Tham dự và chủ trì Hội nghị có ông: Nguyễn Đức Lợi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; bà Đỗ Thị Thu Hằng - Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam; ông Trần Minh Ngọc - Chủ tịch Hội Nhà báo - Giám đốc Đài PT-TH tỉnh Nghệ An.

Cùng dự Hội nghị có Vụ trưởng Vụ Báo chí Xuất bản Tống Văn Thanh; Phó Cục trưởng Cục báo chí Đặng Thị Phương Thảo; ông Trần Trọng Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phụ trách phía Nam; đại diện lãnh đạo tỉnh Nghệ An, lãnh đạo các cấp Hội Nhà báo, lãnh đạo các cơ quan báo chí Trung ương, báo chí khu vực miền Trung – Tây Nguyên; phóng viên các cơ quan thông tấn, báo, đài trung ương và tỉnh Nghệ An.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam khẳng định: Trải qua 17 năm tổ chức, Giải Báo chí Quốc gia đã thu hút khoảng hơn 20.000 tác phẩm trong cả nước gửi về cho thấy sức hút của Giải ngày càng lớn, thu hút được sự quan tâm và tham gia của đông đảo giới báo chí và công chúng. Các tác phẩm đoạt giải cao là những tác phẩm có sự đầu tư nghiêm túc, công phu, nhiều cách thức thể hiện sáng tạo, sinh động, hấp dẫn bạn đọc, thể hiện rõ năng lực chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo báo chí. Tuy nhiên, trong bối cảnh khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, công nghệ làm báo ngày càng đổi mới đặt ra những yêu cầu, thách thức mới trong quá trình tổ chức Giải.

“Hội nghị nhằm phân tích, đánh giá kết quả đạt được qua 17 năm tổ chức Giải Báo chí Quốc gia, cũng như những khó khăn, vướng mắc và những bất cập hiện nay trong quá trình tổ chức Giải, để từ đó đặt ra những đề xuất, giải pháp nhằm đổi mới hoạt động của Giải nhằm phù hợp với xu thế chuyển đổi số, nâng cao hơn nữa vị thế của Giải chuyên ngành lớn nhất cả nước. Đồng thời, Hội nghị cũng nhằm đánh giá kết quả 01 năm thực hiện Chương trình hỗ trợ chất lượng cao giai đoạn mới để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm để tiếp tục quán triệt và thực hiện hiệu quả chương trình hỗ trợ các tác phẩm báo chí chất lượng cao trong các năm 2023, 2024”, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Đức Lợi gợi mở 5 nhóm vấn đề thảo luận cần các đại biểu làm rõ tại hội nghị. Đó là tập trung đánh giá kết quả của Giải Báo chí Quốc gia qua 17 năm triển khai, những vấn đề vướng mắc và bất cập hiện nay cùng các giải pháp, kiến nghị nhằm đổi mới chất lượng của Giải; về phạm vi đề tài được khuyến khích và sự phù hợp với môi trường tác nghiệp, tạo không gian sáng tạo thoải mái cho báo chí, phục vụ tốt công tác tuyên truyền của Đảng bộ, chính quyền địa phương; đóng góp của Chương trình đối với việc củng cố chuyên môn, nâng cao nghiệp vụ cho các nhà báo trong quá trình tác nghiệp, tăng cường chất lượng sản phẩm của cơ quan báo chí, phục vụ hiệu quả các kế hoạch công tác của đơn vị và nhiệm vụ chính trị của địa phương; về việc tuyển chọn các tác phẩm báo chí chất lượng cao tham gia Giải Báo chí Quốc gia, giải báo chí tỉnh và các giải báo chí chuyên ngành khác; về các quy trình, quy định trong thẩm định tác phẩm; thủ tục ký hợp đồng, thanh quyết toán và các vấn đề tài chính – kế toán.

Kết quả 17 năm Giải Báo chí Quốc gia và những vấn đề đặt ra trong thời kỳ chuyển đổi số

Tại Hội nghị, bà Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam đã trình bày báo cáo Tổng kết 17 năm Giải Báo chí Quốc gia và những vấn đề đặt ra cùng giải pháp nâng cao chất lượng Giải báo chí Quốc gia.

Bà Đỗ Thị Thu Hằng, cho biết, ngày 29 tháng 3 năm 2007, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 369/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Giải báo chí Quốc gia và giao cho Hội Nhà báo Việt Nam chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông) và mời Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo Trung ương) tham gia thực hiện. Trải qua 17 mùa giải, đến nay trung bình mỗi năm Giải Báo chí Quốc gia thu hút được sự tham dự của gần 2.000 tác phẩm báo chí, được sàng lọc, tuyển chọn trong số hàng vạn tác phẩm báo chí đã phát hành, phát sóng gửi về dự thi, dù biết rằng số lượng Giải thưởng chỉ có hạn.

