Bọ cánh cứng từng là một vấn đề đau đầu đối với Andreas Voss, giám đốc tiếp thị gỗ của bang North Rhine-Westphalia, bang đông dân nhất của Đức, nhưng gần đây mọi thứ đã tốt hơn. Sự xâm nhập của dịch hại trong các khu rừng vân sam của bang tạo ra khối lượng gỗ lớn không thể bán được đã được giải quyết khi Trung Quốc trở thành người mua.

Rừng vân sam ở Bắc Rhine-Westphalia bị tàn phá bởi một đợt tấn công kép trong ba năm qua - thời tiết khô hạn bất hợp lý xen kẽ với những cơn bão dữ dội đã tạo điều kiện hoàn hảo cho sự sinh sản của bọ vỏ cây. Kể từ năm 2018, 21 triệu mét khối cây vân sam đã bị nhiễm bệnh.

Tuy nhiên, Trung Quốc đã mua gần 1,2 triệu m3 gỗ tròn của Đức trong quý 2 năm nay, tăng 143% so với một năm trước. Những con số đó có nghĩa là Trung Quốc đã mua một nửa lượng gỗ xuất khẩu gỗ mềm của Đức, theo Wood Resources International có trụ sở tại Seattle.

Trước năm 2018, gỗ tròn của Đức hầu như chưa bao giờ được vận chuyển ra ngoài châu Âu. Nhưng sự xâm nhập của bọ cánh cứng đã khiến giá của vân sam Đức giảm xuống còn 45 đến 50 euro (53- 59 đô la) mỗi mét khối, bằng một nửa so với trước năm 2018.

Tuy nhiên, người mua châu Á đã không bị ảnh hưởng và kể từ năm 2018, xuất khẩu gỗ tròn từ Trung Âu sang khu vực này đã trở thành một lĩnh vực tăng trưởng mới.

Voss cho biết: “Những cây bị hại không được khai thác trong rừng càng lâu thì càng có nhiều bọ vỏ cây, với loài côn trùng này hiện có ba chu kỳ sinh sản hàng năm so với trước đây chỉ có một chu kỳ”.

Ông nói thêm: “Bọ cánh cứng xâm nhập vào cây ngay bên dưới vỏ cây, vì vậy nếu chúng tôi thu hoạch gỗ đủ sớm, chúng vẫn có thể được sử dụng cho xây dựng ở Trung Quốc”.

Khối lượng gỗ vân sam Bắc Rhine-Westphalian được chuyển đến Trung Quốc đang gia tăng nhanh chóng, với những container đầy ắp và được vận chuyển bằng xe tải và trên các thuyền sông đến các cảng của Đức, Hà Lan hoặc Bỉ, nơi trước khi chuyển đi chúng được phun thuốc trừ sâu để tiêu diệt sâu bọ.

Trung tâm Nghiên cứu Liên bang JKI về Cây trồng của Đức cũng đang tiến hành các thử nghiệm mới đối với gỗ khúc trong các container để đảm bảo rằng phương pháp xử lý đã có hiệu quả. Trong quá khứ, những cánh rừng của Trung Quốc từng bị tàn phá bởi sự phá hoại của bọ xít.

Người phát ngôn của JKI xác nhận: “Các thử nghiệm vẫn chưa được hoàn thành; chúng phải được lặp lại vào các mùa khác nhau trong năm, vì phản ứng của côn trùng đối với việc xử lý khác nhau tùy thuộc vào nhiệt độ”.

Xuất khẩu gỗ mềm của Séc sang Trung Quốc cũng đã tăng 82% từ tháng 4 đến tháng 6 so với cùng kỳ năm 2018. Nhìn chung, châu Âu chiếm 23% tổng nhập khẩu gỗ mềm của Trung Quốc trong quý II, tăng so với chỉ 2% trong cùng kỳ vào năm 2018.

New Zealand, Australia và Nga theo truyền thống là các nguồn nhập khẩu chính của Trung Quốc, nhưng các lô hàng của họ đã giảm lần lượt 1%, 16% và 22% trong cùng kỳ.

Xuất khẩu gỗ xẻ của Mỹ sang Trung Quốc cũng giảm 57% trong năm 2019 xuống còn 125 triệu USD so với một năm trước, theo Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ.

