Metaverse, thế giới ảo đang hình thành

Năm ngoái, Facebook đã đổi tên thành Meta để báo hiệu sự tập trung của mình vào Metaverse, mà nhà sáng lập của nó - tỷ phú Mark Zuckerberg cho rằng sẽ là “kẻ kế nhiệm” cho Internet.

Thuật ngữ Metaverse ban đầu được đặt ra bởi Neal Stephenson trong cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng Snow Crash vào năm 1992. Ngày nay, nó mô tả một cách rộng rãi các môi trường thế giới ảo trực tuyến. Thực tế, đã có những môi trường như vậy tồn tại ở một số dạng (ví dụ: Second Life, Roblox), nhưng Metaverse sẽ dần trở nên sống động hơn thông qua sự phát triển công nghệ Thực tế ảo (VR) hoặc Tương tác thực tế ảo (AR). Những người liên quan đến tiền điện tử hiểu rất rõ về khái niệm này vì dùng Metaverse mua và giao dịch tài sản kỹ thuật số dựa trên công nghệ blockchain.

Ví dụ, Roblox có tiền ảo của riêng mình và có kế hoạch mở rộng từ trò chơi sang các hoạt động ảo khác như mua sắm. Những người khác đang tập trung vào việc kiếm tiền từ phần cứng. Meta đang có sản phẩm hàng đầu về công nghệ này là tai nghe Oculus VR, Microsoft có HoloLens thực tế hỗn hợp và Apple dự kiến sẽ công bố tai nghe thực tế ảo và thực tế hỗn hợp vào cuối năm 2022, với việc tích hợp vào hệ sinh thái ứng dụng hiện có của mình. Các loại kính AR cũng đang được thiết lập để thích ứng với công nghệ này.

Tuy nhiên, với việc nhiều công ty lớn đang tranh giành vị trí hàng đầu, một câu hỏi lớn được đặt ra là liệu sẽ có một hay nhiều Metaverse? Chúng ta sẽ chưa thể có câu trả lời cho điều đó trong một vài năm tới, nhưng các câu hỏi về khả năng ứng dụng của nó rõ ràng cấp bách hoặc thiết thực hơn.

Vậy điều gì sẽ xảy ra trong thời gian ngắn tới với Metaverse? Mong đợi đầu tiên, ít nhất liên quan đến báo chí, là người ta sẽ thấy nhiều cuộc phỏng vấn hơn về Metaverse khi bản thân các công ty cố gắng truyền tải tầm nhìn của họ và các nhà báo cố gắng để hiểu khái niệm rộng lớn và vẫn còn khá mới mẻ này.

Video Streaming - cơ hội cho tất cả

Video Streaming - một loại phương tiện truyền thông trực tuyến, đã và đang tiếp tục được thúc đẩy rất mạnh mẽ bởi các định dạng truyền thông xã hội mới như Facebook Live hay Youtube. Việc phát video (có thể trực tiếp hay phát lại) rõ ràng đang bùng nổ trở lại sau một thời gian lắng xuống, một phần được thúc đẩy bởi các cuộc họp và hoạt động trực tuyến trong đại dịch COVID-19, cũng như công nghệ truyền dẫn internet ngày càng mở rộng. Đặc biệt, video dạng ngắn đã được hồi sinh bởi sự sáng tạo và năng động của TikTok.

Những người có ảnh hưởng trên các mạng xã hội đang tận dụng rất tốt các công nghệ Video Streaming để thực hiện công việc truyền thông. Như trên mạng xã hội Twitch, Ibai Llanos, một người có ảnh hưởng tới người Tây Ban Nha với 7 triệu người theo dõi, thậm chí còn thực hiện được cả cuộc phỏng vấn trực tuyến với siêu sao bóng đá Lionel Messi vào thời điểm cầu thủ này chuyển từ Barcelona đến Paris Saint Germain, tức là còn đi trước các các nhà báo truyền hình truyền thống.

Video Streaming tất nhiên cũng đang mang đến cơ hội phát triển cho các cơ quan báo chí, cả truyền hình lẫn báo điện tử. Từ tiềm năng khán giả to lớn đến các mô hình thương mại, thị trường năng động nhất của báo chí truyền thông và mạng xã hội này được kỳ vọng sẽ còn tạo ra nhiều sự bùng nổ hơn nữa. Đó là lý do tại sao vào năm 2020, khoảng 61 tỷ USD đã được đầu tư cho lĩnh vực phát video trực tuyến và tới 173 tỷ USD vào các dịch vụ truyền hình trả tiền trực tuyến trên thế giới.

