Bạo loạn leo thang

Truyền thông địa phương đưa tin sân bay ở thành phố lớn nhất của đất nước, Almaty, đã bị người biểu tình đột nhập, trong khi tình trạng khẩn cấp đã được ban bố trên toàn quốc.

Lệnh này sẽ được thực hiện cho đến ngày 19 tháng 1, với hãng tin cho biết các hạn chế về di chuyển, bao gồm cả giao thông, đã được áp dụng ở cả ba thành phố lớn và 14 khu vực.

Tại ba thành phố, các quan chức chính quyền địa phương đã bị tấn công, các tòa nhà bị hư hại và "đá, gậy, gas, hạt tiêu… đã được sử dụng", theo một tuyên bố của Bộ Nội vụ. Một nhà báo ở Almaty nói rằng họ đang gặp sự cố mất mạng và điện trong các tòa nhà gần dinh thự của Tổng thống và văn phòng thị trưởng.

Bộ phận báo chí của sân bay Almaty nói với tạp chí địa phương Orda.kz rằng có "khoảng 45 kẻ xâm lược tại sân bay" vào tối thứ Tư. Các nhân viên sân bay đã tự mình sơ tán hành khách”.

Các cuộc biểu tình bùng phát khi chính phủ dỡ bỏ kiểm soát giá khí hóa lỏng (LPG) vào đầu năm. Nhiều người Kazakhstan đã chuyển đổi ô tô của họ để chạy bằng nhiên liệu này vì chi phí thấp.

Thủ tướng Askar Mamin từ chức trong bối cảnh các cuộc biểu tình và Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev đã tổ chức một cuộc họp về "tình hình kinh tế xã hội và chính trị khó khăn đang diễn biến trong nước".

Trong bài phát biểu thứ hai trên truyền hình, Tổng thống Kazakhstan đã kêu gọi sự giúp đỡ từ một liên minh quân sự bao gồm các quốc gia hậu Xô Viết sau khi "những kẻ khủng bố" chiếm được sân bay Almaty, bao gồm 5 máy bay và đang chiến đấu với quân đội bên ngoài thành phố.

Kêu gọi hỗ trợ từ Nga

Theo hãng thông tấn nhà nước Kazinform, Tokayev đã kêu gọi những người đứng đầu Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) - một liên minh quân sự có sự tham gia của Nga, Belarus, Armenia, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Tajikistan.

Tokayev cho biết một số cơ sở hạ tầng trong thành phố cũng đã bị hư hại. Ông cáo buộc những người biểu tình phá hoại "hệ thống nhà nước" và tuyên bố "nhiều người trong số họ đã được đào tạo quân sự ở nước ngoài."

Tám cảnh sát và nhân viên vệ binh quốc gia đã thiệt mạng trong các cuộc bạo động ở các vùng khác nhau của đất nước, theo trang Tengrinews.kz của Kazakhstan. Họ cũng cho biết 317 cán bộ và nhân viên bị thương.

Kazakhstan rất giàu dầu mỏ, quốc gia lớn thứ 9 thế giới tính theo diện tích đất liền, đã thu hút đầu tư nước ngoài và duy trì một nền kinh tế mạnh kể từ khi độc lập, nhưng phương pháp quản trị chuyên quyền của nước này đôi khi khiến quốc tế lo ngại.

Báo cáo nhân quyền năm 2018 của Bộ Ngoại giao ghi nhận cuộc bầu cử tổng thống năm 2015 của Kazakhstan, trong đó Nazarbayev nhận được 98% số phiếu bầu, "bị đánh dấu bởi sự bất thường và thiếu cạnh tranh chính trị thực sự."

Alikhan Smailov đã được bổ nhiệm làm quyền thủ tướng và các thành viên của chính phủ sẽ tiếp tục phục vụ cho đến khi thành lập nội các mới, tuyên bố cho biết thêm.

Nga duy trì quan hệ chặt chẽ với Kazakhstan và Nga phụ thuộc vào Sân bay vũ trụ Baikonur là cơ sở phóng cho tất cả các sứ mệnh không gian có người lái của Nga. Quốc gia Trung Á này cũng có một nhóm dân tộc thiểu số người Nga đáng kể. CIA World Factbook cho biết khoảng 20% dân số Kazakhstan là người dân tộc Nga.

Tổng thống Kazakhstan cho biết một số biện pháp nhằm "ổn định tình hình kinh tế xã hội" đã được đưa ra, bao gồm quy định của chính phủ về giá nhiên liệu trong thời hạn 180 ngày.

Vào tối thứ Ba, Tokayev cho biết trên nguồn cấp dữ liệu Twitter chính thức của mình, chính phủ đã quyết định giảm giá LPG ở vùng Mangistau xuống 50 tenge (0,11 USD) / lít "để đảm bảo sự ổn định trong nước."

Hoàng Anh (theo CNN)