Hướng dẫn chiến lược an ninh quốc gia Mỹ thể hiện điều gì?

Chiến lược được công bố ngày 3/3 nêu ra một loạt các vấn đề mà chính quyền Biden hy vọng sẽ giải quyết, bao gồm đại dịch COVID-19 và suy thoái kinh tế do đại dịch, bất bình đẳng chủng tộc, các mối đe dọa từ biến đổi khí hậu và việc gia tăng sử dụng các công nghệ mới nổi và các cuộc tấn công mạng của các đối thủ nước ngoài nhắm vào Hoa Kỳ.

Bản hướng dẫn đóng vai trò như một sự thay thế tạm thời trong lúc các cơ quan liên bang sắp xếp lại các ưu tiên của họ và chính quyền Biden tiếp tục xây dựng một chiến lược an ninh quốc gia cụ thể hơn.

Chiến lược được công bố vài giờ sau khi Ngoại trưởng Antony Blinken có bài phát biểu quan trọng đầu tiên tại Bộ Ngoại giao, trong đó ông nhấn mạnh hàng loạt các mối đe dọa đến quốc gia và tiết lộ sơ bộ bản hướng dẫn chính thức sẽ được công bố vào cuối năm nay.

Bản hướng dẫn cũng đặc biệt gọi Trung Quốc và Nga là những mối đe dọa chính, chỉ ra rằng cả hai nước này đều đã đầu tư rất nhiều nỗ lực nhằm kìm hãm sức mạnh của Hoa Kỳ và ngăn cản chúng ta bảo vệ lợi ích của mình và các đồng minh trên toàn thế giới.

“Vào thời điểm mà nhu cầu về sự tham gia của Mỹ và hợp tác quốc tế lớn hơn bao giờ hết, các nền dân chủ trên toàn cầu, bao gồm cả nền dân chủ của chúng ta, đang ngày càng bị tấn công”, bản hướng dẫn có đoạn viết.

Chiến lược cũng đề xuất nên tăng cường mối quan hệ với các quốc gia Đông Nam Á như một cách để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc. Ngoài ra, nó cũng đi sâu vào các mối đe dọa về công nghệ và không gian mạng, làm rõ rằng chính quyền Biden sẽ biến an ninh mạng thành một “vấn đề cấp bách đối với chính phủ” và tăng cường “năng lực, sự sẵn sàng và khả năng phục hồi của chúng ta trong không gian mạng”.

Hướng dẫn cũng cam kết mở rộng các thỏa thuận có thể giúp kiểm soát phổ biến vũ khí hạt nhân, lấy Hiệp ước START mới được gia hạn gần đây với Nga là một ví dụ. Nó cho biết Mỹ sẽ dựa vào các đồng minh để gây áp lực lên Iran và Triều Tiên nhằm hạn chế hoạt động của các nước này.

Nhưng báo cáo đồng thời cũng nhấn mạnh rằng lực lượng quân sự sẽ chỉ được dùng như là một công cụ hạn chế để đối phó với các vấn đề toàn cầu.

Bản hướng dẫn liệt kê cả biến đổi khí hậu và đại dịch là những mối đe dọa an ninh quốc gia hàng đầu.

Văn bản xác định các nỗ lực về khí hậu là một cách để “lấy lại vị trí lãnh đạo của chúng ta trong các tổ chức quốc tế” và hứa hẹn Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ việc giúp chống lại biến đổi khí hậu ở các quốc gia đang phát triển và đầu tư vào công nghệ mới.

Bên cạnh đó, chính quyền Biden cũng cam kết trở thành một đối tác tích cực hơn trong Tổ chức Y tế Thế giới và Liên hợp quốc, đồng thời “hồi sinh và mở rộng các sáng kiến ​​an ninh y tế và sức khỏe toàn cầu cho tất cả các quốc gia nhằm giảm thiểu nguy cơ xảy ra các thảm họa sinh học trong tương lai”.

Lý do và cách thức hành động của Mỹ

Ngay sau khi lên nắm quyền, Tổng thống Joe Biden đã nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng lại sức mạnh của nền dân chủ Mỹ và vai trò lãnh đạo của Mỹ trên thế giới. Việc đảo ngược các chính sách của Trump là việc làm đầu tiên để đưa nước Mỹ lấy lại sự ổn định tạm thời trước khi đưa nước Mỹ tiến lên.

Điều này xuất phát từ xu hướng dân tộc chủ nghĩa và chủ nghĩa bản địa bài ngoại cùng với vấn đề thông tin giả và sai lệch, khiến nước Mỹ không chỉ bị tổn thương từ bên trong, mà còn đánh mất hình ảnh và giá trị của một quốc gia luôn dẫn đầu trên mọi lĩnh vực trên trường quốc tế.