Mỗi năm có trên 100 tác phẩm báo chí xuất sắc nhất thuộc các loại hình báo chí được trao các loại giải A, B, C và Khuyến Khích. Ngay cả những tác phẩm lọt vào vòng chung khảo không được giải cũng được tôn vinh bằng giấy chứng nhận vinh danh và tiền thưởng. Quyết định trao giải, nhất là những loại giải cao, được thực hiện rất chặt chẽ, cân nhắc kỹ lưỡng, được thẩm định kỹ càng, theo tiêu chuẩn chất lượng là chính, không tràn lan. Bằng chứng là không năm nào Hội đồng Giải tuyển chọn đủ tác phẩm, cụm tác phẩm thuộc các loại giải để trao giải A. Và nhờ sự chặt chẽ, minh bạch đó, uy tín của Giải báo chí Quốc gia không ngừng được nâng cao.

Theo Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, ngày nay, chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Ngày 6/4/2023 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Vì thế, Giải báo chí Quốc gia cũng cần bắt kịp xu hướng quan trọng và cấp thiết này. Trong đó, về cơ cấu giải cần có sự mở rộng để đáp ứng thực tiễn đời sống báo chí. Cùng với đó, cơ cấu giải cần hướng đến dung nạp thêm nhiều sản phẩm báo chí với phương thức thể hiện mới, đang được công chúng đón nhận rộng rãi, như Sản phẩm báo chí chuyên đề, đa phương tiện, đa loại hình, đa nền tảng…

Cùng với việc mở rộng cơ cấu giải, số lượng giải cũng cần được tăng lên tương ứng. Mức giải thưởng cần được tăng lên để kịp thời cổ vũ, động viên, tôn vinh lao động sáng tạo của các nhà báo. Tùy theo nhu cầu thực tế, Hội đồng Giải báo chí Quốc gia có thể xem xét thành lập Ban Thẩm định gồm các chuyên gia báo chí có uy tín, thẩm định, phản biện kín các tác phẩm vào chung khảo trước khi trình Hội đồng chung khảo nhằm góp phần nâng cao chất lượng và uy tín của Giải. Giải báo chí Quốc gia cần cải tiến quy trình, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin hơn nữa trong quá trình tổ chức và phát triển.

Hỗ trợ báo chí chất lượng cao để động viên, khích lệ lớn đối với hội viên, nhà báo

Tại Hội nghị, ông Phan Toàn Thắng, Chánh Văn phòng Hội Nhà báo Việt Nam đã trình bày báo cáo tổng kết hỗ trợ báo chí chất lượng cao khu vực miền Trung – Tây Nguyên năm 2022; Hướng dẫn tổ chức thực hiện năm 2023, 2024.

Cụ thể, năm 2022, kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ hoạt động sáng tạo tác phẩm báo chí chất lượng cao đối với Hội Nhà báo 19 tỉnh, thành phố khu vực miền Trung – Tây Nguyên thực hiện và đề nghị quyết toán 3.244 triệu đồng. Mức chi trực tiếp cho tác giả trong khu vực Miền Trung – Tây Nguyên đạt tỷ lệ bình quân 65% (cao nhất là Đắk Lắk, 84%). Thu được 453 tác phẩm báo chí chất lượng cao.

Theo Chánh Văn phòng Hội Nhà báo Việt Nam Phan Toàn Thắng, Hội Nhà báo các tỉnh, thành phố chưa đủ khả năng kinh phí để tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ và chính trị cho hội viên. Do lực lượng phóng viên, biên tập viên ở báo, đài địa phương ít, phân bổ không đều, việc đi lại lấy tài liệu khó khăn, trong khi đó kinh phí, chế độ công tác phí lại eo hẹp, chế độ nhuận bút chưa thỏa đáng nên việc đi xa, đi sâu, ở lâu tại cơ sở bị hạn chế. Tin, bài phản ánh phong trào trên đài, báo chưa rộng khắp. Đặc biệt, ở những nơi xa xôi, hẻo lánh, vùng biên giới, hải đảo, việc đầu tư cho phóng viên đi thực tế nắm bắt, phản ánh kịp thời hơi thở của cuộc sống còn hạn chế nên trên mặt báo, trên sóng phát thanh, truyền hình địa phương còn thiếu vắng các sản phẩm báo chí có chất lượng cao. Vì vậy, để có tác phẩm báo chí chất lượng, cần thiết có sự hỗ trợ kinh phí cho các Hội Nhà báo địa phương, từ đó là đầu mối tập hợp bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho nhà báo.

Về chủ quan, đòi hỏi các nhà báo phải có trình độ nghiệp vụ, chính trị để phân tích lí giải các sự kiện đúng định hướng và thường xuyên được cập nhật, nâng cao thông qua các lớp bồi dưỡng chính trị, nghiên cứu quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhằm nâng cao hiểu biết và nhãn quan chính trị, nâng cao trình độ nghiệp vụ báo chí, sau đó, có điều kiện cho các nhà báo đăng kí đề tài, đi thực tế để sáng tạo các sản phẩm báo chí chất lượng cao. Về khách quan, các nhà báo có điều kiện đi xa, đi sâu, ở lâu với sơ sở để tiếp cận với cuộc sống đang diễn ra phong phú, sôi động; hỗ trợ kinh phí trực tiếp cho tác giả, nhóm tác giả và hỗ trợ công bố tác phẩm.

