Tuần trước, Pakistan quyết định mở cả trường công lập và trường tư thục ở các quận Punjab và Khyber Pakhtunkhwa sau thời gian đóng cửa vì đại dịch.

Các trường học hiện đang hoạt động với chính sách đi học vào các ngày xen kẽ do các quy định COVID do Trung tâm Chỉ huy và Điều hành Quốc gia (NCOC) đưa ra. Tất cả giáo viên và học sinh trên 15 tuổi cũng bắt buộc phải tiêm phòng, để có thể trở lại trường.

Các trường học ở Pakistan đã bị đóng cửa suốt khoảng 7 tháng trong đợt bùng phát COVID đầu tiên vào năm 2020. Sau đó nước này đã mở cửa các trường học trở lại vào tháng 9/2020 nhưng họ cũng phải nhanh chóng đóng cửa trở lại vào tháng 11 cùng năm, bởi sự gia tăng các ca nhiễm trên khắp đất nước.

Vào tháng 1 năm nay, chính phủ Pakistan đã thông báo mở cửa theo từng giai đoạn. Tuy nhiên, việc mở cửa trở lại này cũng diễn ra trong thời gian ngắn, khi mà các trường học một lần nữa phải đóng cửa vào tháng 4 năm 2021 do đợt bùng dịch thứ ba.

"Năm học 2021-22 sẽ kéo dài đến tháng 6 năm 2022. Các kỳ thi cuối kỳ sẽ được tiến hành vào tháng 6 năm 2022", ông Murad Raas, Bộ trưởng Bộ Giáo dục của Punjab, tweet vào tuần trước.

Các quan chức chính phủ bắt đầu giới thiệu chương trình học trực tuyến để bù đắp cho việc đóng cửa trường học lặp đi lặp lại. Gần đây, Bộ trưởng Bộ Giáo dục quyết định cho một số học sinh  thi trượt lên lớp bằng cách thưởng cho họ 33% điểm ưu đãi. Song, hiệu quả của các biện pháp này vẫn còn nhiều nghi ngờ.

Hàng triệu học sinh mất khả năng học tập

Ở một đất nước vốn đã bị đe dọa bởi sự khác biệt rõ rệt về chất lượng giáo dục giữa các trường công lập và tư thục, cũng như tỷ lệ người biết chữ thấp, đại dịch đã ảnh hưởng đến việc học tập của khoảng 40 triệu học sinh trên khắp Pakistan. Ngân hàng Thế giới đã tuyên bố rằng "ngay cả kịch bản lạc quan nhất cũng cho thấy tất cả trẻ em nhập học đều bị mất khả năng học tập".

Theo một nghiên cứu của UNICEF, học sinh học ở nhà ít hơn đáng kể so với học trên lớp trước đại dịch. Việc học tập của trẻ bị tổn hại do thiếu khả năng tiếp cận công nghệ, các vấn đề về kết nối mạng và thiếu động lực.

Bà Alia Malik, một bà mẹ ba con, nói rằng: “Giữ cho bọn trẻ hứng thú và có động lực trong các lớp học trực tuyến là thách thức lớn nhất, vì bọn trẻ không có hứng thú và thời gian sử dụng thiết bị của chúng tăng lên”.

Sắp xếp nơi ở và đồ dùng riêng cho tất cả trẻ em trong nhà là một thách thức lớn hơn.

Khi nói chuyện với Đài truyền hình của Đức Deutsche Welle (DW) về sự tương phản giữa học trực tuyến và học trực tiếp, cô Shahram Ahmad, một sinh viên đại học tư thục, cho biết: "Sự khác biệt giống như giữa gọi điện và gặp trực tiếp ai đó. Việc truyền đạt những khái niệm khó hiểu dễ dàng hơn rất nhiều khi người hướng dẫn có thể sử dụng tất cả các công cụ theo ý của họ".

Ông Muhammad Qadeer, một giáo viên trung học, nói rằng vì học sinh đang trải qua giai đoạn phát triển quan trọng về tinh thần và sinh học nên việc không có huấn luyện viên thường xuyên và thiếu các hoạt động ngoại khóa sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc học của các em. Ông nói: “Thế hệ này sẽ luôn được ghi nhớ là thế hệ COVID".

