Thặng dư thương mại Trung Quốc tiến gần mốc 1,2 nghìn tỷ USD nhờ xuất khẩu kỷ lục

Bất chấp việc Mỹ áp đặt thuế suất cao kỷ lục trong năm tháng qua, ngành xuất khẩu của Trung Quốc vẫn duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ, đưa thặng dư thương mại của nước này tiến sát mốc 1,2 nghìn tỷ USD.

Thay vì chững lại, các nhà sản xuất Trung Quốc đã linh hoạt chuyển hướng dòng hàng hóa sang các thị trường như Ấn Độ, châu Phi, Đông Nam Á và Mỹ Latinh, vượt qua cả mức đỉnh trong giai đoạn đại dịch.

Sự chuyển hướng này đã thúc đẩy nhu cầu đối với hàng hóa Trung Quốc tại nhiều khu vực, ngay cả khi các chính phủ nước ngoài chịu áp lực ngày càng lớn trong việc bảo vệ ngành công nghiệp nội địa.

Trong khi Mexico đã áp thuế đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, phần lớn các quốc gia vẫn thận trọng, cân nhắc giữa lo ngại về thiệt hại kinh tế và nguy cơ làm xấu đi quan hệ với Bắc Kinh.

Xuất khẩu Trung Quốc tăng trưởng mạnh trên toàn cầu

Sự thay đổi trong dòng chảy thương mại diễn ra rõ rệt. Tại Ấn Độ, nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc đạt kỷ lục 12,5 tỷ USD trong tháng Tám, trong đó phần lớn liên quan đến các nhà cung cấp linh kiện cho Apple, khi việc lắp ráp iPhone được chuyển sang nước này nhưng vẫn phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.

Riêng trong tháng Bảy, xuất khẩu chip máy tính của Trung Quốc sang Ấn Độ đạt gần 1 tỷ USD.

Đông Nam Á cũng chứng kiến lượng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vượt mức đỉnh điểm của thời kỳ đại dịch. Châu Phi đang trên đà ghi nhận năm nhập khẩu kỷ lục từ Trung Quốc, trong khi khu vực Mỹ Latinh ngày càng tiếp nhận nhiều hàng hóa hơn nhờ sự mở rộng nhanh chóng của các nền tảng thương mại điện tử giá rẻ từ Trung Quốc.

Tại Chile và Ecuador, chính phủ đã áp các khoản phí nhập khẩu có mục tiêu, đặc biệt khi số lượng người dùng hàng tháng của nền tảng Temu ở khu vực này tăng 143% kể từ tháng Một.

Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Trung Quốc như ô tô, điện tử, dệt may và thép vẫn duy trì sức mạnh, bù đắp cho sự sụt giảm tiếp cận thị trường Mỹ.

Điều này cho thấy khả năng thích ứng của các nhà xuất khẩu Trung Quốc trong việc chuyển hướng sang các thị trường thay thế khi đối mặt với rào cản thương mại.

Phản ứng hạn chế từ các đối tác thương mại

Mặc dù sự lo ngại về hàng hóa Trung Quốc ngày càng gia tăng, các biện pháp đáp trả quy mô lớn vẫn còn hạn chế. Mexico là quốc gia duy nhất công khai đề xuất áp thuế lên đến 50% đối với các mặt hàng như thép, phụ tùng ô tô và phương tiện.

Tại Indonesia, Bộ Thương mại cam kết giám sát chặt chẽ hơn sau khi xuất hiện các video cho thấy các nhà cung cấp Trung Quốc quảng bá quần jeans và áo sơ mi với giá thấp kỷ lục, chỉ 0,8 USD cho mục đích xuất khẩu.

Tại Nam Phi, các quan chức đã từ chối áp thuế lên ô tô Trung Quốc, vốn tăng gần gấp đôi lượng nhập khẩu trong năm nay, thay vào đó ưu tiên thu hút đầu tư.

Brazil, dù đe dọa hành động, vẫn cho phép Công ty BYD của Trung Quốc mở rộng sản xuất xe điện miễn thuế. Các nền kinh tế nhỏ hơn như Campuchia cũng thừa nhận sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu và đầu tư từ Trung Quốc.

Phản ứng dè dặt này một phần xuất phát từ các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra với Washington. Các quốc gia đang xử lý các cuộc thảo luận về thuế quan với chính quyền Tổng thống Donald Trump không muốn mở thêm một mặt trận thương mại mới. Các nhà phân tích cho rằng một số nước có thể giữ các biện pháp thuế quan làm công cụ đàm phán với Mỹ trong tương lai.

Áp lực ngoại giao và chiến lược của Bắc Kinh

Bắc Kinh đã sử dụng cả ngoại giao và cảnh báo để tránh các biện pháp trả đũa rộng rãi. Chủ tịch Tập Cận Bình kêu gọi các đối tác BRICS phản đối chủ nghĩa bảo hộ trong một cuộc điện đàm gần đây, trong khi các quan chức thương mại thúc giục Mexico xem xét lại kế hoạch áp thuế.

Đồng thời, Tổng thống Donald Trump đã khuyến khích các thành viên NATO xem xét áp thuế lên đến 100% đối với hàng hóa Trung Quốc, viện dẫn mối quan hệ của Bắc Kinh với Nga.

Các quan chức thương mại Trung Quốc khẳng định rằng xuất khẩu của nước này phù hợp với nhu cầu toàn cầu và bác bỏ cáo buộc về bán phá giá.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc lập luận rằng các nhà xuất khẩu không bán dưới giá thành, đồng thời cho rằng các cáo buộc là nỗ lực của phương Tây nhằm kiềm chế nền sản xuất của Trung Quốc.

Rủi ro kinh tế trong nội địa Trung Quốc

Dù xuất khẩu vẫn tăng trưởng mạnh, nền kinh tế nội địa của Trung Quốc đang đối mặt với nhiều áp lực. Lợi nhuận công nghiệp giảm 1,7% trong bảy tháng đầu năm do các công ty giảm giá để thúc đẩy doanh số bán hàng ra nước ngoài.

Áp lực giá này làm trầm trọng thêm tình trạng giảm phát, có nguy cơ trở thành chu kỳ giảm phát dài nhất kể từ khi Trung Quốc mở cửa kinh tế vào cuối những năm 1970.

Bùng nổ xuất khẩu cũng có thể làm chậm nỗ lực tái cân bằng kinh tế hướng tới tiêu dùng nội địa. Các quan chức Mỹ, bao gồm Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, đã kêu gọi Bắc Kinh tăng cường nhu cầu tiêu dùng trong nước, một chủ đề dự kiến sẽ được thảo luận tại cuộc họp sắp tới của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Áp lực bên ngoài này trùng hợp với các thách thức nội tại như thị trường bất động sản suy thoái kéo dài và xu hướng suy giảm dân số.

Tuy nhiên, khả năng duy trì tăng trưởng thương mại bất chấp thuế quan của Mỹ củng cố vị thế của Chủ tịch Tập Cận Bình trước thềm hội nghị thượng đỉnh dự kiến với Tổng thống Donald Trump tại Hàn Quốc.

Thặng dư thương mại kỷ lục không chỉ thể hiện sự bền bỉ của ngành xuất khẩu Trung Quốc mà còn đặt ra những câu hỏi về cách các quốc gia khác sẽ phản ứng trước sức ảnh hưởng kinh tế ngày càng lớn của nước này.