Gần 5 năm, năm nào cũng chọn đúng dịp sinh nhật- ngày đặc biệt nhất của cuộc đời mình- lại ngồi vào bàn viết những lời căn dặn đã được suy nghĩ từ lâu, xem lại, cân nhắc, bổ sung từng câu, từng chữ, cho phù hợp- đủ thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh cẩn trọng đến thế nào với bản Di chúc của Người. Thấy được điều đó cũng để thấu hiểu được những lời Người viết trong Di chúc là những lời căn dặn đầy trăn trở, tâm huyết, là tình cảm thiết tha, là niềm tin sâu sắc gửi lại toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta và các thế hệ mai sau.

Ôn lại từng câu, từng dòng, ta càng thấy, trong bản Di chúc, dù như Người nói chỉ là “Mấy lời để lại”, nhưng mấy lời ấy, cũng đã chứa đựng nội dung phong phú và sâu sắc. Người căn dặn tỉ mỉ không sót một việc nào: chuyện nước nhà, chuyện thế giới, dặn dò lãnh đạo, nói với nhân dân, từ già đến trẻ, về hiện tại và tương lai, về việc chung và việc riêng... hầu như ai cũng được Bác nhớ đến và dặn dò với muôn vàn tình thương yêu.

Là một người cách mạng, một người cộng sản, cả một đời dành trọn vẹn cho Đảng, cho dân, cho đất nước, bởi vậy, dễ hiểu khi điều trước tiên nhất mà Người căn dặn trong Di chúc là về công tác xây dựng Đảng, về những điều mà một Đảng cầm quyền cần làm, cần chú trọng nhất: đoàn kết, tự phê bình và phê bình, giữ gìn đạo đức cách mạng.

Trước hết và trên hết, khi nói về Đảng, Người nói về hai chữ “đoàn kết”, xem đó là “truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta”. Và rằng,“phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.

Bên cạnh đó, cũng vẫn là nói về Đảng, Người căn dặn: “thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết, thống nhất của Đảng". Tự phê bình nghiêm túc, phải chân thành tiếp thu ý kiến phê bình của đồng chí mình và cấp dưới; mặt khác, phải động viên cấp dưới và quần chúng phê bình tổ chức đảng và đảng viên chân thành, triệt để trên "tình đồng chí thương yêu lẫn nhau", xem đó là nguyên tắc quan trọng phải được thực thi thường xuyên, liên tục, nghiêm túc, thực chất.

Trên hết, điều mà Người chốt lại trong “Điều nói về Đảng”  chính là câu chuyện rèn luyện “đạo đức cách mạng”. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư để Đảng thật trong sạch, xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân" .

Với Chủ tịch Hồ Chí Minh, làm cách mạng là để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới, đó là một sự nghiệp rất vẻ vang song vô cùng khó khăn, gian khổ, do vậy “người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”. Mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng phải "thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư" theo lời Người dặn chính là để rèn mình, chống thói hư tật xấu trong mình để xứng đáng với vai trò tiền phong.

Cũng trong Di chúc, ngay sau công tác xây dựng Đảng, là người luôn coi trọng thế hệ tương lai của đất nước, Bác dành những lời căn dặn cho thế hệ trẻ. Người dặn rằng: "ĐOÀN VIÊN VÀ THANH NIÊN ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Người nhất mạnh: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất trọng và rất cần thiết".

Suốt cuộc đời của Người là để chăm lo cho đời sống của nhân dân. Thế nên, trong Di chúc, Người không quên căn dặn: NHÂN DÂN LAO ĐỘNG ta ở miền xuôi cũng như ở miền núi, đã bao đời chịu đựng gian khổ, bị chế độ phong kiến và thực dân áp bức bóc lột, lại kinh qua nhiều nǎm chiến tranh. Tuy vậy, nhân dân ta rất anh hùng, dũng cảm, hǎng hái, cần cù. Từ ngày có Đảng, nhân dân ta luôn luôn đi theo Đảng, rất trung thành với Đảng.  Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và vǎn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân.

Ngay cả việc ra đi của Người, Người vẫn còn lo cho nhân dân, khi Người căn dặn: "Sau khi tôi đã qua đời, chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình, để khỏi lãng phí thì giờ và tiền bạc của nhân dân".

Trong những lời cuối cùng để lại, Người quan tâm từng chi tiết tới người dân của các tầng lớp xã hội, nhắc những công việc cụ thể đối với những người có công trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, cho đến những nạn nhân của xã hội cũ. Đó không chỉ là niềm tin vững chắc, sự khẳng định về thắng lợi cuối cùng của một dân tộc anh hùng đấu tranh vì chính nghĩa, mà còn là tấm lòng đôn hậu, bao dung, tình thương yêu con người vô bờ bến. 

Trong những trang Di chúc viết thêm năm 1968, Người đã căn dặn kỹ lưỡng mọi việc cần làm sau chiến tranh, mà trước hết đó là “công việc đối với con người”. Đây là những lời dặn dò thể hiện tình nhân ái bao la, chủ nghĩa nhân văn trong sáng, sự biểu cảm của tư duy người cách mạng suốt đời hết lòng, hết sức chăm lo đến đời sống của tất cả mọi người, đặc biệt là đối với những yếu thế, dễ bị tổn thương.

