Sự sụt giảm 2,6% của chỉ số Chứng khoán Nikkei ngay sau đó phản ánh mối quan tâm quốc tế về những rủi ro có thể xảy ra trước mắt đối với chính trị, an ninh và kinh tế của quốc gia này.

Khi tin ông Abe từ chức vừa được thông báo, mọi nhân viên tại Bộ phận Hành chính và Pháp lý của Bộ Tài chính Nhật Bản đã đứng dậy. "Chúng tôi không biết điều gì sẽ xảy ra", một quan chức cấp cao có khuôn mặt nhăn nhó nói. Chúng tôi không có lựa chọn nào khác ngoài việc nín thở và chờ đợi."

Bộ quyền lực nhất của Nhật Bản đang chạy hết sức trước thời hạn cuối tháng 9 để soạn thảo ngân sách tài khóa 2021. Mọi người đều băn khoan rằng tới đây nội các mới và sự lựa chọn của các quan chức hàng đầu của đảng cầm quyền sẽ ảnh hưởng đến quá trình này như thế nào.

Nền kinh tế trải qua đại dịch dường như ngày càng phụ thuộc vào chính sách tiền tệ nới lỏng và chi tiêu tài khóa, hai yếu tố đầu tiên trong cái gọi là ba mũi tên của Abenomics (nền kinh tế Abe). Cuộc cải cách thứ ba - cải cách cấu trúc - đã không phát triển thành trọng tâm như nó mong muốn.

Sự phục hồi kinh tế kéo dài nửa thập kỷ đã kết thúc vào năm 2018. Và trong khi chỉ số trung bình Nikkei tạm thời tăng lên trên 24.000 trong năm nay từ mức 10.230, nơi nó đã suy yếu khi Abe trở thành thủ tướng lần thứ hai vào năm 2012, tổng sản phẩm nội địa giảm 27,8% từ tháng 4 đến tháng 6, đây là mức thấp nhất được ghi nhận trong dữ liệu từ năm 1955.

Chính phủ Nhật Bản đang tăng cường chi tiêu, trả cho khoản nợ mới được Ngân hàng Trung ương Nhật Bản mua lại.

Cải cách quy định diễn ra chậm chạp, và các tập quán lao động truyền thống như việc làm suốt đời vẫn tồn tại vững chắc, khiến việc chuyển nhân tài sang các lĩnh vực mới đầy hứa hẹn trở nên khó khăn hơn. Một xã hội già hóa và tỷ lệ sinh ngày càng giảm tiếp tục ảnh hưởng đến lực lượng lao động.

Văn phòng Nội các ước tính rằng tốc độ tăng trưởng tiềm năng của Nhật Bản vẫn dưới 1%. Các nhà phân tích đồng ý rằng tuổi thọ của chính quyền Abe đã giúp thủ tướng có ảnh hưởng ở cả trong và ngoài nước.

Izuru Makihara, giáo sư về chính trị và hành chính tại Đại học Tokyo, cho biết: “Đóng góp lịch sử của Abe cho Nhật Bản là ông đã chứng minh rằng thay đổi chế độ có thể dẫn đến một chính quyền ổn định”. Với vốn liếng chính trị này, ông theo đuổi chiến lược "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở" và củng cố mối quan hệ với Mỹ bằng cách ban hành luật an ninh quốc gia cho phép các đồng minh tự vệ tập thể, Makihara nói.

Việc Abe rút lui có thể mang lại những tác động địa chính trị vào thời điểm mà căng thẳng Trung-Mỹ đã tràn từ thương mại sang các lực lượng vũ trang. Trung Quốc đã bắn 4 tên lửa đạn đạo vào Biển Đông trong tuần này, một tháng sau khi Mỹ lần đầu tiên tuyên bố bác bỏ các yêu sách hàng hải của Trung Quốc tại vùng biển này.

Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng cấp cao của RAND Corp có trụ sở tại California, đã chia sẻ trên MXH Twitter: "Bối cảnh an ninh Ấn Độ - Thái Bình Dương có thể đang trong một cuộc rung chuyển lớn", "khu vực sẽ mất đi một người ủng hộ quan trọng cho chính sách cạnh tranh và chống lại Trung Quốc trên khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và trên toàn cầu" , ông nói với Nikkei.

