Taliban sở hữu nhiều vũ khí hiện đại

Theo người đứng đầu Bộ Tư lệnh Trung tâm, tướng Kenneth McKenzie, quân đội Mỹ đã phá hủy hoặc vô hiệu hóa gần 100 phương tiện chiến đấu và hàng chục máy bay trước khi rời khỏi sân bay ở Kabul hôm thứ Hai (30/8), trong một nỗ lực cuối cùng nhằm tước quyền sử dụng một số thiết bị quân sự của Taliban.

Nhưng giờ đây khi tất cả các lực lượng Mỹ đã rời khỏi Afghanistan, các quan chức quốc phòng, nhà lập pháp và chuyên gia theo dõi dòng chảy của vũ khí đang giám sát chặt chẽ để xem hàng loạt vũ khí, phương tiện và máy bay bị bỏ lại vẫn có thể hoạt động có thể được sử dụng cho Taliban hoặc cho những kẻ buôn lậu vũ khí.

Oryx, một blog xác minh thiết bị quân sự bằng hình ảnh và video, đã xác định được 38 máy bay, 13 máy bay trực thăng và 7 thiết bị bay không người lái mà Taliban thu giữ được đang hoạt động.

Tổng kho dự trữ có thể lớn hơn nhiều. Taliban được thừa hưởng hàng nghìn vũ khí tấn công và phương tiện quân sự mặt đất do Mỹ cung cấp cho của Lực lượng An ninh Quốc gia Afghanistan, cùng với công nghệ và thiết bị khác bao gồm pháo, kính nhìn đêm và một số loại khác.

Tuần này, các video và hình ảnh lan truyền trên mạng xã hội cho thấy một chiếc trực thăng UH-60 Black Hawk của Mỹ đang bay ở Afghanistan, những hình ảnh đầu tiên như vậy gợi ý về khả năng không chiến mới của Taliban sẽ được tăng lên.

Một nhóm tự xưng đại diện cho Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan, tên gọi của Taliban cho đất nước, nằm trong số những người đã xuất bản video với thông điệp kèm theo: “Không quân của chúng tôi! Vào lúc này, máy bay trực thăng của lực lượng không quân của Các Tiểu vương quốc Hồi giáo đang bay qua thành phố Kandahar và tuần tra thành phố”.

Người phát ngôn của Taliban Suhail Shaheen cho biết: “Bây giờ mới là những ngày đầu tiên (Taliban kiểm soát Afghanistan). Khi chính phủ mới được công bố, thông tin chi tiết hơn về khí tài quân sự sẽ được biết đến”.

Các kiểm toán viên của chính phủ Mỹ cho biết Washington đã chi hơn 80 tỷ USD trong hơn 20 năm cho quân đội và cảnh sát Afghanistan, tương đương hơn 300 triệu USD mỗi tháng, một phần trong số đó là vũ khí trang bị. Các quan chức Mỹ cho biết họ không có tính toán đáng tin cậy về các vụ thu giữ vũ khí của Taliban.

Mỹ nói không lo ngại

Eric Pahon, phát ngôn viên Lầu Năm Góc, cho biết: “Chúng tôi không lo ngại về việc mất bất kỳ khả năng công nghệ hoặc nhạy cảm đáng kể nào. Mặc dù việc thu giữ thiết bị này có thể có lợi cho Taliban, nhưng nó không phải là mối đe dọa đối với Mỹ, đồng minh hoặc các đối tác”.

Nhiều hình ảnh đã xuất hiện về các chiến binh Taliban đội mũ bảo hiểm đi ủng trong trang phục của Lực lượng Đặc nhiệm Mỹ, cầm súng trường tấn công và bắn tỉa do Mỹ sản xuất.

Sau khi hoàn thành đợt rút quân của Mỹ vào thứ Hai (30/8), các video và hình ảnh cho thấy các chiến binh Taliban tại sân bay quốc tế Hamid Karzai ở Kabul đang kiểm tra một đoàn máy bay, bao gồm trực thăng Chinook và một máy bay chở hàng hạng nặng C-130.

