Ngành công nghiệp cốt lõi bị bóng đen đảo chính bao phủ

Một tuần sau khi các nhà lãnh đạo dân cử bị bắt giữ trong các cuộc đột kích vào sáng sớm, các chuyên gia cho rằng hậu quả đối với ngành công nghiệp quan trọng có thể rất nghiêm trọng, khi các lệnh trừng phạt xuất hiện và các thương hiệu xem xét lại các đơn đặt hàng trong tương lai.

Phó chủ tịch cấp cao về chính sách của Hiệp hội May mặc & Giày dép Mỹ Nate Herman cho biết: "Cuộc đảo chính ở Myanmar gây lo ngại sâu sắc. Trước mắt, các thành viên của chúng tôi sẽ tập trung vào việc đảm bảo người lao động được an toàn.... Trong trung và dài hạn, cuộc đảo chính này sẽ thúc đẩy việc đánh giá lại Myanmar như một đối tác tìm nguồn cung ứng ổn định".

Sản xuất hàng may mặc ở Myanmar đã bùng nổ trong thập kỷ qua khi đất nước này quay trở lại chế độ bán dân sự và đầu tư nước ngoài đổ vào. Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, lĩnh vực này chiếm hơn 30% kim ngạch xuất khẩu trong năm 2019, tăng từ mức 7% của năm 2011.

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), ngành này là 'then chốt' để phát triển, điều quan trọng là nó đã tạo ra việc làm chính thức nhanh hơn bất kỳ bộ phận nào khác của nền kinh tế.

Nhà kinh tế Jared Bissinger, người đã tư vấn cho ILO tại Myanmar, cho biết: “Lĩnh vực may mặc / dệt may / giày dép là một trong những điểm sáng của Myanmar trong thập kỷ qua. Đó là một trong những động lực lớn nhất của quá trình chuyển đổi cơ cấu của đất nước, chuyển người dân sang các lĩnh vực năng suất cao hơn và thoát khỏi nông nghiệp năng suất thấp".

Trước COVID-19, hơn 700.000 người, đa số là phụ nữ, đã làm việc trong gần 700 nhà máy may mặc, theo sáng kiến ​​Smart Myanmar do EU tài trợ, nhằm thúc đẩy các hoạt động bền vững trong lĩnh vực này. Con số đó kể từ đó đã giảm xuống hàng chục nghìn khi các nhà máy đóng cửa trong bối cảnh suy thoái toàn cầu do đại dịch gây ra. Giờ đây, cuộc đảo chính đã tạo ra một nguồn bất ổn chính khác.

Giữa những lời kêu gọi tham gia tổng đình công, hàng nghìn công nhân may mặc của Myanmar ở các thành phố lớn đã tham gia biểu tình phản đối sự tiếp quản của quân đội, theo Clean Clothes Campaign, tổ chức theo dõi các sự kiện trong nước.

Đoạn video được chia sẻ trên Internet thứ Bảy (6/2) tuần trước cho thấy hàng trăm người biểu tình đã xô xát với cảnh sát chống bạo động khi một cuộc biểu tình hàng nghìn người cố gắng tuần hành đến Đại học Yangon.

Andrew Tillett-Saks, một nhà tổ chức làm việc với phong trào lao động ở Yangon, cho biết các công đoàn đã đóng vai trò dẫn đầu trong việc vận động các cuộc biểu tình trên đường phố.

Tillett-Saks cho biết: “Cảnh tượng công nhân công nghiệp, phần lớn là nữ công nhân may mặc trẻ tuổi, dường như đã truyền cảm hứng sâu sắc đến công chúng, phá vỡ một số nỗi sợ hãi và là chất xúc tác cho các cuộc biểu tình lớn và tổng đình công mà chúng ta đang thấy hiện nay”.

Với các sự kiện vẫn đang diễn ra, nhiều thương hiệu cho biết còn quá sớm để thảo luận công khai về các kế hoạch dự phòng. Họ phải đối mặt với một tình huống khó khăn. Việc tiếp tục tham gia vào một quốc gia dưới sự cai trị của quân đội sẽ mang lại rủi ro. Việc cắt đứt quan hệ sẽ làm tổn thương người lao động.

Nguy cơ nhận trừng phạt từ EU và Mỹ

Tổ chức Fair Wear Foundation đã kêu gọi các thương hiệu thành viên ưu tiên sự an toàn của người lao động và đảm bảo thanh toán cho họ.