Nghiên cứu của Kantar tại 25 thị trường cho thấy, hơn một nửa số người tiêu dùng có kết nối internet tuyên bố đã sử dụng các dịch vụ truyền hình trả tiền hoặc truyền hình trực tuyến trong năm 2021. Trong số này, gần hai phần ba (65%) cho biết họ xem hai giờ trở lên đối với nội dung phát trực tuyến có trả phí mỗi ngày.

Điều này đã tạo niềm tin mới cho các đài truyền hình và các nhà khai thác nền tảng truyền hình khác đang chịu áp lực duy trì tốc độ tăng trưởng. Ví dụ, hãng truyền thông Sky đã kết hợp với các nền tảng truyền hình kỹ thuật số trực tuyến như Peacock, Paramount và Discovery+ nhằm mở rộng thị trường và các sản phẩm mới của mình, đặc biệt ở châu Âu.

Một ví dụ khác về việc truyền thông ngày càng chú trọng hơn vào các nền tảng phát video trực tuyến, như gã khổng lồ truyền thông Brazil Globo đã hợp tác với Google Cloud để củng cố cơ sở hạ tầng công nghệ của mình. Còn ở Anh, Channel 4 đã hợp tác với Amazon Prime để chiếu trực tiếp trận chung kết US Open trên các nền tảng chia sẻ video trực tuyến của tập đoàn công nghệ này, kết quả đã thu hút được tới 9,2 triệu người xem - một kết quả ngoài mức mong đợi.

TikTok, nơi 1/7 thế giới đang có mặt

Sự nổi lên của TikTok đang thách thức không chỉ với báo chí truyền thống, mà cả các nền tảng truyền thông và mạng xã hội khác. Tuy nhiên, ngược lại đây cũng là cơ hội để báo chí tận dụng. Xu hướng tin tức kết hợp với mua sắm trực tuyến đang nở rộ trên nền tảng này, cũng như 2 mạng xã hội khác là Instagram và Snap. Mạng xã hội này dự kiến sẽ tăng trưởng doanh thu ở Mỹ từ 36 tỷ USD năm 2021 hàng năm lên 50 tỷ USD vào năm 2023 -  theo nghiên cứu của eMarketer.

Vào tháng 9 năm 2021, TikTok tự hào thông báo qua một bài đăng trên blog rằng 1 tỷ người sử dụng nền tảng mỗi tháng (tức là 1/7 người trên toàn thế giới). Điều khiến TikTok trở nên phổ biến và thu hút được sự chú ý trong hai năm qua chắc chắn là sự tự do trong cách kể chuyện và cách người ta có thể sử dụng các tính năng của họ để tạo video ngắn không cần chỉnh sửa.

Ngoài ra, thuật toán của nền tảng này bằng cách nào đó đã giúp các đoạn video ngắn hấp dẫn có thể tạo ra hàng nghìn lượt xem ngay cả khi bạn chỉ có một vài người theo dõi. Cụ thể, thuật toán AIpowered của nó sẽ thúc đẩy nội dung của bạn hướng tới những người dùng đang muốn xem những nội dung tương tự.

Sự bùng nổ của Tiktok đã khiến các đối thủ phải đưa ra các giải pháp cạnh tranh tương tự như tính năng Reels của Facebook. Tuy nhiên, TikTok được đánh giá vẫn sẽ còn tiếp tục đột phá. Nội dung chân thực, phóng khoáng (đôi khi quá mức) và đầy tính giải trí sẽ tiếp tục thu hút sự chú ý.

Đặc biệt về vấn đề thương mại, từ mỹ phẩm, hàng tiêu dùng cho đến quần áo, các xu hướng văn hóa trên TikTok đã giúp nhiều nhà quảng cáo bán được nhiều hơn, thậm chí có khi còn bán chạy hơn nữa trong tương lai.

Như vậy, TikTok sẽ tiếp tục là đối tượng mà báo chí cần nghiên cứu, bởi nhiều mục đích khác nhau. Trước tiên, báo chí cũng là một sản phẩm và rõ ràng TikTok đang là thị trường, kênh phát triển lý tưởng cho mọi loại hình hàng hóa. Một yếu tố quan trọng nữa là báo chí với vai trò phản ánh xã hội hiển nhiên không thể đứng ngoài một “thế giới ảo” nhưng đang ảnh hưởng tới 1/7 dân số toàn cầu này.

Bùi Huy