Trận động đất này cũng được đánh giá là cơn địa chấn mạnh nhất tấn công đảo Đài Loan trong 25 năm qua. Bên cạnh ít nhất 9 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương, các tòa nhà, đường cao tốc bị hư hại và hàng chục công nhân tại các mỏ đá bị mắc kẹt. Ngoài ra, 50 công nhân đi xe buýt nhỏ đến một khách sạn trong công viên quốc gia đã mất tích

Các chuyên gia cho biết Đài Loan (Trung Quốc) không xa lạ gì với các trận động đất mạnh nhưng thiệt hại đối với 23 triệu cư dân của hòn đảo tương đối được kiểm soát nhờ khả năng chuẩn bị tốt cho động đất. Dưới đây là một cái nhìn sâu hơn về lịch sử động đất của hòn đảo này:

Nơi động đất đã trở nên quen thuộc

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), đảo Đài Loan “nằm trong khu vực kiến tạo phức tạp gần giao điểm của ba mảng kiến tạo chính: mảng Biển Philippine ở phía đông và đông nam; mảng Á-Âu ở phía bắc và phía tây; và mảng Sunda ở phía đông và phía đông nam.

Đảo Đài Loan còn nằm trong khu vực được gọi là “Vành đai lửa”, hay đầy đủ hơn là “Vành đai lửa Thái Bình Dương”, một khu vực hình móng ngựa bao quanh Thái Bình Dương, nơi diễn ra hầu hết các trận động đất trên thế giới.

Khu vực này đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi động đất do sức căng tích tụ từ sự tương tác của hai mảng kiến tạo, mảng biển Philippine và mảng Á-Âu, có thể dẫn đến sự giải phóng đột ngột dưới dạng động đất.

USGS cho biết do vị trí đặc biệt kể trên nên các trận động đất từ trung bình đến lớn ở Đài Loan là điều thường xuyên xảy ra. Ngoài ra, đặc thù địa hình miền núi của khu vực có thể làm mặt đất rung chuyển mạnh hơn, dẫn đến lở đất.

Một số vụ lở đất như vậy đã xảy ra ở bờ biển phía đông đảo Đài Loan, gần tâm chấn của trận động đất hôm thứ Tư gần phía đông huyện Hoa Liên, khi các mảnh vụn rơi xuống đường hầm và đường cao tốc, nghiền nát xe cộ và khiến nhiều người thiệt mạng.

”Vành đai lửa” là gì và có những quốc gia nào trong đó?

Vành đai lửa là “khu vực có hoạt động địa chấn và núi lửa mạnh nhất trên thế giới”. Đó là một vòng cung núi lửa trải dài 40.000 km kéo dài qua New Zealand, Nhật Bản và ngoài khơi bờ biển phía tây của lục địa châu Á, xung quanh bờ biển phía tây của châu Mỹ.

Vòng cung này tập trung khoảng 75% số núi lửa đang hoạt động trên hành tinh. Do đó, khoảng 81% các trận động đất lớn nhất thế giới, hơn 80% các trận sóng thần đều xuất hiện ở đó.

Khu vực này có một số quốc gia và vùng lãnh thổ đặc biệt dễ xảy ra động đất, bao gồm Chile, nơi xảy ra trận động đất mạnh 9,5 độ richter vào năm 1960 - trận động đất mạnh nhất thế kỷ 20 - đã giết chết khoảng 1.655 người.

Theo ghi nhận của USSG, trận động đất mạnh 9,2 độ richter ở Alaska, cũng trên “Vành đai lửa”, năm 1964 là trận động đất mạnh nhất trong lịch sử nước Mỹ, khiến 115 người thiệt mạng.

Năm 2011, hơn 18.000 người thiệt mạng sau trận động đất mạnh 9 độ richter ngoài khơi Nhật Bản, gây ra cơn sóng thần cao 7 mét tàn phá bờ biển và làm hư hại nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi.

Vào tháng 1 năm 2022, Vương quốc Tonga nằm trên “Vành đai lửa” là nơi xảy ra một trong những vụ phun trào núi lửa mạnh nhất từng được ghi nhận. Nghiên cứu sau đó của các nhà khoa học Mỹ cho thấy vụ phun trào này lớn giải phóng năng lượng nhiều hơn bất kỳ vụ nổ hạt nhân nào của Mỹ.

Đài Loan chuẩn bị như thế nào cho động đất?

Trận động đất hôm thứ Tư đo được 7,2 độ richter, theo cơ quan giám sát động đất của Đài Loan, trong khi Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ đưa ra con số là 7,4 độ. Nó đã làm hư hại một số tòa nhà ở Hoa Liên nhưng chỉ gây thiệt hại nhỏ ở thủ đô Đài Bắc mặc dù ở đó có cảm giác rung lắc rất mạnh.

Trận động đất xảy ra vào giữa giờ cao điểm buổi sáng nhưng chỉ làm gián đoạn một chút việc đi lại thường lệ. Chỉ vài phút sau, các bậc phụ huynh lại đưa con đến trường và các công nhân lái xe đến văn phòng.

Stephen Gao, nhà địa chấn học và giáo sư tại Đại học Khoa học và Công nghệ Missouri (Mỹ), cho biết: “Công tác chuẩn bị cho trận động đất của Đài Loan thuộc hàng tiên tiến nhất thế giới. Hòn đảo đã thực thi các quy định xây dựng nghiêm ngặt, mạng lưới địa chấn đẳng cấp thế giới và các chiến dịch giáo dục cộng đồng rộng rãi về an toàn động đất”.

Chính quyền liên tục điều chỉnh mức độ chống động đất cần thiết của các tòa nhà mới và hiện có - điều này có thể làm tăng chi phí xây dựng - và cung cấp trợ cấp cho những người dân sẵn sàng kiểm tra khả năng chống động đất của tòa nhà của họ.

Sau trận động đất năm 2016 ở Đài Nam, trên bờ biển phía tây nam của hòn đảo, 5 người liên quan đến việc xây dựng tòa nhà chung cư cao 17 tầng, công trình chính duy nhất bị sập, khiến hàng chục người thiệt mạng, bị kết tội sơ suất và bị bỏ tù.

Sau trận động đất cũng xảy ra tại Hoa Liên năm 2018, chính quyền đã công bố đánh giá hơn 34.000 tòa nhà, chủ sở hữu của chúng sẽ buộc phải hoàn thành việc cải tạo để đảm bảo an toàn.

Nguyễn Khánh