Từ khi phát triển đến nay, khi vaccine ngừa COVID-19 đang được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới, vaccine này vẫn phải chống lại các chiến dịch bôi nhọ và các tuyên bố không được ủng hộ. Trong đó, mới nhất là thông tin không có căn cứ cho rằng, vaccine Pfizer-BioNTech và Moderna có chứa graphene oxide.

Sự việc bắt nguồn từ việc gần đây, có một video lan truyền rộng rãi trên Instagram và Twitter cho rằng “Vaccine ngừa COVID-19 mRNA đang được sử dụng tại Mỹ (gồm: Pfizer-BioNTech và Moderna) gây độc hại do có chứa graphene oxide trong các hạt nano lipid vốn có nhiệm vụ giúp vận chuyển mRNA trong cơ thể”.

Trong video này, một người phụ nữ đã dẫn tài liệu trên website của một nhà sản xuất hạt lipid, trong đó cho biết graphene oxide tồn tại trong các sản phẩm của nhà sản xuất Pfizer-BioNTech và Moderna.

Từ lâu, chúng ta đã biết graphene oxide bao gồm các lớp carbon dày đơn nguyên tử, rất nhẹ, rất cứng nhưng lại cực kỳ dẻo và có tính dẫn nhiệt, dẫn điện cao. Các đặc tính của graphene mang lại tiềm năng cách mạng công nghệ toàn bộ trong nhiều lĩnh vực. Vì vậy, graphene luôn được xem như một loại vật liệu thần kỳ.

Đối với sức khỏe, một nghiên cứu năm 2016 cho thấy rằng các vật liệu gốc graphene như graphene oxide có thể gây ra độc tính phụ thuộc vào liều lượng. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu báo cáo khó khăn trong việc làm sạch vật liệu này ra khỏi cơ thể.

Tuy nhiên, mối quan tâm chính là liệu graphene oxide, vốn cũng đã được sử dụng trong nhiều ứng dụng, có thực sự hiện diện trong vắc xin COVID-19, đặc biệt là của Pfizer-BioNTech và Moderna hay không.

Liên quan đến vấn đề này, cả hai nhà sản xuất Pfizer và Moderna đều khẳng định, graphene oxide không có trong các loại vaccine của hai hãng này, cũng như không nằm trong các thành phần được công bố của vaccine.

Trong một bài báo được đăng tải ngày 12/8, hãng thông tấn Reuters cho biết, trong thư điện tử gửi tới hãng này, người phụ trách quan hệ truyền thông toàn cầu của Pfizer Keanna Ghazvini cho biết: “Graphene oxide không được sử dụng trong sản xuất vaccine ngừa COVID-19 của Pfizer-BioNTech”.

Cũng trong thư điện tử gửi Reuters, Giám đốc phụ trách các vấn đề doanh nghiệp của Moderna Ray Jordan viết: “Tôi có thể xác nhận rằng các sản phẩm của chúng tôi không chứa graphene oxide”.

Mặt khác, thông tin chính thức có sẵn trên trang web của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, vốn chứa dữ liệu liên quan như danh sách thành phần, đối với vaccine của Pfizer/BioNtech và Moderna cũng không đề cập đến graphene oxide ở bất kỳ đâu trong tài liệu này.

Một thông tin cũng cần được làm rõ, đó là hạt nano lipid là gì? Nó có vai trò gì trong vaccine COVID-19?

Hạt nano là hạt cực nhỏ có đường kính từ 1-100 nanomet (1 nanomet bằng một phần tỷ mét). Để so sánh, một sợi tóc có thể rộng từ 80.000 đến 100.000 nanomet. Hiện nay, hạt nano đang được sử dụng trong nhiều lĩnh vực như thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm.

Trên thực tế, nhiều vaccine COVID-19 đã sử dụng hạt nano làm vật liệu trung tâm. Trong đó, vaccine của Pfizer/BioNtech và Moderna sử dụng công nghệ mới ARM truyền tin đều sử dụng hạt nano lipid (chất béo).

TS vi sinh học Camille Locht - Giám đốc nghiên cứu của Viện Y tế và nghiên cứu y học quốc gia Pháp (INSERM) - giải thích với báo Le Monde, nếu tiêm trực tiếp ARN truyền tin, nó sẽ bị phân hủy trong cơ thể. Ngược lại, với các hạt nano lipid, hạt nano sẽ tạo thành lớp lipid bao bọc và bảo vệ ARN truyền tin để ARN truyền tin sản sinh kháng nguyên.

TS Camille Locht cũng bảo đảm vaccine sử dụng hạt nano "hoàn toàn không nguy hiểm và không có gì phải lo lắng".

Ông Camille Locht giải thích, các hạt nano trong vaccine COVID-19 được tiêm với số lượng tương đối ít. Chúng bao gồm các lipid và được thiết kế để phân hủy dần. Đây là các phân tử hoàn toàn tự nhiên bởi lẽ các tế bào của chúng ta cũng đều được bao bọc bằng lipid. “Về mặt sinh học, đây là điều hoàn toàn bình thường”, ông Camille Locht nói.

Trong một thông tin mới đây, đội ngũ Fact Check của hãng tin Reuters đã kiểm chứng thông tin và khẳng định vaccine ngừa COVID-19 không chứa graphene oxide. Ngoài ra, Reuters cũng cho hay, lipid nanoparticle (LNP) có trong vaccine mRNA thực chất là “phương tiện phân phối” giúp bảo vệ mRNA khi vaccine được tiêm vào cơ thể người và đưa chúng đến đúng chỗ trong các tế bào.

Sau khi kiểm chứng thông tin, Reuters đi đến kết luận, video xuất hiện trên mạng xã hội đã cung cấp thông tin không liên quan được trích dẫn từ website của công ty Sinopeg.

Reuters cũng không tìm thấy bằng chứng cho thấy các vaccine ngừa COVID-19 được phát triển theo công nghệ mRNA có chứa graphene oxide.

Thế Vũ