Được biết, đồng rúp đã thực sự tăng giá mạnh đến mức ngân hàng trung ương của Nga đang tích cực thực hiện các biện pháp để cố gắng làm giảm vị thế của đồng nội tệ, lo ngại điều này sẽ khiến hàng hóa xuất khẩu của nước này trở nên kém cạnh tranh hơn.

Trong những tháng liên tiếp, sự tăng vọt về giá đáng kinh ngạc của đồng rúp được Điện Kremlin coi là "bằng chứng" cho thấy các lệnh trừng phạt của phương Tây như chưa hề phát huy hết sức mạnh mong đợi.

“Ý tưởng rất rõ ràng: đè bẹp nền kinh tế Nga một cách nhanh chóng, tàn bạo”, Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tuần trước trong Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St.Petersburg được tổ chức hàng năm. Thế nhưng “Họ đã không thành công. Rõ ràng, điều đó đã không xảy ra. "

Vào cuối tháng 2, sau sự sụt giảm ban đầu của đồng rúp và 4 ngày sau khi cuộc xung đột Nga - Ukraine bắt đầu vào ngày 24 tháng 2, Nga đã tăng hơn gấp đôi lãi suất cơ bản của nước này lên 20% so với mức 9,5% trước đó. Kể từ đó, giá trị của đồng tiền đã được cải thiện đến mức họ đã hạ lãi suất ba lần để đạt 11% vào cuối tháng Năm.

Nhưng điều gì thực sự đằng sau sự gia tăng của loại tiền tệ này và nó có thể duy trì được đà ổn định này không?

Nga đang đạt doanh thu dầu khí kỷ lục

Nói một cách đơn giản, lý do là: giá năng lượng tăng quá cao, nguồn cung hạn hẹp, kiểm soát vốn và các lệnh trừng phạt hợp lý.

Nga là nước xuất khẩu khí đốt lớn nhất thế giới và là nước xuất khẩu dầu lớn thứ hai. Rõ ràng, trong trận chiến năng lượng, Nga đang nắm con át chủ bài, Liên minh châu Âu- khách hàng nhập khẩu đến 40% năng lượng Nga, đã phải mua năng lượng trị giá hàng tỷ USD của nước này mỗi tuần trong khi đồng thời cố gắng trừng phạt Nga bằng các biện pháp trừng phạt.

Điều đó đã đặt EU vào một tình thế khó xử - hiện nay họ đã gửi cho Nga nhiều tiền hơn theo cấp số nhân để mua dầu, khí đốt và than so với số tiền mà họ đã gửi cho Ukraine để viện trợ, điều này đã giúp lấp đầy kho dự trữ tiền tệ của Điện Kremlin. Và vô tình đã đẩy giá dầu thô Brent cao hơn 60% so với thời điểm này năm ngoái, mặc dù nhiều nước phương Tây đã hạn chế mua dầu của Nga, nhưng Moscow vẫn đang thu lợi nhuận kỷ lục.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, trong 100 ngày đầu tiên của cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, Liên bang Nga đã thu về 98 tỷ USD doanh thu từ xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch. Hơn một nửa số thu nhập đó đến từ EU (vào khoảng 60 tỷ USD).

Và trong khi nhiều nước EU đang có ý định cắt giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng của Nga, quá trình này có thể mất nhiều năm - vào năm 2020, khối này phụ thuộc vào Nga với 41% lượng khí đốt nhập khẩu và 36% lượng dầu nhập khẩu, theo Eurostat.

Đúng vậy, EU đã thông qua một gói trừng phạt mang tính bước ngoặt vào tháng 5 cấm một phần nhập khẩu dầu của Nga vào cuối năm nay, nhưng họ đã có những miễn trừ đáng kể đối với dầu được vận chuyển bằng đường ống, vì các quốc gia không giáp biển như Hungary và Slovenia không thể tiếp cận các nguồn dầu thay thế. được vận chuyển bằng đường biển.

“Tỷ giá hối đoái mà chúng ta thấy đối với đồng rúp là bởi vì Nga đang kiếm được thặng dư tài khoản vãng lai kỷ lục bằng ngoại hối,” Max Hess, một thành viên tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, chia sẻ với CNBC. Doanh thu bán năng lượng chủ yếu thu được bằng đô la và euro thông qua cơ chế hoán đổi đồng rúp trong quá trình thương mại năng lượng với các nước EU.

