Chỉ một ngày sau khi công bố hệ thống thuế quan chưa từng có tiền lệ nhắm vào hơn 180 quốc gia, ông Trump bình thản tuyên bố mọi thứ đang "diễn ra rất tốt" bất chấp sự sụp đổ của các chỉ số chứng khoán.

"Đây giống như một ca đại phẫu cần thiết cho nền kinh tế Mỹ", ông Trump ví von trong cuộc trao đổi với báo giới tại Nhà Trắng. "Chúng ta sẽ thu về 6 đến 7 nghìn tỷ đô la - một con số chưa từng có tiền lệ. Thị trường sẽ bùng nổ, cổ phiếu sẽ tăng vọt, và đất nước sẽ cất cánh".

Những lời lẽ đầy tự tin này được đưa ra trong bối cảnh Phố Wall đang trải qua ngày tồi tệ nhất kể từ năm 2022. Tính đến chiều ngày 3/4, chỉ số S&P 500 đã mất 4.3% giá trị, trong khi Nasdaq lao dốc hơn 5%. Các thị trường châu Á và châu Âu cũng chìm trong sắc đỏ khi giới đầu tư toàn cầu chao đảo trước viễn cảnh một cuộc chiến thương mại mới.

Hệ thống thuế quan "Trump 2.0" được thiết kế với ba tầng nấc chính: 1. Mức thuế nền 10% áp dụng cho mọi hàng hóa nhập khẩu; 2. Thuế "có đi có lại" dao động từ 20-50% nhắm vào 60 quốc gia; 3. Đặc biệt, thuế ô tô nhập khẩu 25% có hiệu lực ngay lập tức.

Trong đó, Trung Quốc phải chịu mức thuế lên tới 34%, cộng thêm 20% từ trước đó. Các đối tác thương mại lớn khác như EU (20%), Hàn Quốc (25%), Nhật Bản (24%) cũng không tránh khỏi đòn trừng phạt. Đáng chú ý, một số quốc phải đối mặt với mức thuế cao đến mức vô lý: Lesotho (50%), Campuchia (49%), Việt Nam (46%), Lào (48%).

Cơ chế tính toán đằng sau những con số này được Nhà Trắng giải thích là dựa trên công thức: (Thâm hụt thương mại của Mỹ với từng nước)/(Tổng xuất khẩu của nước đó sang Mỹ), sau đó giảm một nửa để thể hiện "sự hào phóng". Tuy nhiên, cách làm này ngay lập tức vấp phải làn sóng chỉ trích từ các chuyên gia kinh tế.

"Đây là công thức kỳ quặc chưa từng thấy trong lịch sử thương mại quốc tế", giáo sư kinh tế Alan Deardorff từ Đại học Michigan nhận định. "Nó phạt nặng những nước có quan hệ thương mại sâu rộng với Mỹ, bất kể đó có phải mối quan hệ đôi bên cùng có lợi hay không".

Trong khi các thị trường tiếp tục chao đảo, lộ trình áp dụng thuế quan vẫn được tiến hành theo đúng kế hoạch: thuế ô tô 25% có hiệu lực ngay từ 3/4, thuế nền 10% bắt đầu từ 5/4, và các mức thuế "có đi có lại" sẽ chính thức áp dụng từ 9/4.

Hậu quả của quyết định này có thể còn kéo dài nhiều tháng tới. Nhưng với phong cách quen thuộc của mình, ông Trump vẫn kiên định với lập trường: "Thế giới đã lợi dụng nước Mỹ quá lâu. Giờ là lúc họ phải trả giá."

Cao Phong (theo Newsweek, FT)