Thị trường "hạ nhiệt", lượng phát hành giảm 24%

Công ty chứng khoán SSI vừa công bố Báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp quý 1/2021. Theo báo cáo này, thị trường sơ cấp hạ nhiệt khi tổng lượng phát hành là 37,4 nghìn tỷ đồng, giảm 24% so với cùng kỳ 2020, trong đó tỷ trọng phát hành ra công chúng tăng lên 19% (từ mức bình quân 5% của năm 2020).

Trong quý 1/2021, các doanh nghiệp bất động sản có khối lượng phát hành nhiều nhất với 23.150 tỷ đồng trái phiếu, giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng chiếm tới 61,9% tổng lượng phát hành toàn thị trường.

Kỳ hạn bình quân các trái phiếu bất động sản phát hành trong quý 1/2021 giảm mạnh xuống 2,9 năm (từ mức bình quân 3,9 năm của cả 2 năm 2019 và 2020) nên kéo kỳ hạn bình quân trái phiếu phát hành toàn thị trường giảm từ 4.23 năm (2020) xuống 3,26 năm (quý 1/2021).

Mặc dù kỳ hạn trái phiếu ngắn hơn nhưng lãi suất bình quân của trái phiếu bất động sản nhích tăng so với quý 4/2020, lên mức 10,41%/năm và hiện là nhóm có lãi suất cao nhất thị trường. Nhóm ngân hàng có lãi suất bình quân thấp nhất (chỉ 4,67%/năm) do VPB phát hành 1.150 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 2-3 năm lãi suất chỉ 3,9%/năm.

SSI cho biết, trong tổng lượng TPDN phát hành quý 1, một nửa không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu. Cụ thể, chỉ có 17,4% được bảo đảm bằng bất động sản; 17,2% được đảm bảo bằng tài sản; 14,7% được đảm bảo bằng một phần tài sản/bất động sản và một phần là cổ phiếu; còn lại 50,2% là các trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu.

Trên thị trường sơ cấp, nhà đầu tư cá nhân giảm mua do chịu tác động từ quy định về điều kiện đầu tư trái phiếu phát hành riêng lẻ phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, các nhà đầu tư cá nhân chỉ mua 1.529 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường sơ cấp trong quý 1/2021, chỉ bằng 16% lượng mua cùng kỳ năm ngoái.

Tỷ trọng đầu tư của nhà đầu tư cá nhân giảm từ 19,7% quý 1/2020 xuống mức 4,1% trong quý 1/2021. Trong đó, nhà đầu tư cá nhân mua 412 tỷ đồng trái phiếu phát hành ra công chúng và 1.117 tỷ đồng trái phiếu phát hành riêng lẻ.

Đáng chú ý là các công ty chứng khoán mua 7,5 nghìn tỷ trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường sơ cấp, chiếm 20% lượng phát hành quý1/2021 trong đó gồm 5,3 nghìn tỷ đồng trái phiếu bất động sản; 1,1 nghìn tỷ trái phiếu năng lượng; 1 nghìn tỷ đồng trái phiếu ngân hàng.

Các công ty chứng khoán là trung gian phân phối trái phiếu doanh nghiệp tích cực nhất trên thị trường nên diễn biến này cho thấy thị trường trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp vẫn đang hết sức sôi động.

Các Ngân hàng thương mại đầu tư 2.1 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp chiếm 5,5% phát hành quý 1/2021, các trái phiếu này đều có tài sản đảm bảo trong đó có cả 200 tỷ đồng của Cty TNHH Đầu tư và Phát triển Nova Song Giang và 150 tỷ đồng của CTCP Nhựa Đồng Nai Miền Trung được đảm bảo hoàn toàn bằng cổ phiếu.

Dự báo lượng phát hành sẽ tăng trong quý 2

SSI nhận định, lượng phát hành trong quý 2/2021 nhiều khả năng sẽ cao hơn quý đầu năm, do quý 1 thường là quý thấp điểm phát hành trong năm.

Đơn vị này lý giải do quý 1 có Tết Nguyên đán và là giai đoạn xây dựng kế hoạch kinh doanh, kế hoạch tài chính của các doanh nghiệp. Thực tế, lượng phát hành quý 2 năm 2019 tăng 111% và quý 2/2020 tăng160% so với quý liền trước.

Vì vậy, theo SSI, quý 2/2021 có thể sẽ có nhiều hơn các doanh nghiệp lựa chọn phát hành ra công chúng; trong đó, có một số đợt phát hành trái phiếu quốc tế.

Các doanh nghiệp niêm yết vốn đã tuân thủ các yêu cầu về kinh doanh có lãi và công bố thông tin nên việc chuyển từ hình thức phát hành riêng lẻ sang phát hành ra công chúng sẽ không quá khó khăn. Bởi vậy, lượng phát hành ra công chúng kỳ vọng sẽ tăng khá.

Một số doanh nghiệp cũng đã và đang tiến hành phát hành trái phiếu quốc tế như: Tập đoàn Vingroup đã phát hành thành công 500 triệu USD trái phiếu niêm yết và giao dịch tại Sở Giao dịch chứng khoán Singapore vào ngày 13/4/2021, Ngân hàng TMCP Sài Gòn –Hà Nội (SHB) dự kiến phát hành tối đa 500 triệu USD trái phiếu quốc tế chia làm 2 đợt (300 triệu USD kỳ hạn 3-5 năm và 200 triệu USD trái phiếu tăng vốn cấp 2).

SSI cho rằng, các doanh nghiệp bất động sản vẫn là tổ chức phát hành lớn nhất và lãi suất phát hành có thể tăng lên. Tín dụng bất động sản tại cuối quý I/2021 đạt 1,85 triệu tỷ đồng, tăng 3% so với cuối năm 2020 và cao hơn mức tăng trưởng chung của toàn ngành là 2,93%.

SSI thông tin, đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết sẽ kiểm soát chặt tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như bất động sản, chứng khoán. Bởi vậy, nhu cầu huy động vốn qua kênh trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản vẫn khá cao, đặc biệt là các doanh nghiệp hạn chế về tài sản đảm bảo cho các khoản vay.

Lãi suất trái phiếu bất động sản có thể nhích tăng và sẽ hấp dẫn hơn so với các nhóm trái phiếu khác, nhưng nhà đầu tư nên thận trọng vì thị trường bất động sản đang khá nóng, lượng trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu cũng đang tăng lên sẽ gia tăng rủi ro cho nhà đầu tư.

SSI dự báo, thị trường trái phiếu thứ cấp có thể có biến động nhất định vào cuối quý 2. Mặt bằng lãi suất tiền gửi sẽ vẫn ổn định trong quý II, nhưng sẽ nhích tăng trong nửa sau của năm 2021. Với các nhà đầu tư trái phiếu dài hạn, mức tăng từ 30-50bps (điểm cơ bản) của lãi suất tiền gửi có thể không ảnh hưởng đáng kể do chênh lệch lãi suất giữa đầu tư tiền gửi và trái phiếu vẫn khá cao.

Tuy nhiên, với các nhà đầu tư trái phiếu ngắn hạn, thời hạn nắm giữ kỳ vọng dưới 1 năm, lãi suất tiền gửi biến động sẽ ảnh hưởng khá mạnh đến giá trái phiếu do lãi suất chiết khấu để tính giá bán trên thị trường thứ cấp sẽ biến động theo.