Sau khi nhậm chức vào ngày 20/1/2021, ông Biden phải đối mặt với quyết định ngay lập tức về việc có nên gia hạn hiệp ước New START năm 2010, nếu không sẽ hết hạn sau 16 ngày, cho phép Washington và Moscow triển khai số lượng không giới hạn các đầu đạn hạt nhân chiến lược và tên lửa, tàu ngầm và máy bay ném bom.

Những người ủng hộ việc kiểm soát vũ khí đang thúc giục ông Joe Biden gia hạn hiệp ước Mỹ-Nga cuối cùng, giới hạn vũ khí hạt nhân chiến lược được triển khai trong 5 năm, nhưng một số chuyên gia cho rằng Tổng thống đắc cử của Mỹ nên đưa ra một thời hạn ngắn hơn để duy trì đòn bẩy đối với Moscow.

Hai chục nhóm kiểm soát vũ khí, môi trường và các nhóm khác đã cho biết trong tháng 11 rằng: “Cũng như hành động mạnh mẽ là cần thiết để chống lại biến đổi khí hậu và đại dịch COVID-19, sự lãnh đạo ngay lập tức, thông minh và táo bạo của Mỹ là cần thiết để giảm bớt mối đe dọa của thảm họa hạt nhân”.

19 lá thư đề nghị đã gửi cho nhóm chuyển tiếp của ông Joe Biden.

Nhiều chuyên gia lo ngại sự sụp đổ của New START có thể thúc đẩy một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân và làm gia tăng căng thẳng Mỹ-Nga vốn đã ở mức tồi tệ nhất kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc năm 1991.

Căng thẳng bởi việc Nga sáp nhập Crimea, cáo buộc can thiệp - mà Moscow phủ nhận - trong cuộc bầu cử Mỹ năm 2016 và các tranh chấp về kiểm soát vũ khí.

Sự sụp đổ của hiệp ước cũng sẽ chấm dứt việc hai cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới tiến hành các hoạt động kiểm tra tại chỗ lực lượng của nhau. Điều đó sẽ cắt đứt nguồn thông tin tình báo quan trọng được sử dụng để phát hiện gian lận và cung cấp thông tin chi tiết về kho vũ khí của nhau để hướng dẫn lập kế hoạch chi tiêu và quy mô lực lượng.

Nhóm chuyển tiếp Biden từ chối trả lời yêu cầu bình luận về bức thư mà các bên ký tên bao gồm Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, Câu lạc bộ Sierra, Hội đồng Vì một Thế giới có thể sống và Nhà thờ Giám lý Thống nhất.

Hiệp ước New START, có hiệu lực vào năm 2011, có thể được gia hạn với sự đồng ý của cả hai bên trong tối đa 5 năm. Những người ủng hộ việc kiểm soát vũ khí kêu gọi ông Biden nhanh chóng đồng ý gia hạn 5 năm mà không cần điều kiện.

Theo tiết lộ, ông Biden ủng hộ việc gia hạn như một "nền tảng cho các thỏa thuận kiểm soát vũ khí mới", nhưng chưa cho biết trong thời gian bao lâu. Các nguồn tin thân cận với nhóm chuyển tiếp của ông Biden cho biết, hiện chưa có quyết định nào về thời hạn mà Tổng thống đắc cử sẽ tìm kiếm.

Kêu gọi gia hạn New START có ràng buộc

Ông Jon Wolfsthal, cựu cố vấn kiểm soát vũ khí hàng đầu của Tổng thống Barack Obama, cho biết: “Đã có cuộc tranh luận giữa một số cố vấn về việc gia hạn 5 năm có phải là bước đi đúng đắn hay làm điều gì đó ngắn hơn có ý nghĩa hay không?”.

Những người ủng hộ việc gia hạn hiệp ước đến tháng 2 năm 2026 cho rằng điều đó sẽ khiến hiệp ước hết thời hạn 4 năm của Biden, có khả năng làm giảm đòn bẩy của ông để đảm bảo một hiệp ước tiếp theo, ông Wolfsthal cho biết.

Tổng thống Nga Vladimir Putin từ lâu đã tìm cách gia hạn 5 năm vô điều kiện.

Ông Daryl Kimball, giám đốc điều hành của Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, người điều phối bức thư, cho biết: “Việc kéo dài New START thêm 5 năm cung cấp thời gian cần thiết cho các cuộc đàm phán phức tạp về một thỏa thuận tiếp theo”.

Trong khi đó, bà Victoria Nuland, cựu quan chức ngoại giao hàng đầu của Bộ Ngoại giao về châu Âu, đã viết trên tờ Foreign Affairs mùa hè này rằng,Washington nên xin gia hạn tạm thời không quá hai năm và đưa ra mức giá chính xác từ Moscow.

“Bài học duy nhất mà ông Putin có vẻ đã học được từ Chiến tranh Lạnh là Tổng thống Mỹ Ronald Reagan đã phá sản thành công Liên Xô bằng cách buộc phải chạy đua vũ trang hạt nhân. Không muốn Nga phải chịu chung số phận, ông ấy mong muốn được gia hạn… New START”, bà Nuland viết.

Bà Nuland cũng cho rằng, Washington nên sử dụng cảm giác cấp bách của Putin để ràng buộc hiệp ước New START với các cuộc đàm phán rộng hơn về tất cả các khía cạnh của sức mạnh quân sự, bao gồm cả thông thường, không gian và không gian mạng.

Những người ủng hộ việc kiểm soát vũ khí lập luận rằng, chính quyền của ông Biden nên thông báo rằng họ sẽ tìm kiếm một hiệp ước tiếp theo nhằm giảm giới hạn 1.550 đầu đạn hạt nhân chiến lược được triển khai của New START và các hạn chế đối với hệ thống phân phối của họ.