹ và cáo buộc Washington đạo đức giả khi chỉ trích Bắc Kinh về nhân quyền và các vấn đề khác.

“Mỗi hành động trong số này đều đe dọa trật tự dựa trên quy tắc duy trì sự ổn định toàn cầu”, ông Blinken nhận xét về các hành động của Trung Quốc ở Tân Cương, Hồng Kông và Đài Loan cũng như các cuộc tấn công mạng vào Hoa Kỳ và cưỡng ép kinh tế chống lại các đồng minh của Hoa Kỳ. “Đó là lý do tại sao chúng không chỉ là vấn đề nội bộ và tại sao chúng tôi cảm thấy có nghĩa vụ phải nêu ra những vấn đề này ở đây ngay hôm nay”.

Trong khi đó, Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan đã tăng cường chỉ trích, nói rằng Trung Quốc đã thực hiện một "cuộc tấn công vào các giá trị cơ bản”. Ông nói: “Chúng tôi không tìm kiếm xung đột nhưng chúng tôi hoan nghênh sự cạnh tranh gay gắt”.

Ông Dương Khiết Trì đã đáp trả một cách giận dữ bằng cách yêu cầu Hoa Kỳ ngừng thúc đẩy phiên bản dân chủ của riêng mình vào thời điểm mà chính Hoa Kỳ đang bị chao đảo bởi sự bất mãn trong nước. Ông cũng cáo buộc Hoa Kỳ đã không giải quyết được các vấn đề nhân quyền của chính mình và đặt vấn đề với điều mà ông nói là "sự hạ mình" từ ông Blinken, Sullivan và các quan chức khác của Hoa Kỳ.

Ông nói: “Chúng tôi tin rằng điều quan trọng là Hoa Kỳ phải thay đổi hình ảnh của chính mình và ngừng thúc đẩy nền dân chủ của mình ở phần còn lại của thế giới. Nhiều người ở Hoa Kỳ thực sự không mấy tin tưởng vào nền dân chủ của Hoa Kỳ".

“Trung Quốc sẽ không chấp nhận những cáo buộc không có cơ sở từ phía Hoa Kỳ, và nói thêm rằng những phát triển gần đây đã đẩy quan hệ vào một giai đoạn khó khăn chưa từng có và đã làm tổn hại đến lợi ích của hai dân tộc chúng ta”, ông nói thêm và nhấn mạnh “không có cách nào để bóp nghẹt Trung Quốc”.

Những thông điệp từ hai phía

Ngoại trưởng Blinken tỏ ra khó chịu với giọng điệu và độ dài của các bình luận, kéo dài hơn 15 phút từ phía Trung Quốc. Ông cho biết ấn tượng của ông từ cuộc nói chuyện với các nhà lãnh đạo thế giới và trong chuyến đi vừa kết thúc tới Nhật Bản và Hàn Quốc hoàn toàn khác với quan điểm của Trung Quốc.

“Tôi nghe thấy sự hài lòng sâu sắc rằng Hoa Kỳ đã trở lại, rằng chúng ta đang gắn kết lại”, Blinken đáp lại. “Tôi cũng nghe thấy mối quan ngại sâu sắc về một số hành động mà chính phủ của bạn đang thực hiện”.

Nhấn mạnh sự thù địch, Bộ Ngoại giao Mỹ đã chỉ trích phái đoàn Trung Quốc vì đã vi phạm thời hạn hai phút đã thỏa thuận cho các tuyên bố mở đầu và cho rằng “dường như đã có ý định rất lớn, tập trung vào sự cường điệu công khai và kịch tính hơn là thực chất”.

"Cách tiếp cận của Mỹ sẽ bị đánh giá thấp bởi sự tự tin trong cách đối phó của chúng tôi với Bắc Kinh - điều mà chúng tôi đang làm từ một thế mạnh - ngay cả khi chúng tôi khiêm tốn khi biết rằng chúng tôi là một quốc gia luôn nỗ lực để trở thành một liên minh hoàn hảo hơn", tuyên bố cho biết.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên, phát biểu sau đó tại Bắc Kinh, cho biết Ngoại trưởng Blinken và Cố vấn an ninh Quốc gia Sullivan đã kích động các quan chức Trung Quốc đưa ra "phản ứng nghiêm túc" sau khi các quan chức Mỹ đưa ra "các cuộc tấn công vô căn cứ" chống lại Trung Quốc.

“Chính phía Hoa Kỳ đã ... kích động tranh chấp ngay từ đầu, vì vậy hai bên đã nồng nặc mùi thuốc súng và kịch tính ngay từ đầu trong phần phát biểu khai mạc. Đó không phải là ý định ban đầu của phía Trung Quốc”, ông Zhao nói với các phóng viên tại một cuộc họp giao ban hàng ngày.

Một quan chức cấp cao của chính quyền Biden nói rằng mặc dù công khai gay gắt về sự khác biệt, các cuộc thảo luận kín ban đầu đã "thực chất, nghiêm túc và trực tiếp" và kéo dài hơn nhiều so với hai giờ đã được lên kế hoạch.

Mối quan hệ Mỹ-Trung đã bị rạn nứt trong nhiều năm và chính quyền Biden vẫn chưa đưa ra tín hiệu liệu họ đã sẵn sàng hay sẵn sàng lùi lại quan điểm cứng rắn được thực hiện dưới thời Donald Trump.

Chỉ một ngày trước cuộc họp, Ngoại trưởng Blinken đã công bố các biện pháp trừng phạt mới đối với một số quan chức của Bắc Kinh và Hồng Kông. Đáp lại, Trung Quốc phản đối mạnh mẽ sự can thiệp của Hoa Kỳ vào các vấn đề trong nước.

"Đây có phải là một quyết định của Hoa Kỳ để cố gắng đạt được một số lợi thế trong việc đối phó với Trung Quốc?", Ủy viên Quốc vụ Vương Nghị hỏi. “Chắc chắn điều này đã được tính toán sai và chỉ phản ánh tình trạng dễ bị tổn thương và yếu kém bên trong Hoa Kỳ và nó sẽ không làm lung lay lập trường hoặc quyết tâm của Trung Quốc về những vấn đề đó”.

Cựu Tổng thống Trump từng tự hào về việc tạo dựng mối quan hệ bền chặt với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Nhưng mối quan hệ đã tan vỡ sau khi đại dịch virus Corona lây lan từ tỉnh Vũ Hán trên toàn cầu và gây ra một thảm họa kinh tế và sức khỏe cộng đồng. Lúc này, mối quan hệ giữa siêu cường thế giới dự báo tiếp tục nóng với những vấn đề “mới mà cũ”, sau khi Tổng thống Joe Biden đang định hình lại về chính sách đối ngoại trong đó có Trung Quốc.