Một nhà quan sát kinh doanh lâu năm có trụ sở tại Yangon, trích dẫn các cuộc trò chuyện với những người liên hệ trong lĩnh vực này, cho biết các công ty thời trang đang ở chế độ 'theo dõi và chờ đợi', nhưng có khả năng đã suy nghĩ lại về bất kỳ kế hoạch mở rộng nào.

"Nó đánh vào niềm tin. Sản xuất tại Myanmar dưới một chế độ quân đội quản lý - thứ đã giáng một đòn mạnh vào người Rohingya, và điều này chỉ gây thêm một tiêu cực nữa", nhà quan sát nói, đề cập đến cuộc đàn áp tàn bạo của quân đội đối với dân tộc thiểu số Rohingya của đất nước vào năm 2017, được mô tả là thanh lọc sắc tộc bởi LHQ

Chuyên gia trong ngành Sheng Lu cho biết Myanmar đã trở nên phổ biến với các thương hiệu vì lực lượng lao động rẻ, một số năng lực sản xuất chất lượng cao hơn và khả năng tiếp cận các thị trường lớn miễn thuế.

Lu cho biết: “Các công ty thời trang đánh giá cao các yếu tố ổn định chính trị và ổn định tài chính trong các quyết định tìm nguồn cung ứng - rủi ro uy tín của họ. Sự bất ổn chính trị mới nhất của đất nước sẽ làm ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của Myanmar với tư cách là một cơ sở cung ứng hàng may mặc, với nhiều lựa chọn thay thế khác".

Quan trọng cho sự bùng nổ ngành dệt may của Myanmar là Liên minh châu Âu. Khối nhận được hơn một nửa số hàng may mặc xuất khẩu của đất nước, được nhập khẩu miễn thuế theo khuôn khổ gọi tắt là EBA.

EBA quy định rằng những người thụ hưởng phải tuân thủ các công ước về nhân quyền và Myanmar, đã được 'giám sát tăng cường' về việc tuân thủ vào năm 2013.

Mặc dù việc thu hồi EBA đối với các trường hợp vi phạm là một quá trình kéo dài, nhưng nó không phải là không có tiền lệ. Brussels năm ngoái đã đình chỉ một phần các đặc quyền EBA của đối thủ xuất khẩu hàng may mặc của Myanmar là Campuchia do đàn áp các đối thủ chính trị.

Hiện tại, chính quyền Biden đã gắn cờ các biện pháp trừng phạt có mục tiêu đối với các cá nhân và công ty do quân đội kiểm soát. Lĩnh vực may mặc phần lớn thuộc sở hữu nước ngoài, mặc dù lợi ích kinh tế rộng lớn của quân đội trùng lặp với một số công ty trong lĩnh vực này.

Theo báo cáo của Nikkei vào năm 2019, một số nhà máy may mặc hoạt động trong các khu công nghiệp thuộc sở hữu của quân đội. Tập đoàn quân sự Myanmar Economic Holdings Ltd. cũng sở hữu nhà máy may mặc Pyin Oo Lwin, theo trang web của MEHL.

Peter Kucik, một chuyên gia về các biện pháp trừng phạt tại Ferrari & Associates, cho biết ngành công nghiệp may mặc của Myanmar sẽ là một 'sự cân nhắc quan trọng' đối với các nhà hoạch định chính sách phương Tây khi họ cân nhắc các biện pháp cần thực hiện.

Kucik nói: “Sẽ phải suy nghĩ nhiều hơn về việc đảm bảo rằng bất kỳ hành động nào được thực hiện đều không ảnh hưởng rộng rãi đến người dân Myanmar".

Sự bất ổn cũng đặt ra vấn đề đối với việc thu hút lao động nước ngoài cần thiết cho một số công việc có kỹ năng và kỹ thuật cao hơn. Bissinger, chuyên gia kinh tế cho biết, nếu các yêu cầu về thị thực bị hạn chế, các nhà máy có thể không đủ chuyên gia để tiếp tục hoạt động.

Bissinger nói thêm: “Hiện có quá nhiều điều không chắc chắn, thật khó để nói điều này sẽ đi đến đâu. Trong những tháng tới, tôi nghĩ bạn sẽ thấy các khoản đầu tư tạm dừng và các phê duyệt mới cạn kiệt. Đơn đặt hàng sẽ tiếp tục giảm. Câu hỏi đặt ra là nó sẽ tồi tệ như thế nào - cho cả lĩnh vực này, nhưng quan trọng hơn là đối với người dân Myanmar".