Mặc dù hiện nay Nga có thể bán ít hơn cho phương Tây, khi phương Tây cắt đứt sự phụ thuộc vào Nga, họ vẫn đang bán một tấn với giá dầu và khí đốt cao nhất mọi thời đại. Vì vậy, điều này đang mang lại thặng dư tài khoản vãng lai lớn

Thặng dư tài khoản vãng lai của Nga từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay là hơn 110 tỷ đô la, theo ngân hàng trung ương của Nga - gấp hơn 3,5 lần so với con số của thời kỳ đó năm ngoái.

Kiểm soát vốn chặt chẽ

Hạn chế vốn (hạn chế ngoại tệ tuồn ra khỏi nước) - đã đóng một vai trò đáng kể với Nga. Hơn nữa, thực tế là Nga không thể nhập khẩu nhiều như trước do các lệnh trừng phạt, điều đó có nghĩa là họ chi tiêu ít tiền hơn để mua những thứ từ nước ngoài.

Trong trường hợp có dùng nhiều ngoại tệ để mua, Nga cũng khó có thể nhập khẩu được, do các lệnh trừng phạt của Mỹ và đồng minh đã đóng băng Nga trên bản đồ thương mại thế giới.

Nick Stadtmiller, giám đốc chiến lược các thị trường mới nổi tại Medley Global Advisors ở New York, cho biết: “Ngay sau khi các lệnh trừng phạt được áp dụng, các nhà chức trách ở Nga đã thiết lập các biện pháp kiểm soát vốn khá nghiêm ngặt”. "Kết quả là, tiền vào thông qua xuất khẩu trong khi dòng vốn ra có hạn." Tất cả những điều này tạo nên một đồng rúp có vị thế mạnh hơn. "

Vì thế, Nga hiện đã nới lỏng một số biện pháp kiểm soát vốn và hạ lãi suất trong một nỗ lực nhằm làm suy yếu đồng rúp, do vị thế đồng tiền mạnh lên ắt sẽ gây hại cho tài khóa của nước này.

Rúp tăng phản ánh chân thực nền kinh tế Nga?

Liệu sức mạnh của đồng rúp có phản ánh nền tảng kinh tế của Nga đã ổn định và đã thoát khỏi đòn trừng phạt? Các nhà phân tích nói rằng không nhanh như vậy.

“Sức mạnh của đồng rúp có liên quan đến thặng dư trong cán cân thanh toán tổng thể, được thúc đẩy nhiều hơn bởi các yếu tố ngoại sinh liên quan đến các lệnh trừng phạt, giá hàng hóa và các biện pháp chính sách hơn là các xu hướng kinh tế vĩ mô cơ bản lâu dài và các nguyên tắc cơ bản,” Themos Fiotakis, người đứng đầu FX cho biết nghiên cứu tại Barclays cho biết.

Bộ Kinh tế Nga cho biết vào giữa tháng 5 rằng họ dự kiến tỷ lệ thất nghiệp sẽ đạt gần 7% trong năm nay và mức quay trở lại năm 2021 khó có thể xảy ra sớm nhất là đến năm 2025.

Kể từ khi cuộc chiến của Nga ở Ukraine bắt đầu, hàng nghìn công ty quốc tế đã rời khỏi Nga, khiến một số lượng lớn người Nga thất nghiệp sau cuộc chiến. Theo cơ quan thống kê liên bang của Nga (Rosstat) đầu tư nước ngoài đã bị ảnh hưởng lớn và tỷ lệ nghèo đói tăng gần gấp đôi chỉ trong 5 tuần đầu tiên của cuộc chiến.

Ông Hess cho hay: “Đồng rúp không còn là một thước đo cho bức tranh của nền kinh tế Nga”. Ngay cả cơ quan thống kê của Nga, cũng thừa nhận rằng số người Nga sống trong cảnh nghèo đói đã tăng từ 12 triệu lên 21 triệu người trong quý 1 năm 2022 ”.

Về việc liệu sức mạnh của đồng rúp có thể được duy trì hay không, ông Hess nói: "Điều đó rất không chắc chắn và phụ thuộc vào cách địa chính trị phát triển và chính sách điều chỉnh".

Lê Na (Theo CNBC)