Ba tháng rưỡi sau, Ủy ban châu Âu hoàn thành đợt kiểm tra hàng nghìn trang tài liệu và đề nghị Hội đồng châu Âu gồm 27 quốc gia thành viên EU trao "tư cách ứng cử viên" cho Ukraine và Moldova.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết, Ukraine đã chứng minh rõ ràng rằng họ tôn trọng các giá trị châu Âu và mong muốn sống theo các tiêu chuẩn của mình. "Cuộc xung đột cho thấy người Ukraine sẵn sàng chết vì viễn cảnh của châu Âu. Giờ đây, Ukraine tự nắm giữ tương lai của mình", bà nói. 

Người đứng đầu EU ca ngợi nền dân chủ mạnh mẽ và hệ thống hành chính hiệu quả của Ukraine, khi hệ thống hành chính vẫn tiếp tục hoạt động ngay cả sau cuộc xung đột. Trong vài năm qua, Ukraine đã áp dụng hơn 70% tất cả các quy tắc của EU.

Những nước nộp đơn trước đây phải đợi nhiều năm trước khi nhận được tư cách ứng viên. Tuy nhiên, lần này quá trình này dường như đang diễn ra với tốc độ ánh sáng khi cuộc xung đột đã làm thay đổi đáng kể tình hình địa chính trị. Moldova và Georgia cũng đang tìm kiếm sự hậu thuẫn từ Liên minh châu Âu.

Tuy nhiên, Georgia vẫn chưa đáp ứng các tiêu chí của phương Tây để ứng cử, chẳng hạn như có một nền dân chủ ổn định, trong mắt của Ủy ban châu Âu.

Ông Pierre Marcos, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, cho biết: “Cuộc xung đột ở Ukraine đã thay đổi cách tiếp cận của châu Âu trong việc mở rộng quy mô. Những gì lâu nay được coi là một bước kỹ thuật thuần túy trong quá trình mở rộng hiện đang được xem như một công cụ địa chính trị đòi hỏi một cách tiếp cận chiến lược".

Tuy nhiên, tư cách thành viên ngay lập tức sẽ không xảy ra. Các hiệp định của EU quy định một quy trình phức tạp cần được tuân thủ.

Các ứng cử viên phải đáp ứng một loạt tiêu chí liên quan đến hệ thống chính trị, pháp quyền và tuân thủ các quy tắc toàn diện của EU. Cho đến nay, Phần Lan là quốc gia hoàn thành nhanh nhất quá trình này, chỉ trong 3 năm. Thổ Nhĩ Kỳ đã tham gia đàm phán từ năm 2005 nhưng hiện vẫn chưa có được tư cách ứng cử viên.

Chỉ vài tuần trước, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cảnh báo trước rằng các cuộc đàm phán với Ukraine có thể mất nhiều năm, nếu không muốn nói là nhiều thập kỷ. Thay vào đó, Macron đã gợi ý Kiev có thể được đề nghị hợp tác chính trị với khối như một giải pháp tạm thời.

Kinh nghiệm cho thấy rằng một số trở ngại và lo ngại có thể xuất hiện trong quá trình gia nhập. Hơn bất cứ điều gì, EU đang tìm cách tránh lặp lại những sai lầm trong quá khứ: Năm 2004, khối này đã mở rộng tư cách thành viên cho quốc đảo Síp ở Địa Trung Hải, mặc dù phía bắc của nước này vẫn bị Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng bất hợp pháp.

Do đó, xung đột ở khu vực này đã trở thành một vấn đề của EU và vẫn chưa được giải quyết cho đến ngày nay. Do đó, việc trở thành thành viên thực tế là một viễn cảnh xa vời, vì cả Ukraine và Moldova đều có tranh chấp lãnh thổ chưa được giải quyết với Nga hoặc phe ly khai do Nga hậu thuẫn.

Các quy tắc hiện hành quy định rằng các cuộc xung đột ở Donbas và Crimea (Ukraine) cũng như Trans-Dniester (Moldova) phải được giải quyết trước khi hai nước có thể trở thành thành viên.

Các quan chức EU cũng đã tìm ra những thách thức tài chính từ các ứng cử viên. Tư cách thành viên của Ukraine, nước vốn tương đối nghèo so với phần còn lại của EU, sẽ có những hậu quả sâu rộng đối với các quốc gia ở Trung Âu.

Hệ thống trợ cấp nông nghiệp của khối cũng sẽ phải được cơ cấu lại toàn diện vì Ukraine sẽ gia nhập khối với tư cách là quốc gia có diện tích đất canh tác lớn nhất EU. 

Trung Kiên (theo DW)