Truyền thông đang bước vào thời kỳ thay đổi theo cấp số nhân
(CLO) Kỷ nguyên truyền thông thay đổi từng bước một đã kết thúc, giờ là thời đại bùng nổ với tốc độ thay đổi tăng theo cấp số nhân.
Viện Reuters đã chính thức công bố Báo cáo Tin tức Kỹ thuật số năm 2025, một trong những tài liệu thường niên quan trọng phản ánh toàn cảnh ngành truyền thông toàn cầu. Báo cáo năm nay không chỉ đưa ra các số liệu cập nhật mà còn gợi mở nhiều thách thức và xu hướng rõ nét về sự chuyển dịch trong cách công chúng tiếp nhận thông tin.
Từ tuyến tính sang thay đổi theo cấp số nhân
Báo cáo cho thấy ngành truyền thông hiện đã vượt qua giai đoạn thay đổi tuyến tính và đang bước vào một kỷ nguyên tăng tốc theo cấp số nhân.
Mặc dù bức tranh toàn cảnh không mang nhiều yếu tố bất ngờ, nhưng việc tổng hợp dữ liệu một cách hệ thống giúp các cơ quan báo chí nhìn rõ vị trí của mình trong cuộc cạnh tranh khốc liệt về sự chú ý của công chúng.
Truyền hình là phương tiện truyền thống duy nhất vẫn giữ được tỷ lệ hai chữ số trong vai trò nguồn tin chính, tuy nhiên lượng khán giả của loại hình này đang có xu hướng già hóa nhanh chóng.
.jpg)
Các khảo sát cho thấy ba kênh tiếp cận thông tin phổ biến nhất hiện nay gồm: mạng xã hội, website hoặc ứng dụng tin tức, và truyền hình – trong đó, vai trò của truyền hình ngày càng mờ nhạt khi bị tích hợp dần vào hai nền tảng còn lại.
Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng mạng xã hội đang trở thành nơi công chúng tiếp cận tin tức lần đầu tiên, nhưng khi muốn tìm hiểu sâu hơn, họ có xu hướng chuyển sang các nền tảng thuộc sở hữu của các cơ quan báo chí, như website hoặc ứng dụng chính thức. Đây được xem là xu hướng chủ đạo trong những năm tới, khi truyền thông phải vừa thu hút trên mạng xã hội, vừa giữ chân khán giả trên nền tảng riêng.
Cảnh báo về mối quan tâm quá mức đến AI
Mặc dù trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một trong những chủ đề nóng nhất của ngành truyền thông, báo cáo chỉ ra rằng mức độ chấp nhận tin tức do AI tạo ra vẫn còn thấp – trung bình chỉ khoảng 15%, ngay cả trong nhóm khán độc giả trẻ. Công chúng vẫn giữ sự hoài nghi cao đối với tin tức không do con người biên soạn.
Việc tập trung quá mức vào các chiến lược liên quan đến AI, trong khi bỏ qua những cải tiến thiết yếu về nội dung video, định dạng truyền tải, và mô hình tương tác với khán giả, có thể khiến nhiều tòa soạn đánh mất ưu tiên cốt lõi.
Báo cáo cảnh báo rằng nếu các tổ chức báo chí không tập trung giải quyết những vấn đề hiện tại, việc đuổi theo công nghệ tương lai sẽ trở nên vô nghĩa.
Văn bản vẫn tồn tại, nhưng cần đổi mới cách thể hiện
Dù báo in đang dần trở thành sản phẩm dành cho một nhóm nhỏ độc giả và trung thành, việc đọc tin tức bằng văn bản – trên website, ứng dụng hoặc bản tin điện tử – vẫn là một trong những hình thức phổ biến nhất trên toàn cầu.
Tuy vậy, báo cáo đặt ra câu hỏi về sự mất cân đối trong phân bổ nhân sự tại các tòa soạn – khi nhiều đơn vị vẫn quá chú trọng vào sản xuất bài viết, trong khi thiếu chiến lược phát triển nội dung video và âm thanh.
Sau ba thập kỷ kể từ khi truyền thông kỹ thuật số xuất hiện, mô hình “kim tự tháp ngược” vẫn được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên, báo cáo nhận định rằng việc duy trì mô hình này như một mặc định cho mọi tin tức không còn phù hợp, đặc biệt trong bối cảnh định dạng truyền tải ngày càng đa dạng.
Video: Cơ hội đang bị bỏ lỡ
Video trực tuyến, đặc biệt là trên YouTube và các nền tảng dọc như TikTok, đang chiếm ưu thế về mức độ tiếp cận. Tuy nhiên, nhiều cơ quan báo chí vẫn chưa xây dựng được chiến lược rõ ràng cho các nền tảng này.
YouTube vẫn là nền tảng lớn, nhưng sự tập trung truyền thông hiện nay lại dồn quá nhiều vào TikTok – nơi nội dung được chi phối bởi người sáng tạo độc lập, thay vì các tổ chức truyền thông truyền thống.
Báo cáo cảnh báo rằng cơ hội để các thương hiệu báo chí thiết lập chỗ đứng trong thế giới video đang dần khép lại. Nếu không tận dụng tốt giai đoạn hiện tại, nguy cơ bị thay thế bởi những định dạng truyền thông mới là rất rõ ràng.
Cần tái định hình mối quan hệ với khán giả
Một tín hiệu tích cực là tỷ lệ người “né tránh tin tức” đã ổn định trong ba năm liên tiếp. Đây được xem là cơ hội để ngành báo chí xây dựng lại mối quan hệ với công chúng – thông qua việc thay đổi phong cách đưa tin và thử nghiệm các định dạng truyền tải mới.
Báo cáo cho rằng cần thúc đẩy báo chí hướng đến giải pháp, bối cảnh hóa thông tin và cung cấp giá trị thiết thực hơn cho người đọc. Tin tức không phải là một sản phẩm nghệ thuật trừu tượng, mà là một dịch vụ công. Nếu khán giả không cảm thấy nó hữu ích, trách nhiệm thuộc về người sản xuất nội dung.
Định dạng mới, chiến lược mới
Báo cáo kêu gọi các tòa soạn cần xây dựng một “bộ công cụ chiến lược nội dung” thay vì chỉ dựa vào những định dạng truyền thống. Sự thay đổi trong cách tiêu thụ tin tức đòi hỏi một hệ sinh thái linh hoạt hơn – bao gồm văn bản, video, âm thanh, tương tác trực tiếp và các định dạng chưa từng có.
Nhiều cá nhân sáng tạo nội dung trên mạng xã hội đã và đang đi trước trong việc thử nghiệm những cách đưa tin mới. Báo cáo nhấn mạnh rằng nếu các tổ chức báo chí không nhanh chóng hành động theo hướng này, không chỉ định dạng mà cả doanh thu và việc làm trong ngành sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Báo cáo Tin tức Kỹ thuật số 2025 một lần nữa khẳng định rằng báo chí không biến mất, nhưng phương tiện truyền tải và cách thức sản xuất báo chí đang thay đổi nhanh hơn bao giờ hết. Việc thích ứng không thể được thực hiện bằng các bước đi nhỏ lẻ. Nếu các tổ chức truyền thông không chủ động đón đầu xu hướng, họ sẽ nhanh chóng bị thay thế bởi những mô hình báo chí hoàn toàn mới.