Hôm qua (5/3), Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Đề án quốc gia “Từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học” giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045. Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội thảo.

Triển khai càng sớm thì người thụ hưởng tốt nhất chính là học sinh

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhận định: Việc triển khai xây dựng Đề án Từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học là một tin vui, là cơ hội của ngành giáo dục, với người dạy và học, nói ngoại ngữ là công cụ hết sức quan trọng để hội nhập sâu, rộng với thế giới, đặc biệt là tiếng Anh.

Theo Thứ trưởng, hội thảo được tổ chức trong niềm vui rất lớn đối với ngành Giáo dục khi vừa đón một quyết định hết sức nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước là miễn học phí cho toàn bộ học sinh công lập từ năm học 2025- 2026.

Thứ Trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho biết, ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 91-KL/TW về tiếp tục thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong đó có nội dung, đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với Sở GD&ĐT Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo bàn về các giải pháp thực hiện mục tiêu trên.

Trên cơ sở hội thảo, Bộ GD&ĐT đã tham mưu, đề xuất với Chính phủ xây dựng đề án quốc gia. Thời gian qua, các đơn vị thuộc Bộ GD&ĐT đã tích cực xây dựng dự thảo đề án, bước đầu xin ý kiến tư vấn của các bên, đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao, vừa sâu, vừa rộng, vừa chất lượng, đào tạo được nguồn nhân lực có kỹ năng.

Vì vậy, việc góp ý dự thảo Đề án càng nhanh chóng, rộng rãi, đúng yêu cầu thực tiễn, khả thi càng sớm thì người thụ hưởng tốt nhất, sớm nhất chính là học sinh của chúng ta.

Khẳng định tầm quan trọng của việc đánh giá thực trạng hiện nay trong triển khai dạy, học tiếng Anh tại Việt Nam, Thứ trưởng cho biết, với số lượng người học lớn, sự phát triển mạnh mẽ của các trường quốc tế, dạy học các chương trình liên kết trong các trường phổ thông, sự phát triển các trung tâm tin học, ngoại ngữ đã tạo thuận lợi triển khai phong trào.

“Tuy nhiên, những khó khăn như sự khác biệt giữa các vùng miền, còn nhiều vùng khó khăn… chúng ta cũng phải học hỏi kinh nghiệm quốc tế để lựa chọn phù hợp với đặc điểm giáo dục Việt Nam, hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lực, đào tạo giáo viên, hợp tác quốc tế, đầu tư cơ sở vật chất, thu hút xã hội hóa để triển khai đề án sớm hơn, nhanh hơn, chất lượng hơn, hiệu quả hơn”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Phát huy các điều kiện hiện có, bổ sung các nguồn lực hiệu quả

Theo dự thảo Đề án, tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai trong trường học Việt Nam là tiếng Anh được dạy - học tại các trường học nơi ngôn ngữ chính thức là tiếng Việt và ngôn ngữ chính được sử dụng chính là tiếng Anh, trong đó tiếng Anh là một môn học và tiếng Anh được sử dụng để dạy - học các môn học/ chuyên ngành phù hợp khác, và trong làm việc/giao tiếp hàng ngày tại trường học.

Dự thảo Đề án quy định có 6 cấp độ nhà trường triển khai tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai tại Việt Nam với mục tiêu chung tiếng Anh được sử dụng rộng rãi, thường xuyên trong giao tiếp, học tập, nghiên cứu, làm việc, để từng bước trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh đáp ứng nhu cầu học tập và làm việc, tăng cường năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực trong thời kỳ mới, góp phần vào công cuộc phát triển và vươn mình của đất nước.

Trong đó, mục tiêu cụ thể, với giáo dục mầm non, đến năm 2035, phấn đấu 100% các cơ sở giáo dục mầm non có đủ điều kiện và triển khai tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai cho trẻ mầm non; triển khai chương trình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai cho 100% trẻ em mẫu giáo (từ 3 đến 5 tuổi). Đến năm 2045, phấn đấu triển khai chương trình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai cho 100% trẻ em mầm non (trẻ em nhà trẻ và trẻ em mẫu giáo).

Đối với giáo dục phổ thông, đến năm 2035, phấn đấu 100% học sinh phổ thông được học chương trình môn Tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (bắt đầu từ lớp 1 đến lớp 12) và triển khai chương trình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai theo Cấp độ 1, Cấp độ 2, Cấp độ 3.  Đến năm 2045, phấn đấu 100% các trường phổ thông triển khai chương trình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai theo Cấp độ 4, Cấp độ 5, Cấp độ 6.

Ở bậc đại học, phấn đấu 100% các trường đại học triển khai tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai theo Cấp độ 4, Cấp độ 5, Cấp độ 6.

Giáo dục nghề nghiệp, phấn đấu 100% các cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai chương trình môn Tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai, 100% các cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai tiếng Anh theo định hướng nghề nghiệp, 50% các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có triển khai một phần môn học khác và/hoặc một số môn học khác bằng tiếng Anh.

Giáo dục thường xuyên, mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu hoàn thành xây dựng các chương trình dạy và học tiếng Anh, dạy và học bằng tiếng Anh trong giáo dục thường xuyên đáp ứng cơ bản nhu cầu đa dạng của xã hội.