Vào tháng 6 năm 2019, Trung Quốc đã tăng thuế nhập khẩu đối với gỗ mềm của Mỹ để trả đũa việc Mỹ tăng thuế đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc trong khuôn khổ cuộc thập tự chinh thương mại của Tổng thống Donald Trump chống lại Bắc Kinh.

"Các tranh chấp thương mại gần đây giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể thúc đẩy Trung Quốc tìm kiếm hàng nhập khẩu từ nơi khác", Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ cho biết trong một báo cáo hồi tháng Hai.

Tuy nhiên, Canada đã phải gánh chịu hậu quả của sự sụt giảm, với việc xuất khẩu gỗ mềm sang Trung Quốc giảm 61% trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6 xuống chỉ còn 200.000 mét khối, theo Viện nghiên cứu quốc tế (WRI).

Các công ty lâm nghiệp Canada đang lo ngại việc kinh doanh sẽ sụt giảm hơn nữa sau khi Trung Quốc phàn nàn vào giữa tháng 6 rằng họ tìm thấy côn trùng trong gỗ cứng và gỗ mềm nhập khẩu của Canada.

Sau vụ bắt giữ Giám đốc tài chính Meng Wanzhou của Huawei Technologies tại Vancouver vào tháng 12/2018, Trung Quốc đã chặn các lô hàng hạt cải dầu của Canada với lý do lo ngại dịch hại, đồng thời tạm ngừng nhập khẩu thịt lợn và thịt bò của Canada.

Các bước trả đũa này đã khiến các công ty lâm nghiệp của Canada lo ngại rằng vụ bắt bớ mới nhất có thể dẫn đến một lệnh cấm chính thức của Trung Quốc. Meng Wanzhou đang phải đối mặt với việc sắp bị dẫn độ sang Mỹ vì cáo buộc gian lận ngân hàng.

"Đôi khi việc gắn cờ dịch hại trong các lô hàng nhập khẩu là thiếu cơ sở khoa học và không có ý nghĩa gì ngoài các hàng rào phi thuế quan được dựng lên vì lý do chính trị", Hakan Ekstrom, một nhà phân tích tại WRI cho biết. "Nhưng tất nhiên, côn trùng nhập khẩu có thể là loài xâm lấn có khả năng gây ra những tác động tàn phá đối với ngành lâm nghiệp của nước nhập khẩu”.

Harry G. Broadman, giám đốc điều hành tại Berkeley Research Group và là cựu trợ lý đại diện thương mại của Hoa Kỳ, khuyến nghị thu thập thêm dữ liệu để xác định xem gỗ mềm xuất khẩu của Canada có bị sâu bọ phá hoại nghiêm trọng hơn gỗ từ các nước khác hay không.

“Đó là một câu hỏi thực tế, câu trả lời có thể được thực nghiệm dựa trên dữ liệu có thể dễ dàng thu thập được”, Broadman nói.

"Điều đó sẽ cần một chặng đường dài để giải quyết câu hỏi mà một số người nêu ra rằng, Trung Quốc đang giảm nhập khẩu gỗ xẻ của Canada để trả đũa việc Ottawa bắt giữ giám đốc điều hành Huawei Meng Wanzhou", ông nói thêm.

Dù động cơ chính trị là gì, sự bùng nổ xuất khẩu gỗ mềm ở Trung Âu khó có thể kéo dài quá giữa thập kỷ này. Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ dự đoán rằng sẽ có sự thiếu hụt nguồn cung ở châu Âu trong tương lai, phản ánh tình hình thu hoạch sớm do sự phá hoại của bọ vỏ cây.

Các nhà máy cưa châu Âu đang đạt công suất sản xuất, và xuất khẩu gỗ xẻ, dăm gỗ và bột gỗ đã qua chế biến dự kiến ​​sẽ chậm lại.

“Với hàng chục tỷ con bọ vỏ đang di chuyển, sẽ không còn gỗ vân sam để xuất khẩu ở Đức trong vòng 5 năm nữa nếu xu hướng thảm họa vẫn diễn ra nghiêm trọng như hiện nay”, giám đốc tiếp thị gỗ của North Rhine-Westphalia, Voss cho biết.