Theo một số phân tích kinh tế, có sự đồng thuận rộng rãi rằng mức thuế phổ cập 10% mà ông Trump đề xuất đối với tất cả hàng nhập khẩu của Hoa Kỳ có thể làm gián đoạn đáng kể tăng trưởng của châu Âu, làm gia tăng sự khác biệt về chính sách tiền tệ và gây căng thẳng cho các ngành phụ thuộc vào thương mại chính như ô tô và hóa chất.

Những tác động lâu dài đến khả năng phục hồi kinh tế của châu Âu có thể trở nên đáng kể hơn nữa nếu thuế quan dẫn đến xung đột thương mại kéo dài, khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) phải phản ứng bằng cách cắt giảm lãi suất mạnh tay để giảm bớt tác động.

Thuế quan của ông Trump có sức nặng thế nào?

Thuế quan toàn diện mà ông Trump đề xuất đối với hàng nhập khẩu, bao gồm cả hàng nhập khẩu từ châu Âu, có thể tác động sâu sắc đến các lĩnh vực như ô tô và hóa chất, vốn phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu của xứ cờ hoa.

Dữ liệu từ Ủy ban châu Âu cho thấy Liên minh châu Âu đã xuất khẩu 502,3 tỷ euro hàng hóa sang Hoa Kỳ vào năm 2023, chiếm một phần năm tổng kim ngạch xuất khẩu của các nước ngoài Liên minh châu Âu.

Trong khi đó, xuất khẩu của châu Âu sang xứ cờ hoa dẫn đầu là máy móc và phương tiện (207,6 tỷ euro), hóa chất (137,4 tỷ euro) và các hàng hóa sản xuất khác (103,7 tỷ euro), cùng nhau chiếm gần 90% kim ngạch xuất khẩu xuyên Đại Tây Dương của khối.

Các nhà phân tích của ABN Amro, bao gồm cả Bill Diviney, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu vĩ mô, cảnh báo rằng thuế quan "sẽ khiến xuất khẩu sang Hoa Kỳ sụt giảm", với các nền kinh tế định hướng thương mại như Đức và Hà Lan có khả năng bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Theo ngân hàng Hà Lan, thuế quan của ông Trump sẽ làm giảm khoảng 1,5 điểm phần trăm khỏi tăng trưởng của châu Âu, tương đương với khoản lỗ kinh tế tiềm tàng là 260 tỷ euro dựa trên GDP ước tính năm 2024 của châu Âu là 17,4 nghìn tỷ euro.

Nếu tăng trưởng của châu Âu chững lại dưới thuế quan của ông Trump, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) có thể buộc phải phản ứng mạnh mẽ, cắt giảm lãi suất xuống gần bằng 0 vào năm 2025.

Ngược lại, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) có thể tiếp tục tăng lãi suất, dẫn đến "một trong những sự khác biệt lớn nhất và kéo dài nhất về chính sách tiền tệ" giữa ECB và Fed kể từ khi đồng euro ra đời vào năm 1999.

Kết quả có thể xảy ra: đồng euro yếu hơn, có thể giúp bù đắp một số bất lợi về khả năng cạnh tranh cho các nhà xuất khẩu châu Âu nhưng cũng sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu.

Dirk Schumacher, Giám đốc nghiên cứu vĩ mô châu Âu tại Natixis Corporate & Investment Banking Germany, cho rằng mức tăng thuế quan 10% có thể làm giảm GDP khoảng 0,5% ở Đức, 0,3% ở Pháp, 0,4% ở Ý và 0,2% ở Tây Ban Nha.

Ngoài ra, ông Schumacher cảnh báo rằng "khu vực đồng euro có thể rơi vào suy thoái do mức thuế quan cao hơn".

Thu nhập và đầu tư của doanh nghiệp châu Âu có nguy cơ suy giảm

Theo các nhà kinh tế James Moberly và Sven Jari Stehn của Goldman Sachs, mức thuế quan rộng có khả năng làm xói mòn GDP của khu vực đồng euro khoảng 1%.

Đối với từng doanh nghiệp châu Âu, triển vọng cũng đáng lo ngại không kém. Các nhà phân tích của Goldman Sachs dự đoán rằng mức lỗ 1% GDP sẽ khiến thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS) của các công ty châu Âu giảm 6-7 điểm phần trăm, đủ để xóa bỏ mức tăng trưởng EPS dự kiến ​​cho năm 2025.

Do những tác động dai dẳng của sự bất ổn trong chính sách thương mại, các công ty châu Âu cũng có thể phản ứng bằng cách cắt giảm chi tiêu vốn, như họ đã làm trong thời kỳ căng thẳng thương mại trước đây.

Trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến năm 2019, các công ty chịu nhiều thuế quan của Hoa Kỳ đã cắt giảm đầu tư tới 2 điểm phần trăm, một xu hướng có khả năng tái diễn theo các mức thuế quan do ông Trump đề xuất.

Các ngành hóa chất và ô tô chịu ảnh hưởng đặc biệt; các nhà sản xuất ô tô Đức, nói riêng, có thể gặp khó khăn nghiêm trọng trên thị trường Hoa Kỳ nếu mức thuế quan đạt mức đề xuất là 10%.

Một báo cáo gần đây của UBS do nhà kinh tế Samuel Adams và các đồng nghiệp thực hiện ước tính rằng theo mức thuế quan chung 10% của Mỹ đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu, tác động tích lũy lên GDP của khu vực đồng euro sẽ dao động trong khoảng từ 0,5% đến 1%.

Ngân hàng Thụy Sĩ cảnh báo về những tác động tiêu cực đối với thị trường chứng khoán châu Âu, nêu rõ: "Với gần 25% doanh số bán STOXX 600 đến từ Mỹ, châu Âu cũng sẽ dễ bị tổn thương. Theo quan điểm của chúng tôi, các ngành tiêu dùng và công nghệ sẽ nằm trong số các ngành dễ bị tổn thương nhất".

Chi tiêu quân sự tăng

Goldman Sachs cũng cảnh báo rằng các chính sách đối ngoại của Trump sẽ buộc các nền kinh tế châu Âu phải tăng chi tiêu quân sự.

Ông Trump đã ám chỉ rằng ông sẽ ngừng viện trợ quân sự của Hoa Kỳ cho Ukraine, chuyển trách nhiệm cho châu Âu để thu hẹp khoảng cách.

Với việc Hoa Kỳ hiện đang phân bổ 40 tỷ euro hàng năm (hoặc khoảng 0,25% GDP của EU) để hỗ trợ Ukraine, các chính phủ châu Âu có thể sẽ buộc phải tăng ngân sách quốc phòng của riêng họ.

Việc đáp ứng mục tiêu chi tiêu 2% GDP của NATO, cùng với việc bù đắp cho sự hỗ trợ giảm sút của Hoa Kỳ, có thể tăng thêm 0,5% GDP hàng năm vào gánh nặng tài chính của EU.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế của Goldman Sachs cảnh báo rằng chi tiêu quốc phòng cao hơn sẽ chỉ mang lại sự thúc đẩy kinh tế khiêm tốn do hệ số nhân chi tiêu quốc phòng thấp hơn của châu Âu.

Hơn nữa, điều này sẽ gây ra "áp lực tăng lên đối với lợi suất dài hạn do thâm hụt cao hơn và tác động tiêu cực đến lòng tin từ rủi ro địa chính trị gia tăng".

Thuế quan của ông Trump: Liệu nỗi sợ hãi có bị cường điệu không?

Một số nhà phân tích cho rằng tác động có thể nhỏ hơn nhiều so với dự kiến ​​của nhiều người.

Một báo cáo gần đây từ Trường Kinh tế London, do Aurélien Saussay đứng đầu, ước tính GDP của khu vực đồng euro sẽ giảm khiêm tốn hơn 0,11%, trong khi Đức chứng kiến ​​mức giảm mạnh hơn một chút là 0,23% do phụ thuộc vào xuất khẩu ô tô.

Trong khi đó, Italy có thể chịu tác động tối thiểu, với GDP dự kiến ​​chỉ giảm 0,01% theo kịch bản thuế quan chung.

Tương tự như vậy, Andrew Kenningham, Nhà kinh tế trưởng về châu Âu tại Capital Economics, dự đoán GDP sẽ giảm dưới 0,5% trên toàn khu vực đồng euro.

"Chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử sắp tới sẽ đẩy nhanh các thay đổi về cấu trúc đang là thách thức lớn đối với châu Âu, bao gồm chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, cơ hội xuất khẩu sang Trung Quốc và Hoa Kỳ giảm và nhu cầu chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng vào thời điểm các vị thế tài chính đang căng thẳng", Kenningham viết.

Tuy nhiên, chuyên gia này cảnh báo rằng thiệt hại sẽ tồi tệ hơn nhiều nếu điều này gây ra một cuộc chiến thương mại xuyên Đại Tây Dương hoặc EU-Trung Quốc.

Lê Na (Theo Euronews)