Dự thảo Đề án cũng nêu rõ các nhiệm vụ, giải pháp triển khai như nghiên cứu và hoàn thiện thể chế; tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân; phát triển và đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, giảng viên;

Ban hành, triển khai chương trình, giáo trình, sách giáo khoa, tài liệu, học liệu; đổi mới thi, kiểm tra, đánh giá; đẩy mạnh ứng dụng các nền tảng công nghệ, trí tuệ nhân tạo, tăng cường cơ sở vật chất; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, xã hội hóa và tăng cường tổ chức các hoạt động thi đua khen thưởng…

Sớm hoàn thành Đề án với đầy đủ cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn và đảm bảo tính khả thi

Tại hội thảo, đại diện cơ sở giáo dục đại học, các trường tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông tiên phong thí điểm Đề án Từng bước đưa Tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học đã trao đổi, góp ý, đề xuất với các nội dung của dự thảo Đề án.

PGS.TS Nguyễn Văn Trào, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng, Đề án cần làm rõ vai trò, quy hoạch hệ thống giáo dục đại học, vai trò của các trường sư phạm trọng điểm, trong đó có xây dựng các chương trình và tài liệu để bồi dưỡng cho giáo viên, sinh viên sư phạm; tăng cường cơ sở vật chất với những trường đào tạo giáo viên; có kế hoạch cụ thể về chỉ tiêu tuyển sinh, kinh phí hỗ trợ giáo viên, sinh viên, các chuyên gia phối hợp cùng trong các ngành đào tạo tiếng Anh.

Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội Đỗ Tuấn Minh cho biết, ngay sau khi Kết luận 91-KL/TW được ban hành, nhà trường đã họp và đưa nội dung “từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học” vào Nghị quyết của trường, đồng thời, biên soan Bộ tài liệu hướng dẫn cách thức để đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Trong đó xác định rõ vai trò, trách nhiệm của không chỉ người dạy và người học, mà còn có các đối tượng liên quan; hướng dẫn lồng ghép đưa tiếng Anh vào trường học theo từng cấp độ, đối với từng môn học khác nhau.

Theo ông Đỗ Tuấn Minh, để nâng cao hiệu quả của Đề án, phải tiếp cận tiếng Anh trở thành văn hóa, thành môi trường của nhà trường. Cần kế thừa những nội dung đã làm được của Đề án Ngoại ngữ Quốc gia trước, rút ra bài học kinh nghiệm. Đồng thời, tạo không gian cho các địa phương, cơ sở giáo dục, tùy theo điều kiện của mình để triển khai công việc phù hợp, hiệu quả, đúng vai trò, đúng trách nhiệm.

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh có những lưu ý về lộ trình thực hiện Đề án, trong đó, cân nhắc khả năng tiếp cận của học sinh ở vùng sâu vùng xa, tỉ lệ đạt chuẩn của giáo viên ở các tỉnh thành khác nhau; huy động xã hội hóa và các nguồn lực khác nhau để phục vụ việc tư vấn, xây dựng công cụ hỗ trợ triển khai hiệu quả.

Bà Mary Beth Polley, Tham tán Văn hóa - Thông tin Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cho rằng, dù còn nhiều thách thức với nguồn lực thực hiện khác nhau tại các địa phương, nhưng một trong những việc quan trọng cần xác định đó là nhận thức chung về ngôn ngữ.

Tiếng Anh không chỉ để giao tiếp, mà còn là ngôn ngữ của kinh tế, thương mại, nghiên cứu, giao lưu toàn cầu, học và sử dụng tốt tiếng Anh là bước quan trọng để hội nhập quốc tế. Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam sẵn sàng hỗ trợ các chuyên gia trong lĩnh vực này để giúp các địa phương, các trường thực hiện đề án hiệu quả.

Là một trong những trường tiểu học triển khai thực hiện Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, giai đoạn 2017-2025, cô giáo Lê Thị Thanh Huyền, Trường Tiểu học Châu Sơn, Ba Vì, Hà Nội đánh giá cao hiệu quả của đề án đã mang lại trong thời gian vừa qua. Những năm gần đây, kết quả học tập tiếng Anh của học sinh có chuyển biến rõ rệt, những mô hình, phương pháp học tập mới, hiện đại đã mang lại hứng thú học tập cho học sinh; giáo viên không ngừng đổi mới trong phương pháp giảng dạy, tạo môi trường sử dụng tiếng Anh hiệu quả.

Phát biểu kết luận hội thảo, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng đánh giá cao các ý kiến thảo luận tại hội thảo. Thứ trưởng mong muốn tiến độ xây dựng, triển khai Đề án “Từng bước đưa Tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học” sẽ hoàn thành sớm với đầy đủ cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn và đảm bảo tính khả thi.

Nhấn mạnh vai trò của giáo viên, giảng viên, Thứ trưởng nhận định, để Đề án được triển khai hiệu quả, thành công, bền vững thì yếu tố con người là quan trọng nhất, cần phải chú trọng đào tạo đội ngũ bài bản.

Thứ trưởng cũng lưu ý việc áp dụng chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học để giải quyết khoảng cách vùng miền, tiết kiệm thời gian, nhân lực.

Lưu ý về vai trò của các cơ sở giáo dục thực hiện thí điểm, Thứ trưởng cho rằng thí điểm có sứ mệnh rất lớn, không chỉ làm thử, làm mẫu mà còn để phát huy, nhân rộng hiệu quả các mô hình, bài học kinh nghiệm trên toàn quốc. Phát huy những mô hình đã làm, đã thực hiện thành công, không chỉ những nơi thuận lợi thực hiện mà phải chọn những điểm khó khăn để làm, để thí điểm.