Hạn chế khi học trực tuyến

Theo báo cáo của UNICEF, 23% trẻ nhỏ không thể học từ xa do thiếu khả năng tiếp cận với các thiết bị kỹ thuật số. Đại dịch đã ảnh hưởng nặng nề nhất đến các gia đình nghèo và có hoàn cảnh khó khăn, vì họ không thể mua dù chỉ một thiết bị.

Các rào cản địa lý cũng có tác động. Khoảng 26% thanh niên thành thị không được tiếp cận với công nghệ trong khi ở nông thôn, con số này tăng lên 36%.

Các báo cáo cũng cho thấy học tập từ xa là một thách thức lớn đối với trẻ em khuyết tật và trẻ em gái.

Cô Wyena Qureshi, sinh viên một trường đại học tư, ​​cho biết: "Tôi học thực sự rất tốt trong các lớp học trực tiếp nhưng trong thời gian giãn cách, tôi có một số nhiệm vụ gia đình không thể bỏ qua. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến thành tích của tôi ở trường đại học và điểm trung bình của tôi chạm đáy".

Học sinh cũng phải bỏ học do thiệt hại tài chính trong đại dịch khi nền kinh tế Pakistan bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch.

Hai mặt của một vấn đề

Trở lại năm 2020, Ngân hàng Thế giới (World Bank) dự đoán 930.000 trẻ em sẽ bỏ học ở bậc tiểu học và trung học. Ngân hàng cho biết: "Pakistan là một trong những quốc gia trên thế giới mà chúng tôi dự đoán có số học sinh bỏ học cao nhất do cuộc khủng hoảng COVID-19".

"Đó là một trải nghiệm đầy thử thách đối với tất cả chúng tôi nhưng chúng tôi cũng đã học cách hoạt động và giữ kết nối từ xa", bà Yasmeen Hameed, một giáo viên cho hay. “Các kỹ thuật học tập mới đã được điều chỉnh và dần dần trẻ em đã trở nên quen thuộc với chúng".

Chương trình dạy học từ xa của Pakistan dành cho học sinh ở Punjab ban đầu có số lượng người xem cao do sự hỗ trợ của các bên liên quan và triển khai theo từng giai đoạn. Tuy nhiên, công ty nghiên cứu thị trường IPSOS nhận thấy rằng lượng người sử dụng đã giảm sau sáu tháng.

Ông Zulfiqar Samin, Phó thư ký chính sách của Bộ Giáo dục Liên bang, nói với DW rằng Bộ đã cố gắng vượt qua những thách thức với giáo dục thông qua các chương trình kỹ thuật số.

"Chúng tôi đã cố gắng tiếp cận tất cả các kênh radio và TV mà chúng tôi có thể có thể và giữ ngôn ngữ giao tiếp là tiếng Urdu ở cấp liên bang để vượt qua bất kỳ rào cản ngôn ngữ nào. Phụ huynh cũng đã hợp tác rất tốt với chúng tôi", ông nói.

Ông cũng nhấn mạnh rằng các nước phát triển như Trung Quốc, Mỹ và Đức cũng bị ảnh hưởng tương tự. Ông nói thêm rằng, trong khi chính phủ Pakistan đang đẩy mạnh chiến dịch tiêm chủng cho đến khi phần lớn người dân được tiêm chủng, họ vẫn có nguy cơ mắc bệnh.

Tuy nhiên, cho dù chính phủ có cố gắng nâng cao tỷ lệ tiêm chủng trong dân chúng mà vẫn chưa ngăn được đại dịch; cho dù Bộ giáo dục có cải thiện chương trình trực tuyến, mà không phải là mở cửa trường học trở lại, thì việc học sinh bỏ học vẫn tiếp tục và hàng chục ngàn học sinh "mất khả năng học tập" vẫn diễn ra. 

Chất lượng giáo dục chỉ cải thiện và học sinh chỉ có thể tiếp cận được kiến thực một cách đầy đủ khi mà các trường mở cửa trở lại. Song, trong bối cảnh hiện này, mở cửa lại đẩy Pakistan đến "vòng luẩn quẩn" bởi điều đó dẫn đến nguy cơ lây nhiễm cao trở lại. Đây là hai mặt của một vấn đề. 

Rõ ràng, COVID-19 đã và đang để lại hệ quả khủng khiếp đối với hệ thống giáo dục của Pakistan. Nếu đại dịch tiếp tục kéo dài và chính phủ không có biện pháp giải quyết những bất cập hiện nay, một thế hệ học sinh thời COVID đang đối mặt với "trắng kiến thức" là điều có thể xảy ra.