Điều gì sẽ xảy ra khi căng thẳng giữa Nga và phương Tây về Ukraine không thể xoa dịu?

Cuộc họp của OSCE tại Vienna vào thứ Năm đánh dấu sự kết thúc của vòng đàm phán đầu tiên giữa Nga và phương Tây. Tuần lễ bắt đầu với cuộc đối mặt Mỹ-Nga tại Geneva, sau đó là các cuộc đàm phán với NATO tại Brussels.

Bài liên quan

NATO mạnh thế nào và tại sao căng thẳng với Nga?

Nga nói đàm phán Ukraine đi vào 'ngõ cụt', Ba Lan cảnh báo nguy cơ chiến tranh

IEA cho biết Nga "chơi bài" giảm nguồn khí đốt sang châu Âu do tình hình Ukraine bế tắc

Vitali Klitschko, cựu tay đấm và thị trưởng Kiev, nói Ukraine 'chuẩn bị cho mọi trường hợp' với Nga

Các chương trình nghị sự xoay quanh chính sách an ninh ở châu Âu và khả năng trở thành thành viên NATO của các quốc gia thuộc Liên Xô cũ như Ukraine và Gruzia. Năm 2008, NATO đề nghị cả hai nước về triển vọng gia nhập khối, nhưng không ấn định ngày. Nga đã đe dọa sẽ sử dụng "các biện pháp quân sự-kỹ thuật", như Tổng thống Vladimir Putin đã nói, nếu phương Tây tiếp tục con đường đó.

Các cuộc đàm phán kéo dài một tuần vừa qua đã không thể đưa các bên xích lại gần nhau hơn và không có dấu hiệu nào cho thấy căng thẳng trong cuộc khủng hoảng Ukraine đang giảm bớt. Nga đã tham gia vào một đợt xây dựng quân sự quy mô lớn ở biên giới với Ukraine kể từ cuối mùa thu năm ngoái.

Các cuộc đàm phán tiếp theo hiện chưa được lên kế hoạch. Moscow đã nhiều lần tuyên bố rằng họ không quan tâm đến các cuộc thảo luận kéo dài, nhưng muốn có kết quả nhanh chóng. Nhưng họ nói sau đó rằng họ đã không đặt ra thời hạn.

Dù sao thì đó cũng là một tuần lịch sử. Chưa bao giờ có nhiều cuộc gặp, với nhiều hình thức khác nhau, trong một khoảng thời gian ngắn như vậy giữa Moscow và phương Tây. Nga cũng đang nâng cao quan điểm ​khi các nhà ngoại giao hàng đầu của nước này so sánh xung đột hiện tại với cuộc khủng hoảng Cuba.

Khi bắt đầu các cuộc đàm phán, Moscow đã công bố các cuộc tập trận quân sự mới ở biên giới Ukraine. Mỹ đã phản đối bằng cách đưa ra dự thảo luật áp đặt các biện pháp trừng phạt cá nhân đối với Tổng thống Vladimir Putin. Theo Mỹ, dự luật được đưa ra ở Washington sẽ có hiệu lực trong trường hợp tình hình ở Ukraine leo thang.

Chính sách ngoại giao cứng rắn của Nga

Ngay cả trước khi cuộc đàm phán bắt đầu, giọng điệu cứng rắn trong chính sách ngoại giao của Nga đã gây ra nhiều mối quan ngại.

Trưởng phái đoàn Nga tại Geneva, Sergey Ryabkov, kêu gọi NATO "thu dọn đồ đạc và rút về giới tuyến của năm 1997". Đó là năm mà các quốc gia thuộc Hiệp ước Warsaw trước đây là Ba Lan, Cộng hòa Séc và Hungary lần đầu tiên được đề xuất gia nhập NATO, tiếp đến là nhiều quốc gia Đông Âu hơn trong những năm tiếp theo. Nga còn kêu gọi rút quân và các hệ thống vũ khí của NATO đóng tại khu vực này sau năm 1997.

Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Nga, Georgiy Kunadze, nói: "Tối hậu thư mà Nga đưa ra cho Mỹ và phương Tây không có triển vọng thành công ngay từ đầu". Ông nói rằng lời lẽ cứng rắn của Moscow có ý nghĩa hơn đối với công chúng Nga ở quê nhà. 

Ông Rüdiger von Fritsch, cựu đại sứ Đức tại Moscow, nhìn nhận những điều tương tự: “Những gì chúng tôi đang trải qua hiện nay là ngôn ngữ mạnh mẽ là một phần của màn trình diễn".

Ukraine muốn có thêm vũ khí từ phương Tây

Các chuyên gia ở Ukraine nhìn nhận tình hình theo cách khác. Họ đang lo ngại về một cuộc tấn công quân sự thực sự từ Nga, sau thất bại của các cuộc đàm phán giữa Nga và phương Tây.

"Tiên lượng của tôi là bước tiếp theo của Nga sẽ là một sự leo thang", ông Jevhen Mahda nói. Nhà phân tích chính sách đối ngoại này cho rằng Ukraine nên chuẩn bị cho tình huống xấu nhất. Cựu Ngoại trưởng Ukraine Wolodymyr Ohrysko cũng đã kêu gọi phương Tây cung cấp thêm vũ khí.

Ông Alexander Grushko, người đứng đầu phái đoàn Nga tại cuộc hội đàm với NATO, đưa ra viễn cảnh về việc giảm leo thang chỉ trong một số điều kiện nhất định: thực hiện hoàn toàn Thỏa thuận Minsk, chấm dứt cung cấp vũ khí và các chương trình đào tạo cho quân đội Ukraine. Các nhà quan sát ở Kyiv cho rằng rất ít khả năng Ukraine và phương Tây sẽ đáp ứng những yêu cầu đó.

Chuyên gia chính sách đối ngoại Fyodor Lukyanov, người thân cận với Điện Kremlin, đã phác thảo tình hình có thể phát triển như thế nào trên tờ báo chính thức của nhà nước Rossiyskaya Gazeta. Đánh giá của ông có vẻ bi quan.

Cụ thể, ông cho rằng sự khác biệt là "gần như không thể hòa giải". Theo nhà phân tích, khoảng cách về nhận thức giữa Nga và phương Tây lớn đến mức cần hoặc có thể xảy ra một "sự leo thang mới và khá nguy hiểm", để buộc các bên phải đạt được các hình thức thỏa thuận mới.