Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) vừa cập nhật danh sách các mặt hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, trong đó có tên các mặt hàng: tủ gỗ, gỗ dán, đá nhân tạo, gạch men, ống đồng, vỏ bình gas...

Đáng chú ý, hầu hết trong số này đều có kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Mỹ, châu Âu tăng vọt trong vài năm gần đây.

Trong đó, sản phẩm gỗ dán từ nguyên liệu gỗ cứng (hardwood plywood) xuất khẩu sang Mỹ đã tăng từ 33,4 triệu USD năm 2016 lên 322,2 triệu USD năm 2019.

Từ tháng 6/2020 đến tháng 5/2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 407,3 triệu USD. Tốc độ tăng trưởng đã giảm, chỉ còn tăng 11,3% so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam vẫn chiếm tới 25% tổng kim ngạch nhập khẩu của Mỹ.

Mỹ đã chính thức áp dụng thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm tương tự nhập khẩu từ Trung Quốc kể từ tháng 11/2017. Tháng 10/2019, Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ thông báo chính thức điều tra trốn thuế phòng vệ thương mại đối với một số công ty Mỹ nhập khẩu gỗ dán từ Việt Nam.

Tháng 6/2020, Bộ Thương mại Mỹ đã khởi xướng điều tra lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại đối với toàn bộ sản phẩm gỗ dán nhập khẩu từ Việt Nam. Tháng 10/2020, Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) đã thông báo khởi xướng điều tra về tình hình nhập khẩu và sử dụng gỗ nguyên liệu được khai thác và buôn bán bất hợp pháp tại Việt Nam. Các vụ việc điều tra của Mỹ đều chưa có kết luận cuối cùng.

Các mặt hàng ghế sofa có khung gỗ (Seats with wooden frames, upholstered), Tủ gỗ (Wooden cabinets and vanities), và gạch men (Ceramic tile) xuất khẩu sang Mỹ cũng có nguy cơ dính kiện lớn khi xuất khẩu đi Mỹ.

Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng gạch men của Việt Nam sang Mỹ đang có xu hướng tăng nhanh, từ 269.000 USD năm 2018 lên tới 2,8 triệu USD năm 2019. Trong giai đoạn 12 tháng từ tháng 6/2020 đến tháng 5/2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã đạt 20,6 triệu USD, dù tỷ trọng nhập khẩu từ Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Mỹ mới chỉ chiếm 1,1%.

Mỹ đã chính thức áp dụng thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm tương tự nhập khẩu từ Trung Quốc kể từ tháng 4/2020. Dự báo xuất khẩu gạch men của Việt Nam sang thị trường Mỹ sẽ tiếp tục tăng nhanh trong giai đoạn tới trong bối cảnh xuất khẩu gạch men của Trung Quốc giảm mạnh vì bị áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp.

Mặt hàng đá nhân tạo có kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ năm 2019 tăng gấp 2,5 lần so với năm 2018, từ 46,3 triệu USD lên 118,2 triệu USD. Tháng 6/2019, sau khi biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp chính thức được áp dụng với sản phẩm của Trung Quốc, nhập khẩu đá nhân tạo từ Việt Nam đã tăng rất mạnh.

Trong giai đoạn 12 tháng từ 6/2020 - 5/2021, kim ngạch xuất khẩu đá nhân tạo của Việt Nam đạt 244,5 triệu USD, tăng 53,9% so với cùng kỳ năm trước. Hiện Mỹ đã áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm tương tự của Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.

Mặt hàng xe đạp điện cũng gặp nhiều rủi ro tại cả Mỹ và EU khi kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đã tăng từ 74 triệu Euro năm 2018 lên 87,5 triệu Euro năm 2019 và giảm nhẹ xuống còn 83,6 triệu Euro năm 2020.

Trong giai đoạn 12 tháng từ tháng 6/2020 đến tháng 5/2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt 30,4 triệu USD, tăng 30,4% so với cùng kỳ năm trước.

Hiệp hội các Nhà sản xuất xe đạp châu Âu đã bày tỏ quan ngại về một doanh nghiệp của Trung Quốc có dấu hiệu gian lận xuất xứ của Việt Nam để lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại của EU áp dụng đối với sản phẩm Trung Quốc.

Theo Cục Phòng vệ thương mại danh sách trên được xây dựng trên cơ sở theo dõi biến động xuất khẩu của những mặt hàng đã bị thị trường xuất khẩu áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại hoặc các biện pháp hạn chế thương mại khác với nước thứ ba nhưng chưa áp dụng đối với Việt Nam.

Thời gian qua, qua tăng cường công tác kiểm tra giám sát, các cơ quan chức năng của Việt Nam đã ngăn chặn một số trường hợp doanh nghiệp kê khai không chính xác về xuất xứ đối với sản phẩm xe đạp điện nên cần tiếp tục đưa vào danh sách cảnh báo.

Cục Phòng vệ thương mại cũng cho hay, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã bị điều tra hơn 200 vụ kiện phòng vệ thương mại, với kim ngạch bị ảnh hưởng hơn 12 tỷ USD.

Danh sách cảnh báo sản phẩm có nguy cơ bị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh, gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp hoặc biện pháp phòng vệ thương mại:

1. Gỗ dán từ nguyên liệu gỗ cứng (hardwood plywood) xuất khẩu sang Mỹ

2. Tủ gỗ (Wooden cabinets and vanities) xuất khẩu sang Mỹ

3. Ghế sofa có khung gỗ (Seats with wooden frames, upholstered) xuất khẩu sang Mỹ

4. Đá nhân tạo (Quartz surface products) xuất khẩu sang Mỹ

5. Gạch men (ceramic tile) xuất khẩu sang Mỹ

6. Xe đạp điện (Electric bicycles) xuất khẩu sang Mỹ, EU

7. Ống đồng (Seamless refined copper pipe and tube) xuất khẩu sang Mỹ

8. Vỏ bình ga (Steel propane cylinders) xuất khẩu sang Mỹ

9.Ghim đóng thùng (Carton-closing staples) xuất khẩu sang Mỹ

10. Gỗ thanh và viền dải gỗ được tạo dáng liên tục (Wood mouldings, millwork products) xuất khẩu sang Mỹ.

T.Toàn