“Nhật Bản sẽ không phải là quốc gia duy nhất có chính sách đối ngoại mới, không chắc chắn” Grossman nói. Mối quan hệ thân thiết của Abe với Tổng thống Mỹ Donald Trump, cũng như với Thủ tướng Australia Scott Morrison và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, về nhiều mặt đã khiến ông trở thành mấu chốt của Đối thoại An ninh Tứ giác, hay Quad, ngày càng trở nên có xu hướng chống Trung Quốc trong thời gian nhiều tháng gần đây, Grossman nói.

Patrick Cronin, chủ tịch an ninh châu Á-Thái Bình Dương tại Viện nghiên cứu Hudson ở Washington, cho biết: "Thủ tướng Abe  là động lực và lực lượng trí tuệ đằng sau một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Mối quan hệ chặt chẽ của ông với một tổng thống Mỹ theo chủ nghĩa dân túy đã cải thiện một số nghi ngờ về khả năng lãnh đạo và độ tin cậy của Hoa Kỳ."

Trong khi ủng hộ chính sách của Hoa Kỳ, Abe "cũng không ngại tạo ra một vai trò lớn hơn và độc lập hơn cho Nhật Bản", Cronin nói. "Và ông ấy cũng đã biết khi nào và làm thế nào can thiệp để thuyết phục Tổng thống Trump tránh những bước đi sai lầm, dù là về ngoại giao với Triều Tiên hay Trung Quốc hay nhu cầu hỗ trợ các đối tác trong khu vực."

Liệu người kế nhiệm Abe có thể có mối quan hệ như vậy với nhà lãnh đạo Mỹ hay không là một câu hỏi mở.

"Chúng tôi muốn cảm ơn Thủ tướng Abe vì sự lãnh đạo xuất sắc của ông với tư cách là thủ tướng liên tục phục vụ lâu nhất của Nhật Bản. Cùng với Tổng thống Trump, Thủ tướng Abe đã xây dựng liên minh Hoa Kỳ-Nhật Bản và mối quan hệ tổng thể của chúng tôi, bền chặt nhất từ ​​trước đến nay". một quan chức cấp cao của chính phủ Mỹ nói với Nikkei.

"Tầm nhìn của Thủ tướng Abe về một Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do, rộng mở phù hợp với tổng thống Mỹ và bằng cách làm việc cùng nhau, hai quốc gia vĩ đại của chúng ta đã nâng cao đáng kể tầm nhìn chung này. Chúng tôi mong muốn được hợp tác với người kế nhiệm Thủ tướng Abe trong việc củng cố hơn nữa các quốc gia của chúng ta 'quan hệ và thúc đẩy các mục tiêu chung của chúng tôi, "quan chức này nói thêm.

Chuyên gia hàng đầu về an ninh quốc gia Nhật Bản, giáo sư về chính trị quốc tế tại Đại học Keio Yuichi Hosoya, cho biết việc Abe nghỉ hưu chắc chắn sẽ đẩy chính trường Nhật Bản vào tình trạng hỗn loạn hơn nữa.

Lưu ý rằng các chính phủ phục vụ lâu dài được ưu tiên hơn trong việc nâng cao vị thế quốc tế của Nhật Bản và thực hiện chính sách đối ngoại có lợi cho nước này, Hosoya cũng chỉ ra rằng họ thường có xu hướng bị các chính phủ ngắn hạn kế tiếp phía sau.

Ông nói: “Sau thời gian trị vì lâu dài của Thủ tướng Yasuhiro Nakasone, người kế nhiệm ông, Noboru Takeshita, không tồn tại được lâu. "Sau Junichiro Koizumi, nhiệm kỳ đầu tiên của Abe chỉ tồn tại trong thời gian ngắn."

Từ cuối những năm 1980, Nhật Bản đã bổ nhiệm 8 thủ tướng chỉ trong 9 năm. "Thủ tướng tiếp theo sẽ có một lượng lớn công việc phải làm", Yuri Okina, chủ tịch Viện Nghiên cứu Nhật Bản cho biết.