Kể từ khi Thủ tướng Shinzo Abe tuyên bố từ chức cách đây hai tuần, Triều Tiên vẫn chưa hết lo lắng về sự thay đổi lãnh đạo đầu tiên của Nhật Bản trong gần 8 năm.

Sự im lặng dễ thấy dường như cho thấy Bình Nhưỡng đang chờ xem ai sẽ kế nhiệm Abe trước khi quyết định cách thức 'ứng xử' với nhà lãnh đạo mới.

Khi đảng cầm quyền của Nhật Bản chuẩn bị chọn nhà lãnh đạo tiếp theo của đất nước vào thứ Hai, ứng cử viên hàng đầu, Chánh văn phòng Nội các Yoshihide Suga, đã nói về sự sẵn sàng tương tác với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un.

"Tôi hy vọng được gặp Chủ tịch Kim Jong Un mà không có điều kiện tiên quyết để chúng tôi có thể tìm ra cách chúng tôi có thể tiến lên", Suga nói với các phóng viên vào ngày 2 tháng 9, đề cập đến vụ bắt cóc công dân Nhật Bản nhiều thập kỷ trước chưa được giải quyết của Triều Tiên.

Kề cận bên Abe lâu năm, Suga là người được yêu thích nhất để giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do. Nhưng Triều Tiên cho đến nay vẫn chưa đưa ra bất kỳ dấu hiệu nào về việc họ ủng hộ hay chống lại Suga trên cương vị lãnh đạo.

Kinh nghiệm trong quá khứ của Nhật Bản với Triều Tiên cho thấy Bình Nhưỡng coi trọng sự ổn định từ các đối tác đàm phán. Với khả năng nắm quyền vững chắc, họ hy vọng các nhà lãnh đạo nước ngoài cũng sẽ nắm giữ quyền lực mạnh mẽ và là động lực thúc đẩy các quyết định chính sách.

Bình Nhưỡng nói chung cũng không quan tâm đến chức danh chính xác của các đặc phái viên nước ngoài miễn là họ liên lạc chặt chẽ với các nhà lãnh đạo của mình.

Ví dụ, chuyến đi đến Triều Tiên năm 2004 của Thủ tướng Nhật Bản Junichiro Koizumi do cựu Phó Chủ tịch LDP Taku Yamasaki thiết lập, mặc dù Yamasaki không giữ chức vụ dân cử nào vào thời điểm đó sau khi thất cử trong một văn phòng quốc hội. Triều Tiên sau đó cũng mời Hiroshi Nakai, người thân cận với Thủ tướng Naoto Kan, tham dự một cuộc họp bí mật, mặc dù Nakai được biết đến là một kẻ 'diều hâu' của Triều Tiên.

Đồng thời, Bình Nhưỡng đang chú ý đến dư luận Nhật Bản nhiều hơn. Họ đã rút ra một bài học sau khi kế hoạch ký một tuyên bố chung vào năm 2002 bị cản trở do sự tức giận của công chúng ở Nhật Bản trước một báo cáo cẩu thả do Triều Tiên cung cấp về những người Nhật bị bắt cóc.

"Đó là khi tôi biết rằng Nhật Bản có thứ gọi là dư luận", một quan chức Triều Tiên nói vào năm 2004. Bình Nhưỡng vào thời điểm đó không tính đến khả năng sự phẫn nộ của công chúng có thể lật ngược quyết định của chính phủ và mong muốn không lặp lại sai lầm này.

Khoảng hai tuần sau khi Thủ tướng Abe tuyên bố từ chức, truyền thông Triều Tiên vẫn chưa đưa tin. Hầu như không có bình luận nào về Nhật Bản, Hoa Kỳ hay Hàn Quốc. Báo chí đang tập trung vào các vấn đề trong nước trong khi đấu tranh để tìm ra điều gì tiếp theo.

Bình Nhưỡng từ lâu đã ngừng phản ứng trước những nỗ lực tiếp xúc bí mật của Nhật Bản thông qua các kênh ngoại giao ở Đông Nam Á và Trung Quốc. Do đó, giờ đây Mỹ nắm giữ chìa khóa để tiến tới quan hệ giữa Tokyo và Bình Nhưỡng.

Hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản-Triều Tiên năm 2002, trong đó Bình Nhưỡng thừa nhận các vụ bắt cóc công dân Nhật Bản, cũng như Thỏa thuận Stockholm năm 2014, trong đó Triều Tiên cam kết mở lại các cuộc điều tra về những người bị bắt cóc, cả hai đều ảnh hưởng không tốt đến mối quan hệ của Bình Nhưỡng với Washington. Triều Tiên tìm cách sử dụng các cuộc đàm phán với Nhật Bản như một cơ hội để phá vỡ thế bế tắc với Mỹ.

Bất chấp nhiệm kỳ tương đối ổn định của Abe, Triều Tiên đã không cố gắng theo đuổi các cuộc đàm phán thực chất. Điều này một phần là do ông Kim đã đảm bảo một cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào năm 2018, nhưng cũng do ý thức rằng, như một quan chức đã nói, "Nhật Bản nằm dưới tầm tay của Mỹ và không thể mong đợi sẽ đàm phán độc lập. "

Theo một nguồn tin của chính phủ Triều Tiên, dư luận Nhật Bản cũng là một yếu tố. Do phần lớn công chúng Nhật Bản ủng hộ lập trường cứng rắn của Abe đối với Triều Tiên nên các cuộc đàm phán với Tokyo về các vụ bắt cóc có thể sẽ rất khó khăn.

Kim có thể háo hức trở lại bàn đàm phán. Triều Tiên không chỉ chịu các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc và ảnh hưởng từ đại dịch, mà nước này còn phải hứng chịu nhiều thảm họa thiên nhiên.

Hôm thứ Ba, Kim cho biết thiệt hại do một cơn bão gần đây gây ra đòi hỏi phải thay đổi kế hoạch kinh tế cho đến cuối năm, hãng thông tấn trung ương Triều Tiên đưa tin.

Theo một người thân cận với chính phủ Mỹ, nếu Trump giành chiến thắng trong cuộc tái đắc cử vào tháng 11, nó có thể dẫn đến một hội nghị thượng đỉnh khác với Kim vào cuối năm nay.

Chiến lược của chính phủ Nhật Bản là để các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Triều Tiên về phi hạt nhân hóa tiến triển, dẫn đến các cuộc đàm phán giữa Tokyo và Bình Nhưỡng, sẽ tập trung chủ yếu vào các vụ bắt cóc.

Tuy nhiên, nếu cựu Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden đắc cử tổng thống, Triều Tiên sẽ phải xây dựng quan hệ với Mỹ ngay từ đầu.

Nhật Bản đã chính thức xác định danh tính 17 công dân mà họ nói rằng đã bị bắt cóc bởi các điệp viên Triều Tiên trong những năm 1970 và 1980. Năm người trở về nhà vào năm 2002 sau chuyến thăm Bình Nhưỡng của Thủ tướng Junichiro Koizumi. Triều Tiên khẳng định những người còn lại đã chết hoặc chưa từng nhập cảnh vào đất nước này.

Cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Bolton cho biết trong cuốn hồi ký xuất bản gần đây của mình rằng Trump đã chuyển tiếp quan điểm của Nhật Bản về các vụ bắt cóc cho Kim và thúc giục một hội nghị thượng đỉnh giữa Triều Tiên và Nhật Bản, nhưng cuộc thảo luận đã không đi xa lắm. Kim chỉ nói rằng phía ông ấy tiết lộ tất cả những gì họ biết trong quá trình trao đổi qua lại với Koizumi.

Triều Tiên hoàn toàn chịu trách nhiệm về vụ bắt cóc công dân Nhật Bản. Tuy nhiên, hiện nay khi Hoa Kỳ đã nối lại đối thoại với Triều Tiên, Nhật Bản cũng sẽ cần quay lại bàn đàm phán để đạt được bước tiến trong vấn đề này.

Một số người trong LDP đã đề xuất các cách để tân thủ tướng làm tan băng quan hệ song phương, chẳng hạn như hội nghị thượng đỉnh ba bên với Mỹ trong Thế vận hội Tokyo vào mùa hè năm sau, hoặc cử Abe đến Triều Tiên với tư cách là đặc phái viên sau khi ông từ chức.

Nhưng những đề xuất bất thường này cũng phản ánh sự khó khăn trong việc khởi động lại các cuộc đàm phán với Triều Tiên. Nhà lãnh đạo tiếp theo của Nhật Bản sẽ cần hợp tác chặt chẽ với Mỹ để xây dựng một chiến lược toàn diện về Bình Nhưỡng, bao gồm cả việc phát triển hạt nhân và tên lửa của nước này.