Ngày 18/7 - ngày đầu tiên xét xử 2 cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam Đặng Việt Hà, Trần Kỳ Hình và 252 đồng phạm, lực lượng an ninh được triển khai xung quanh khu vực tòa án, thắt chặt nghiêm ngặt. 

Phiên tòa do Thẩm phán Huỳnh Văn Trực làm chủ tọa. Đại diện Viện kiểm sát tham gia phiên tòa gồm các Kiểm sát viên Trần Thị Liên, Nguyễn Vũ Mai Diễm, Lê Trương Hà Linh, Phạm Văn Hiền.

Đây là vụ án có số lượng bị cáo nhiều nhất từ trước đến nay với 254 người. Sau gần hai năm bị bắt, nhiều bị cáo tóc bạc trắng. Có 133 bị cáo bị tạm giam, 120 bị cáo được tại ngoại và 1 bị cáo đang bỏ trốn, bị xét xử vắng mặt.

Các bị cáo trong vụ án này bị xét xử liên quan đến vụ sai phạm xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam, 11 trung tâm đăng kiểm trên địa bàn TP HCM và 3 trung tâm đăng kiểm tại Long An, Bến Tre, Sóc Trăng.

Các bị cáo bị xét xử về các tội: Nhận hối lộ; Đưa hối lộ; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; Tham ô tài sản; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Giả mạo trong công tác; Sản xuất, mua bán, trao đổi hoặc tặng cho phần mềm để sử dụng vào mục đích trái pháp luật; Xâm phạm trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông, hoặc phương tiện điện tử của người khác; Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức; Sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Tham ô tài sản...

Các bị cáo được chia làm hai nhóm, ở hai khu vực khi xét xử. Trong đó, những bị cáo có vai trò chủ chốt thuộc Cục Đăng kiểm sẽ được đưa đến trụ sở TAND TP HCM trực tiếp tham gia phiên tòa cùng với nhóm tại ngoại (hơn 100 người). Số còn lại sẽ theo dõi phiên tòa qua màn hình tại điểm cầu trại tạm giam T30, huyện Củ Chi. Đến phần thẩm vấn, HĐXX sẽ thông báo trích xuất các bị cáo này đến tòa theo từng nhóm hành vi.

Hơn 200 luật sư tham gia bào chữa cho các bị cáo, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho bị hại và người liên quan; riêng ông Đặng Việt Hà có 4 luật sư. Gần 60 người có quyền, nghĩa vụ liên quan được triệu tập.

Do số lượng bị cáo và người tham gia đặc biệt lớn nên tòa sử dụng hai phòng xử lớn, trưng dụng thêm khu vực hành lang xung quanh để kê thêm nhiều bàn ghế. Hơn chục màn hình lớn được bố trí trong và ngoài phòng xử cho người dự khán theo dõi phiên tòa.

Hơn 100 phóng viên đến từ các cơ quan báo, đài đăng ký tác nghiệp tại phiên tòa này. Đội ngũ báo chí tác nghiệp tại phiên toà phải đăng ký trước và phải có thẻ tác nghiệp, đi qua nhiều lớp kiểm tra an ninh. Các cơ quan báo chí có khu vực tác nghiệp riêng và theo dõi qua màn hình tivi.

Quá trình điều tra, hai cựu Cục trưởng và hầu hết các bị cáo thành khẩn khai nhận hành vi sai phạm và tỏ ra ăn năn hối cải. Một số người đã nộp lại tiền hưởng lợi bất chính, tích cực phối hợp với cơ quan điều tra trong việc giải quyết vụ án. Cảnh sát đã thu hồi, tạm giữ tổng cộng hơn 43 tỷ đồng và 118.800 USD cùng nhiều tài sản khác để khắc phục hậu quả.

Trong ngày xét xử đầu tiên, sau khi khai mạc phiên toà, HĐXX đã tiến hành thẩm tra lý lịch của các bị cáo.

Phiên xử dự kiến kéo dài 3 tháng, đến ngày 18/10.

Theo cáo trạng, trong thời gian giữ chức Cục trưởng, Trần Kỳ Hình đã không xử lý các sai phạm mà còn nhận tiền hối lộ để bỏ qua các sai phạm trong việc cấp phép đủ điều kiện hoạt động trung tâm đăng kiểm hơn 7,1 tỷ đồng. Ông Hình còn lợi dụng chức vụ quyền hạn khi duyệt cấp thông báo năng lực cho 63 hồ sơ cơ sở đóng tàu không đủ điều kiện.

Sau khi ông Hình về hưu, người kế nhiệm là Đặng Việt Hà vì vụ lợi cá nhân đã nâng mức hưởng lợi của mình phải là cao nhất trong số tiền sai phạm mà cán bộ tại các trung tâm đăng kiểm nhận được. Đặng Việt Hà phải chịu trách nhiệm hình sự chung về số tiền nhận hối lộ 40,2 tỷ đồng, hưởng lợi gần 9 tỷ đồng.

Liên quan sai phạm, quyền Trưởng phòng VAR Trần Anh Quân nhận tổng cộng 60,7 tỷ đồng. Ngoài việc có nhiệm vụ đưa hối lộ cho lãnh đạo Cục, Quân trở thành người hưởng lợi nhiều nhất trong đại án đăng kiểm với số tiền hơn 11,7 tỷ đồng.