Với số kinh phí hỗ trợ của Chính phủ cho các Hội Nhà báo địa phương còn rất hạn hẹp nhưng Hội Nhà báo các tỉnh, thành phố vẫn dành một phần để tổ chức các lớp bồi dưỡng chính trị, nghiên cứu đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước cho các phóng viên báo, đài nhằm nâng cao nhận thức chính trị, hiểu biết về chính sách của Nhà nước. Tác phẩm báo chí chất lượng cao là những tác phẩm mang lại hiệu quả thiết thực cho toàn xã hội hoặc một vùng, miền địa phương, có nhiều tìm tòi phát hiện những vấn đề mới nảy sinh trong cuộc sống hàng ngày có nội dung tốt, cách viết hấp dẫn người đọc, người nghe, người xem; phù hợp với quan điểm chỉ đạo tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Với chất lượng tác phẩm như vậy, khi được hỗ trợ kinh phí, Hội Nhà báo các tỉnh, thành phố còn có điều kiện in ấn, bình tuyển, phổ biến các tác phẩm và các hoạt động bổ trợ khác góp phần quảng bá các tác phẩm báo chí chất lượng cao.

Thời gian tới, để đảm bảo thực hiện tốt Chương trình hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao giai đoạn 2021 – 2025, hàng năm Hội Nhà báo Việt Nam có văn bản hướng dẫn thực hiện gửi các cấp Hội cùng với định mức số lượng tác phẩm đặt hàng theo mức kinh phí được ngân sách nhà nước hỗ trợ. Năm 2023, ngân sách nhà nước đã cấp kinh phí hỗ trợ báo chí chất lượng cao. Về kinh phí hỗ trợ năm 2024, ngày 19/9/2023, Bộ Tài chính có Công văn số 10037/BTC-HCSN về dự kiến kinh phí thực hiện Chương trình theo Quyết định số 558/QĐ-TTg ngày 08/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ, theo đó có nội dung đáng chú ý là "Bộ Tài chính chưa có cơ sở để thông báo dự kiến kinh phí thực hiện Chương trình năm 2024".

Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo Hội Nhà báo các tỉnh miền Trung – Tây Nguyên và phóng viên các cơ quan thông tấn, báo, đài trung ương đã có nhiều tham luận, thảo luận sôi nổi, thẳng thắn thông qua hình thức Tọa đàm nhằm phân tích, đánh giá kết quả đạt được qua 17 năm tổ chức Giải Báo chí Quốc gia, cũng như những khó khăn, vướng mắc và những bất cập hiện nay trong quá trình tổ chức Giải, để từ đó đặt ra những đề xuất, giải pháp nhằm đổi mới hoạt động của Giải nhằm phù hợp với xu thế chuyển đổi số, nâng cao hơn nữa vị thế của Giải chuyên ngành lớn nhất cả nước. Đồng thời, Hội nghị cũng nhằm đánh giá kết quả 01 năm thực hiện Chương trình hỗ trợ chất lượng cao giai đoạn mới để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm để tiếp tục quán triệt và thực hiện hiệu quả chương trình hỗ trợ các tác phẩm báo chí chất lượng cao trong các năm 2023, 2024.

Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi đánh giá cao các ý kiến thảo luận, đóng góp vào 2 chủ đề là tổng kết 17 năm Giải Báo chí Quốc gia và Tổng kết công tác hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao. Đây là hai nội dung thiết thực, sát sườn, đặc biệt trong bối cảnh hoạt động báo chí thay đổi nhanh trong những năm gần đây, do đó việc tổng kết, đánh giá có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng của tác phẩm tham dự và Giải Báo chí quốc gia.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, làm báo trước hết là làm nghề, thể hiện trách nhiệm cung cấp thông tin cho xã hội; đồng thời tham gia Giải Báo chí Quốc gia là tham gia sân chơi nghề nghiệp lớn nhất, có uy tín nhất cho những người làm báo trong nền báo chí cách mạng Việt Nam để rèn luyện, thử thách, cập nhật kiến thức, học hỏi kinh nghiệm giữa các nhà báo, cơ quan báo chí với nhau. Do đó, những ý kiến, gợi mở được trao đổi, thảo luận tại Hội nghị rất bổ ích cho những người làm báo. Về các kiến nghị, đề xuất của các Hội Nhà báo cấp tỉnh khu vực miền Trung – Tây Nguyên, đặc biệt là về công tác hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao, đồng chí Nguyễn Đức Lợi đề nghị Văn phòng Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với các cơ quan liên quan giải quyết, đáp ứng cao nhất.

Trước khi bước vào Hội nghị, các đại biểu đã tổ chức quyên góp ủng hộ đồng bào tỉnh Nghệ An bị ảnh hưởng lũ lụt vừa qua.

Một số hình ảnh đáng chú ý tại Hội Nghị:

Tuấn Phong - Sơn Hải