Loạt hãng xe máy lớn lo phá sản nếu chuyển đổi xe máy điện quá nhanh

Hiệp hội các Nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) vừa có văn bản kiến nghị đến Chính phủ và các Bộ, địa phương liên quan về lộ trình cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại Hà Nội. VAMA là hiệp hội có 5 thành viên là các hãng xe máy lớn tại Việt Nam, bao gồm: Honda, Yamaha, SYM, Suzuki và Piaggio.

Kiến nghị được đưa ra sau khi Chính phủ ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/7/2025, giao Hà Nội triển khai lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe máy và hạn chế ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng đến Vành đai 3.

Tại văn bản kiến nghị, VAMA nêu rõ quan điểm đồng thuận với chủ trương giảm phát thải của nhà nước. Tuy nhiên, theo đánh giá của VAMA, lộ trình cấm và hạn chế xe động cơ xăng – dầu như Chỉ thị 20 sẽ tạo ra những thách thức, khó khăn không nhỏ cho cả người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Theo VAMM, lộ trình cấm xe máy xăng sẽ đặt ra rất nhiều thách thức đối với người dân, nhất là những nhóm thu nhập thấp. Bởi việc thay thế phương tiện sẽ trở thành gánh nặng tài chính không nhỏ. Nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất là người lao động, hộ gia đình có thu nhập thấp và những gia đình đang sở hữu nhiều phương tiện.

Chi phí, hạ tầng cho xe điện hiện cũng chưa đầy đủ, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế cho lượng xe máy điện rất lớn nếu thực hiện chuyển đổi trong thời gian ngắn.

Ngoài ra, mối lo ngại về an toàn cháy nổ khi sạc điện, nhất là tại các chung cư cũ có hệ thống điện đã xuống cấp, cũng sẽ ngày càng lớn. “Khi nhiều phương tiện cùng sạc trong không gian kín như tầng hầm mà không có hệ thống giám sát, cảnh báo và xử lý phù hợp, nguy cơ xảy ra sự cố nghiêm trọng là điều không thể xem nhẹ”, VAMM đánh giá.

Đối với các doanh nghiệp sản xuất xe máy, việc chuyển đổi quá nhanh sẽ gây áp lực nghiêm trọng lên toàn bộ ngành công nghiệp xe máy trong nước.

Theo VAMM, các doanh nghiệp sẽ phải đầu tư rất lớn để tái cấu trúc dây chuyền, nhà máy, đổi mới công nghệ và phát triển sản phẩm. Trong khi đó, thời hạn cấm xe máy xăng quá gần khiến doanh nghiệp không đủ thời gian chuẩn bị bên cạnh những sự hỗ trợ tài chính chưa kịp thời sẽ dễ dẫn đến thua lỗ, gián đoạn sản xuất và thậm chí đứng trước nguy cơ phá sản.

“Hệ thống gần 2.000 đại lý xe máy xăng hiện nay có nguy cơ bị tê liệt do doanh thu sụt giảm đột ngột. Đồng thời, khoảng 200 nhà cung ứng linh kiện – chủ yếu phục vụ động cơ đốt trong – sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, kéo theo nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng. Tác động lan tỏa sẽ ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn lao động, đe dọa sinh kế và tạo áp lực lớn lên an sinh xã hội”, văn bản kiến nghị của VMM nêu.

Đáng chú ý là theo VAMM, hiện nay các nhà sản xuất xe máy đã và đang đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để thay đổi công nghệ, máy móc thiết bị, dây chuyền sản xuất nhằm đáp ứng nhiều quy định của Chính phủ có hiệu lực vào năm 2027. Trong đó bao gồm yêu cầu tiêu chuẩn khí thải Euro 4, kiểm soát khí thải xe đang lưu hành, giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu… Do đó, việc chuyển đổi quá nhanh sẽ gây lãng phí lớn các nguồn lực đã và đang đầu tư của doanh nghiệp.

Một lo ngại khác được các hãng xe máy truyền thống đưa ra là hạ tầng trạm sạc công cộng chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Bên cạnh đó, VAMM cũng cho rằng lưới điện hiện hữu chưa được thiết kế đáp ứng nhu cầu sạc đồng loạt, đặc biệt là tại các khu dân cư vào kỳ cao điểm, dẫn đến tình trạng quá tải cục bộ hoàn toàn có thể xảy ra.

Do đó, VAMM cho rằng, để quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả và bền vững, cần một lộ trình triển khai hợp lý với thời gian chuẩn bị tối thiểu 2-3 năm. Khoảng thời gian này cho phép người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý có thời gian để giải quyết những khó khăn và thách thức; đồng thời có đủ điều kiện để thích ứng, điều chỉnh và phối hợp đồng bộ, hạn chế rủi ro và đảm bảo tính khả thi trong thực tiễn.