Người dặn rằng, “Đối với những người đã dũng cảm hy sinh một phần xương máu của mình (cán bộ, binh sĩ, dân quân, du kích, thanh niên xung phong…), Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người”. Người cũng không quên nhắc đến những thành tích của những “chiến sĩ trẻ tuổi” và dặn dò “Đảng và Chính phủ cần chọn một số ưu tú nhất, cho các cháu ấy đi học thêm các ngành, các nghề”. Đặc biệt, Người cũng biểu dương một lực lượng đông đảo, đã cùng với giai cấp công nhân và đội ngũ trí thức làm nên cốt lõi và chủ lực của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đó chính là tầng lớp nông dân.

Cả cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là phấn đấu, hy sinh cho dân tộc, cho nhân dân; là phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Người mong muốn và có niềm tin mãnh liệt vào sự tất thắng của sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc, của nhân dân ta. Thế nên, đoạn cuối cùng của bản Di chúc lịch sử, thiêng liêng, lời Người gửi gắm, dặn dò là: "Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới". 

Tư tưởng, những lời căn dặn quý báu mà Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại trong Di chúc là tài sản vô giá, là ngọn đuốc soi đường cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam cả hôm nay và trong tương lai.

Nhận thức rõ về giá trị thiêng liêng của những dặn dò ấy đã quý, nhưng biến  nhận thức thành hành động sẽ còn trân quý hơn nữa.

Trong giai đoạn hiện nay, thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi tổ chức Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên cần đề cao ý thức tự giác tu dưỡng, rèn luyện, thể hiện cụ thể trong suy nghĩ, và thực hiện công việc hàng ngày, trong quan hệ với nhân dân, đồng chí, đồng nghiệp, góp phần đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và các tệ nạn tham nhũng, tiêu cực; thực hiện thắng lợi Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng- ông Lê Quang Tùng – Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh tại Hội thảo khoa học với chủ đề “Di chúc Hồ Chí Minh: Giá trị lịch sử và ý nghĩa định hướng cho cách mạng Việt Nam”.

Tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia 50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh được Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Văn phòng Chủ tịch nước và Ban Tuyên giáo trung ương tổ chức ngày 28/8, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tổ chức trung ương Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh,  thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong các kỳ đại hội, Đảng ta đã ban hành các nghị quyết chuyên đề về xây dựng Đảng. Liên tục trong hai nhiệm kỳ vừa qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng tổ chức Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biển hiện tự diễn biến, tự chuyển hóa trong nội bộ. Đồng thời với cuộc vận động học tập và làm theo đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã trở thành phong trào chính trị sâu rộng trên phạm vi cả nước, đạt nhiều kết quả, tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với Đảng.

Theo ông Phạm Minh Chính, trong Di chúc, cùng với "trước hết nói về Đảng", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt nhấn mạnh "đầu tiên là công việc với con người". "Con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh là Nhân dân. Người căn dặn Nhà nước phải có chính sách cụ thể để giúp đỡ, nâng cao đời sống của các tầng lớp Nhân dân sau chiến tranh. Di chúc của Người viết: Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế, văn hóa, không ngừng nâng cao đời sống Nhân dân" - ông Chính nói.

Thực hiện di nguyện của Người, từ năm 1986,  Đảng ta đã tiến hành công cuộc đổi mới đất nước, không ngừng cải thiện, nâng cao đời sống của Nhân dân. Dù điều kiện khó khăn sau chiến tranh, nhưng đến năm 1989 nông dân đã được miễn giảm thuế và miễn thuế nông nghiệp theo lời căn dặn trong Di chúc của Người…

Với quyết tâm xây dựng đất nước ta "đàng hoàng hơn, to đẹp hơn" theo Di chúc của Người, từ một nước nông nghiệp lạc hậu, thường xuyên thiếu lương thực thực phẩm phải xin viện trợ, nhập khẩu, đến nay Việt Nam đã trở thành một trong những nước phát triển và đứng đầu trong số các nước xuất khẩu nông sản trên thế giới. 

Từ câu nhắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bản Di chúc: "Đây là cuộc chiến chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi. Để giành lấy thắng lợi trong cuộc chiến đấu khổng lồ này, cần phải động viên toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của Nhân dân", Trưởng Ban Tổ chức trung ương Phạm Minh Chính nhấn mạnh: "Mỗi cấp ủy đảng và đảng viên với thái độ thẳng thắn, xây dựng, cần nghiêm túc tự phê bình và phê bình, nâng cao ý thức kỷ luật, xây dựng phong cách lãnh đạo, tác phong làm việc, tôn trọng Nhân dân, phục vụ Nhân dân, gương mẫu đi đầu trong mọi hoạt động, công tác, nói đi đôi với làm để có được niềm tin của Nhân dân, góp phần xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh như di huấn của Người".

Trên hết, đó là việc đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân ta phải cố gắng, nỗ lực lao động sáng tạo, tiếp thu những thành tựu khoa học, công nghệ vào sản xuất, tạo nền tảng để tiếp tục xây dựng đất nước Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ hằng mong muốn.

Hà Anh