Những điểm chính khó bỏ qua từ chuyến công du 'nghìn tỷ' của ông Trump ở Trung Đông

Đây là chuyến đi đầu tiên tới khu vực này kể từ khi ông tái đắc cử, đánh dấu sự trở lại chính sách đối ngoại “nước Mỹ trên hết” với một loạt ưu tiên chiến lược mới tập trung vào an ninh, đầu tư và sức mạnh quân sự.

Dưới đây là những điểm chính rút ra từ chuyến đi.

Hơn 2000 tỷ USD và hơn thế nữa: Trung Đông mở hầu bao cho công nghệ và vũ khí Mỹ

Một trong những điểm nổi bật nhất của chuyến công du là loạt thỏa thuận thương mại và quốc phòng có tổng trị giá hơn 2.000 tỷ USD mà Mỹ ký kết với ba đối tác lớn: Ả Rập Xê Út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Qatar.

Những thỏa thuận này không chỉ đánh dấu sự gắn kết sâu sắc hơn giữa Mỹ và các quốc gia vùng Vịnh mà còn cho thấy rõ chiến lược gắn kinh tế với an ninh quốc phòng – đặc trưng trong chính sách đối ngoại của ông Trump.

Ả Rập Xê Út cam kết đầu tư khoảng 600 tỷ USD, trong đó bao gồm hợp đồng mua sắm quốc phòng trị giá 142 tỷ USD và 20 tỷ USD đầu tư vào các dự án hạ tầng năng lượng và trí tuệ nhân tạo, phần lớn liên kết với các tập đoàn công nghệ hàng đầu của Mỹ như Google, Nvidia và AMD.

Qatar ký kết các thỏa thuận có tổng trị giá hơn 243 tỷ USD với kế hoạch nâng tổng đầu tư lên tới 1.200 tỷ USD trong những năm tới. Những thương vụ nổi bật bao gồm Qatar Airways mua máy bay Boeing trị giá 96 tỷ USD, các hợp đồng mua sắm vũ khí Mỹ trị giá 42 tỷ USD và 3 tỷ USD đầu tư vào công nghệ quốc phòng tiên tiến.

UAE cũng không đứng ngoài cuộc chơi khi công bố hơn 200 tỷ USD trong các thỏa thuận hợp tác. Trong đó có đơn đặt hàng máy bay Boeing trị giá 14,5 tỷ USD của hãng hàng không Etihad Airways, cùng kế hoạch xây dựng một trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo quy mô lớn tại Abu Dhabi – hứa hẹn trở thành một trong những trung tâm công nghệ cao hàng đầu khu vực.

Nới lỏng trừng phạt với Syria

Trong một động thái khiến nhiều nhà quan sát ngạc nhiên, ông Trump tuyên bố từ Riyadh rằng ông sẽ nới lỏng lệnh trừng phạt đối với Syria khi quốc gia này vừa thoát khỏi cuộc nội chiến kéo dài hơn một thập kỷ.

Ông Trump cũng đã gặp Tổng thống lâm thời Syria Ahmad al-Sharaa và mô tả ông là một "chàng trai trẻ, hấp dẫn". Ông đưa ra quyết định dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Syria theo yêu cầu của Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

"Tôi sẽ ra lệnh chấm dứt lệnh trừng phạt đối với Syria để trao cho họ cơ hội phát triển", Tổng thống Mỹ tuyên bố.

Thông điệp cứng rắn về chủ nghĩa can thiệp

Tổng thống Trump, trong các phát biểu tại Abu Dhabi và Riyadh, nhiều lần khẳng định Mỹ "sẽ không tiếp tục gánh vác các cuộc chiến của người khác".

Ông Trump nhấn mạnh rằng "sức mạnh là thứ duy nhất kẻ thù hiểu được", và chỉ khi các quốc gia tự đảm nhận trách nhiệm của mình, khu vực này mới có thể ổn định.

Tổng thống Mỹ xây dựng thương hiệu chính trị của mình bằng khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết", kêu gọi Mỹ tập trung vào các vấn đề của chính mình thay vì giúp đỡ, hoặc ném bom, các quốc gia nước ngoài.

Đây là sự tái khẳng định học thuyết "không chiến tranh vô thời hạn" mà ông từng theo đuổi trong nhiệm kỳ đầu: giảm thiểu cam kết quân sự kéo dài, tập trung vào lợi ích cốt lõi, và sử dụng biện pháp quân sự như công cụ răn đe chứ không phải can thiệp mở rộng.