“Chúng ta sẽ chỉ thành công trong việc thúc đẩy các lợi ích của Mỹ và duy trì các giá trị phổ quát của chúng ta bằng cách làm việc vì mục tiêu chung với các đồng minh và đối tác thân cận nhất, và bằng cách đổi mới các nguồn sức mạnh quốc gia lâu dài của chúng ta”, Tổng thống Biden viết.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Blinken nói rằng hướng dẫn tạm thời đưa ra bối cảnh toàn cầu theo tầm nhìn của chính quyền Biden, giải thích các ưu tiên trong chính sách đối ngoại của chúng ta – và cụ thể là cách chúng ta sẽ đổi mới sức mạnh của Mỹ để giải quyết những thách thức và nắm bắt các cơ hội của thời đại.

Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh, bản hướng dẫn tạm thời “đưa ra định hướng ban đầu cho các cơ quan an ninh quốc gia để họ có thể làm việc ngay lập tức trong khi chúng ta tiếp tục phát triển một chiến lược an ninh quốc gia chuyên sâu hơn trong vài tháng tới”.

Có thể nói, Hướng dẫn chiến lược an ninh Quốc gia tạm thời bao trùm mọi thách thức mà chính quyền Mỹ tiền nhiệm phải đối đầu và chính quyền hiện tại phải nỗ lực giải quyết. Việc xác định Trung Quốc và Nga là hai đã lý giải cho những hành động kiên quyết của Mỹ những ngày gần đây.

Những chuyến ngoại giao con thoi của Ngoại trưởng Mỹ Blinken, Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin tới Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ, cũng như các cuộc hội đàm của Tổng thống Joe Biden với các lãnh đạo của Nhóm Quad, hay Bộ tứ an ninh, cho thấy nỗ lực xây dựng và thúc đẩy một liên minh quốc tế rộng rãi nhằm chống lại Trung Quốc.

Cuộc hội đàm Alaska được xem là “hành động phá băng” giữa hai siêu cường thế giới sau một thời gian dài nguội lạnh bởi những bất đồng về đại dịch và các vấn đề về dân chủ và nhân quyền, nhưng nó chỉ xem như cử chỉ “dò đường”, thử thái độ của hai bên, trong bối cảnh mà Mỹ và Trung Quốc đã ở khá xa nhau về quan điểm.

Bên cạnh đó, những chỉ trích của Tổng thống Joe Biden đối với người đồng cấp Vladimir Putin cũng như hành động từ chối một cuộc gặp với Tổng thống Nga cho thấy chính quyền Mỹ đang giữ quan điểm khá tiêu cực đối với Nga.

Sau vụ việc được gọi là vụ tấn công SolarWinds, chính quyền Biden đã nhấn mạnh rằng các cuộc tấn công mạng của nước ngoài sẽ bị đáp trả. Vụ việc liên quan đến việc tin tặc Nga xâm nhập thành công ít nhất 9 cơ quan liên bang và 100 công ty khu vực tư nhân được xem là đỉnh điểm của sự tức giận của Tổng thống Mỹ, mặc dù những cáo buộc này đều bị phía Nga phủ nhận và xem là vô căn cứ.

Với những vấn đề khác, như thúc đẩy gói kích thích kinh tế mở rộng, hạn chế khai thác dầu mỏ, cải thiện chính sách nhập cư… đang được chính quyền Joe Biden thực hiện như cam kết lúc tranh cử. Mặc dù áp lực đối với Tổng thống Biden vẫn còn rất nhiều, khi đại dịch chưa được ngăn chặn, tình hình kinh tế vẫn chưa khởi khắc và chiến dịch ngoại giao mới chỉ là bắt đầu, nhưng giới chuyên môn nhận định Joe Biden đang tạo được sự ủng hộ nhất định từ lưỡng đảng. Một bản hướng dẫn an ninh quốc gia dù chỉ là tạm thời nhưng đưa ra nhanh chóng đã và đang làm thay đổi hình ảnh về nước Mỹ.

“Sự thật đơn giản là, nước Mỹ không thể vắng bóng lâu hơn trên vũ đài quốc tế. Và dưới chính quyền Biden-Harris, nước Mỹ đã trở lại”, Biden viết trong phần giới thiệu bản hướng dẫn. “Ngoại giao đã trở lại. Các liên minh đã trở lại. Nhưng chúng ta không nhìn lại. Chúng ta đang nhìn về phía trước, hướng tới tương lai và tất cả những gì chúng ta có thể đạt được cho mọi người dân Mỹ”.