Tướng Frank McKenzie, cho biết hôm thứ Hai rằng lực lượng của ông đã vô hiệu hóa khoảng 100 phương tiện quân sự mặt đất và 73 máy bay. Trong một số trường hợp, nhân viên đã hút hết dầu và chất lỏng truyền động từ xe cộ hoặc máy bay và chạy động cơ của chúng cho đến khi bị sôi khiến chúng trở nên vô dụng, một quan chức Hoa Kỳ cho biết. Quan chức này còn nói rằng trên một số thiết bị khác, các hệ thống điện tử đã bị phá hủy.

Các chuyên gia quân sự đã hạ thấp khả năng có giá trị lâu dài của bất kỳ máy bay còn hoạt động nào bị Taliban thu giữ, vì các hoạt động bảo dưỡng phức tạp được thực hiện bởi các nhà thầu hiện đã rời khỏi đất nước.

“Khả năng để những ‘con chim’ đó tiếp tục bay trong thời gian dài là rất khó khăn”, John Venable, một cựu sĩ quan Không quân từng phụ trách các chuyến bay chiến đấu ở Afghanistan, hiện đang làm việc tại Tổ chức Di sản cho biết. "Đó là phụ thuộc vào phụ tùng và dòng chảy đó đã bị cắt đứt".

Tuy nhiên, một số nhà phân tích nhấn mạnh rằng các quốc gia thân thiện với Taliban có thể hỗ trợ nhóm này giúp mở rộng việc sử dụng máy bay và trực thăng bằng cách cung cấp các bộ phận, bảo trì hoặc phi công.

Những cảnh báo nguy hiểm

Tháng trước, hàng trăm quân nhân Afghanistan đã bay đến nước láng giềng Uzbekistan trên gần 50 máy bay của Không quân Afghanistan. Trước sức ép của Taliban, chính phủ Uzbekistan đã nói với Mỹ rằng những phi công này sẽ sớm phải rời khỏi đất nước.

Một nhóm các nhà lập pháp Mỹ đang cố gắng điều hướng các máy bay và phi công này đến Thung lũng Panjshir của Afghanistan để hỗ trợ một cuộc chiến có thể xảy ra do các lực lượng Afghanistan chống đối sự cai trị của Taliban. Điều này làm dấy lên viễn cảnh các lực lượng do Mỹ hậu thuẫn phải đối mặt với kẻ thù sử dụng vũ khí và công nghệ quân sự của Mỹ.

Các nhà phân tích vũ khí cho biết, Taliban cũng dự kiến sẽ bán một phần vũ khí và thiết bị quân sự mà họ đã thu giữ được khi Mỹ đóng băng các tài sản liên quan đến Taliban. Các nghiên cứu bao gồm một bài báo năm 2012 của Small Arms Survey, một nhóm nghiên cứu quốc phòng có trụ sở tại Geneva, đã xác định các tuyến đường buôn lậu vũ khí lâu đời giữa Taliban và người dân ở Iran, Pakistan và Tajikistan.

“Những vũ khí mới bị thu giữ này có thể đi theo các tuyến đường hiện có để chảy khắp Afghanistan và vượt ra ngoài biên giới của nó” Lauren Woods, Giám đốc Cơ quan Giám sát Hỗ trợ An ninh Mỹ cho biết. “Các quy trình giám sát và kiểm kê vũ khí của chúng tôi không đủ để ngăn chúng bị chuyển hướng và sử dụng sai mục đích”.

Tuy nhiên, việc tích trữ vũ khí ngay lập tức có thể phù hợp hơn với mục tiêu củng cố ngắn hạn của Taliban, ông Waltz, một chuyên gia vũ khí chia sẻ. “Có nhiều thứ tương đương với quyền lực”, ông Waltz nói. “Tôi thấy họ đang giữ lấy nó và chuẩn bị cho những gì sắp xảy ra”.