Vị trí của Israel và vấn đề Gaza

Trong suốt chuyến đi, Israel không được đề cập trong bất kỳ phát biểu công khai nào của ông Trump, cũng không có cuộc gặp gỡ nào với giới chức Israel. Điều này cho thấy rõ ý đồ giữ khoảng cách với chính quyền Thủ tướng Netanyahu, vốn đang bị chỉ trích vì các chiến dịch quân sự tại Dải Gaza.

Mong muốn một thỏa thuận với Iran

Tại Ả Rập Xê Út, ông Trump bày tỏ mong muốn nhanh chóng đạt được một thỏa thuận với Iran. Tổng thống Mỹ nhấn mạnh: "Chúng tôi muốn Iran trở thành một quốc gia thành công, an toàn và vĩ đại, nhưng không được sở hữu vũ khí hạt nhân. Đây là cơ hội có giới hạn, đã đến lúc họ phải lựa chọn".

Ông cảnh báo nếu Tehran từ chối, Mỹ sẽ tăng cường "sức ép tối đa" và siết chặt xuất khẩu dầu của Iran. Đáng chú ý, ông Trump không đưa ra lời đe dọa quân sự rõ ràng, khác biệt so với phát ngôn trước đó, khi từng nói "Nếu không đạt thỏa thuận, sẽ có ném bom".

Phía Iran tuyên bố không theo đuổi vũ khí hạt nhân và sẵn sàng chấp nhận giám sát chặt chẽ các cơ sở hạt nhân. Trong khi đó, Israel và các nhóm diều hâu muốn chương trình hạt nhân Iran bị loại bỏ hoàn toàn, chứ không chỉ hạn chế.

Đón nhận văn hóa bản địa trong nghi lễ ngoại giao

Tại Riyadh, ông Trump tham gia điệu Ardah, một điệu nhảy truyền thống của Ả Rập Xê Út, cùng với các lãnh đạo bản địa, tay cầm thanh gươm dài và hòa mình vào âm nhạc sa mạc.

Tại Qatar , ông đã cùng uống cà phê và ăn chà là tại một majlis (phòng khách) và xem điệu múa Bedouin Al-Razfa.

Tại UAE, ông cũng tỏ ra thoải mái khi tham dự các nghi lễ truyền thống, và sử dụng những cụm từ thể hiện sự tôn trọng văn hóa Hồi giáo trong các bài phát biểu. Ông cũng đã đến thăm Nhà thờ Hồi giáo Sheikh Zayed, ca ngợi "nền văn hóa đáng kinh ngạc" của đạo Hồi.

Phong cách hòa nhập văn hóa này là một phần trong chiến lược ngoại giao cá nhân hóa của ông Trump, sử dụng sự gần gũi để xây dựng quan hệ cá nhân với các lãnh đạo khu vực. Đây là cách tiếp cận được giới truyền thông khu vực đánh giá tích cực, cho thấy Mỹ dưới thời ông Trump "lắng nghe và tôn trọng các giá trị địa phương" hơn trước.

McDonald's, Cybertruck và hình ảnh đời thường hóa của một tổng thống

Dù lịch trình đầy thách thức, chuyến đi của Trump vẫn không thiếu những khoảnh khắc vui nhộn. Tại Ả Rập Xê Út, ông được đón tiếp bằng một xe tải McDonald's di động hai tầng đặt ngay trước Tòa án Hoàng gia — như một lời nhắc nhẹ nhàng về “tình yêu” đồ ăn nhanh nổi tiếng của ông.

Ở Căn cứ Không quân Al Udeid, Qatar, Trump khiến quân đội thích thú khi bất ngờ nhảy theo bài “God Bless the USA”, kèm theo những cú đấm tay hào hứng và bước nhảy uyển chuyển. Đoàn xe hộ tống ông rời sân bay Doha gây chú ý với dàn Tesla Cybertruck đỏ rực, đi cùng những người cưỡi ngựa truyền thống.

Không dừng lại ở đó, một đoàn lạc đà hoàng gia trang nghiêm đứng chào đón ông Trump trước Văn phòng Tổng thống Qatar, tạo nên một hình ảnh ngoại giao vừa độc đáo vừa đầy màu sắc vùng Trung Đông.

Những chi tiết này, tuy nhỏ, đã góp phần củng cố hình ảnh một tổng thống "gần gũi với văn hóa đại chúng", vừa sang trọng vừa không đánh mất chất Mỹ truyền thống.